THE RIGHT-HANDED – TO TALK CONSPIRATORIALLY

Θεσσαλονίκη 30-3-2019

Ας δούμε τώρα το ρήμα ἐγχειρῶ που σύμφωνα με τον Σιαμάκη οι Ο΄ (Εβδομήκοντα) το χρησιμοποιούν μόνο μια φορά με την σημασία «εφαρμόζω παλαιστική λαβή». Πρόκειται βέβαια γι άλλο ένα ψέμα της έπαρσης του Σιαμάκη που βρίσκει «πρωτότυπες» ερμηνείες ή μεταφράσεις για να ενισχύσει την εξίσου ψεύτικη μετάφραση της λέξης δεξιολάβοι (Πρξ 23,23) που την μεταφράζει καρατιέρηδες! Αναφέρουμε όλη την υπόθεση στην σελίδα μας, ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ (ΜΕΡΟΣ Α΄) .

Το συγκεκριμένο ρήμα ἐγχειρῶ βρίσκεται σ’ ένα χωρίο του προφήτη Ιερεμία. Παραθέτω το αρχαίο κείμενο και την μετάφραση του Σιαμάκη:

« “Ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι”, Ιερ 29,16. «Η παιδιαρίστικη τακτική σου σοῦ ἔκανε ἐπικίνδυνη παλαιστικὴ λαβή˙ (δηλαδὴ μὲ τὰ καμώματά σου ἔμπλεξες ἄσχημα).», Δεξιολάβοι (Μελέτες, τεύχος 7, 2010), βλέπε και την σελίδα του Σιαμάκη, http://www.philologus.gr/4/68-2010-01-01-01-22-30/243-2011-09-19-14-55-59.

Και συμπληρώνει με το γνωστό πικρόχολο ύφος του: «οἱ ἀρχαῖοι καὶ οἱ σημερινοὶ μεταφρασταὶ κι ἑρμηνευταὶ συλλήβδην ἁπαξάπαντες δὲν κατάλαβαν τί λέει ἐδῶ ὁ προφήτης».

Προσέξτε λοιπόν εδώ, ότι μέσα στην ειρωνεία του Σιαμάκη όπου μειώνει όλους τους άλλους, εμπεριέχεται η δική του προβολή ως μοναδικού και αυθεντικού ερμηνευτή! Ακριβώς αυτό που έκανε και ο διάβολος στους πρωτόπλαστους δηλ. στην Εύα και μέσω αυτής στον Αδάμ: «Μην ακούτε τον Θεό διότι δεν λέει την αλήθεια. Ακούστε εμένα, διότι μόνο εγώ σας λέω την αλήθεια!».

Και φυσικά εκείνο με το οποίο πείθει ο διάβολος, είναι το ψέμα. Το συνεχές, αισχρό και συκοφαντικό ψέμα, που πάντα έχει 2 όψεις όπως το νόμισμα. Απ’ την μια σπιλώνει τους άλλους, κι απ’ την άλλη προβάλλει την μωροφιλοδοξία του. Αλλά όλα γίνονται μέσα στο σχέδιο του Θεού. Όπως δηλ. επιτρέπει ο πάνσοφος Θεός τα ψέματα του διαβόλου, έτσι επιτρέπει και τα ψέματα του Σιαμάκη. Απλώς για τον Σιαμάκη σήμερα δεν γνωρίζουμε πού το πάει ο Κύριος. Αύριο όμως θα το μάθουμε. Και αυτό το αύριο της φανέρωσης της αλήθειας που θα φέρει το ξεσκέπασμα και τον εξευτελισμό του Σιαμάκη, να είστε βέβαιοι ότι δεν θ’ αργήσει.

Μέχρι τότε όμως ο Σιαμάκης θα κάνει συνεχώς εκδηλώσεις κομπορρημοσύνης. Κι όπως όλα αυτού του είδους τα «δένδρα φθινοπωρινὰ ἄκαρπα, δὶς ἀποθανόντα, ἐκριζωθέντα» (Ιδ 12), έτσι κι ο Σιαμάκης θα πέφτει συνεχώς κάτω και θα σπάει τα μούτρα του. Κι όλα αυτά τα μασκαρεμένα κι επιτηδευμένα λάθη του για τα οποία ήμασταν μέχρι πριν μερικά χρόνια ανυποψίαστοι και τον πιστεύαμε, μας τα δείχνει ο Θεός σήμερα για να προσθέτουμε συνεχώς λιθαράκια στο κτίσιμο του εξευτελισμού του, όπως ταιριάζει σε κάθε ψευδοδιδάσκαλο του ευαγγελίου, σύμφωνα με τον θεόπνευστο Παύλο:

«οὓς δεῖ ἐπιστομίζειν, οἵτινες ὅλους οἴκους ἀνατρέπουσι διδάσκοντες ἃ μὴ δεῖ αἰσχροῦ κέρδους χάριν. ... 16 Θεὸν ὁμολογοῦσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται, βδελυκτοὶ ὄντες καὶ ἀπειθεῖς καὶ πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἀδόκιμοι.», Ττ 1,11 και 16.

Μετάφραση: «τους οποίους πρέπει ν’ αποστομώνεις, και οι οποίοι χαλάνε ολόκληρα σπίτια διδάσκοντας αυτά που δεν πρέπει, χάριν αισχρού κέρδους. ... Τον Θεό ξέρουν να τον ονομάζουν, αλλά τα έργα Του όμως τ’ αρνούνται, σιχαμεροί όντες και απειθείς και προς κάθε καλό έργο ανάξιοι.», Ττ 1,11 και 16.

Ας έρθουμε όμως στην ερμηνεία της προφητικής φράσης.

Η παραπάνω φράση είναι μικρό τμήμα του στίχου 29,16 του Ιερεμία. Ο στίχος αυτός επαναλαμβάνει συναφή νοήματα σε ποιητική μεταφορά όσο και σε δραματικό ύφος, και καταλήγει σε ζωηρή απειλή. Γι αυτό θα παραθέσουμε ολόκληρο τον στίχο μαζί με την μετάφραση, στην οποία όμως μετάφραση δεν θα μεταφράσουμε την επίμαχη φράση που την έχουμε χρωματισμένη, για ν’ αφήσουμε την παρακάτω έρευνα να μας οδηγήσει πιο αμερόληπτα και κατανοητά στο τελικό συμπέρασμα για το ρήμα ἐνεχείρησε αυτού του στίχου.

«ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι, ἰταμία καρδίας σου κατέλυσε τρυμαλιὰς πετρῶν, συνέλαβεν ἰσχὺν βουνοῦ ὑψηλοῦ· ὅτι ὕψωσεν ὥσπερ ἀετὸς νοσσιὰν αὐτοῦ, ἐκεῖθεν καθελῶ σε· καὶ ἔσται ἡ Ἰδουμαία εἰς ἄβατον …» = «ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι, η θρασύτητα της καρδιάς σου κατοίκησε στις τρύπες των πετρών, ανέλαβε την δύναμη ψηλού βουνού. Διότι ύψωσε την φωλιά του όπως ο αετός, εκεί λοιπόν θα σε γκρεμίσω. Και θα γίνει η Ιδουμαία τόπος άβατος ...», Ιερ 29,16.

Για να κατανοήσουμε το νόημα που επαναλαμβάνεται σε κάθε πρόταση, πρέπει να δώσουμε λίγα ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία.

Η υπερηφάνεια της Ιδουμαίας

Η Ιδουμαία στην οποία απευθύνεται η προφητεία, είναι η χώρα των απογόνων του Ησαύ αδερφού του Ιακώβ, που επονομάστηκε και Εδώμ. Ήταν δηλ. αδελφό έθνος με τον Ισραήλ, και γι αυτό ο Θεός δεν ήθελε αυτά τα 2 έθνη να έχουν μεταξύ τους εχθρικές σχέσεις. Έτσι μετά την έξοδο του Ισραήλ απ’ την Αίγυπτο ο Θεός διέταξε να παρακάμψουν το βουνό Σηείρ που ήταν η κατοικία των Ιδουμαίων και βρίσκονταν στον δρόμο προς την Γη της Επαγγελίας και στον νότο αυτής. Βλέπε και τον χάρτη όπου χαράξαμε την πορεία αυτή, στην σελίδα μας, ΤΑ ΑΝΤΙΓΡΑΦΙΚΑ ΛΑΘΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ - ΤΑ ΕΒΡΑΪΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ (προσεχής ανάρτηση) .

Οι Ιδουμαίοι λοιπόν ή ο λαός Εδώμ κατοικούσε σε ορεινό μέρος και μάλιστα είχε λαξεύσει τα σπίτια του μέσα στον βράχο του βουνού ο οποίος είναι από ψαμμίτη. (Από ψαμμίτη είναι και οι εντυπωσιακοί βράχοι που απέμειναν απ’ την αποσάθρωση στο οροπέδιο του ποταμού Κολοράντο των ΗΠΑ, όπως και τα δικά μας Μετέωρα.) Παρακάτω δίνουμε 2 εικόνες της περιοχής του όρους Σηείρ με αρχιτεκτονικά λαξεύματα που όμως έγιναν από του Ναβαταίους που υπήρξαν διάδοχοι των Εδωμιτών στην περιοχή απ’ το 4ο αι. π.Χ..

Πέτρα, οδός των Προσόψεων με τους τάφους. Author: Bernard Gagnon . Απ’ την αγγλική Βικιπαίδεια, https://en.wikipedia.org/wiki/Petra

Πέτρα, Al Khazneh. Author: Berthold Werner. Απ’ την αγγλική Βικιπαίδεια, https://en.wikipedia.org/wiki/Petra

Και οι 2 παραπάνω εικόνες ανήκουν στην πόλη Πέτρα που βρίσκεται στο αρχαίο Σηείρ και ανήκει στην σημερινή Ιορδανία. Στην αριστερή εικόνα οι κατασκευές που είναι παραταγμένες στη σειρά είναι τάφοι που στην εξωτερική τους όψη έγιναν πιο όμορφοι και επίπεδοι απ’ ότι τα ίδια τα σπίτια των αρχαίων κατοίκων που είναι απλές τρύπες στον βράχο. Στην δεξιά εικόνα είναι το γνωστό μνημείο και τουριστικό αξιοθέατο της Πέτρας που κι αυτό είναι αρχιτεκτονικά διακοσμημένο διότι είναι μαυσωλείο. Όλο αυτό τ’ καλλιτεχνικό δημιούργημα είναι γλυπτική στον βράχο!

Έτσι το βουνό πρόσφερε στους Ιδουμαίους όχι μόνο κάλυψη, αλλά και θέση ισχύος αφού σε περίπτωση πολέμου και επίθεσης εχθρού βρίσκονταν σε πλεονεκτική θέση λόγω ύψους. Αυτό όμως τους προσέδωσε την έπαρση ότι είναι απροσπέλαστοι από εχθρό και ανίκητοι, και παραδόθηκαν σε ασέβειες (Θρ 4,22), γι αυτό και ο Θεός μέσω του εν λόγω στίχου του Ιερεμία περιγράφει την Ιδουμαία με 4 φράσεις τις οποίες βάζουμε αναλυτικά παρακάτω μεταφρασμένες:

1.      ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι. (την αφήνουμε αμετάφραστη)

2.      Η θρασύτητα της καρδιάς σου ανέβηκε επειδή κατοίκησες στις τρύπες των πετρών όπου δεν μπορεί να σε αγγίξει ο εχθρός.

3.      Το βουνό σου έδωσε αντίσταση και δύναμη και υπερηφανεύτηκες.

4.      Έφτιαξες την φωλιά σου ψηλά όπως ο αετός και νόμισες ότι δεν σε φτάνει κανείς.

Βλέπουμε λοιπόν πως σε κάθε πρόταση, επαναλαμβάνεται το ίδιο νόημα της υπερηφάνειας της Ιδουμαίας κατά την γνωστή ποιητική επανάληψη της Παλαιάς Διαθήκης, [για περισσότερα πάνω σ’ αυτήν την συστηματική επανάληψη βλέπε την σελίδα μας, Η ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ (ΜΕΡΟΣ Α΄), προσεχής ανάρτηση].

Γι αυτό και στο τέλος του στίχου ο Κύριος απειλεί να την γκρεμίσει κατά την σταθερή τακτική του απέναντι στους υπερηφάνους. Άρα και η πρόταση «ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι» περιέχει το ίδιο νόημα της υψωμένης υπερηφάνειας. Να σημειώσουμε εδώ ότι η λέξη παιγνία δεν παρουσιάζει δυσκολία καθώς εκφράζει το πείσμα ή τον εγωισμό του παιδιού πάνω στο παιγνίδι στ’ οποίο θέλει πάντα να κερδίζει. Είναι κι αυτό εκδήλωση της περήφανης καρδιάς ενός ανθρώπου που παρόλο που έχει περάσει από χρόνια την παιδική ηλικία, εν τούτοις συμπεριφέρεται εγωιστικά σαν παιδί.

Ποιό είναι όμως το ειδικότερο νόημα της πρότασης; Με ποιό τρόπο το ρήμα ἐνεχείρησε περιγράφει την υπερηφάνεια της Ιδουμαίας στην οποία αρέσκεται σαν ένα εγωιστικό παιδί;

ΕΓΧΕΙΡ(Ε)Ω

Η δυσκολία προκύπτει επειδή στις σημασίες του ἐνεχείρησε (ενεστώτας ἐγχειρέω) δεν υπάρχει εκείνη που θα ταίριαζε εδώ. Συγκεκριμένα οι σημασίες του ἐγχειρέω έχουν άμεση σχέση με την ετυμολογία του ρήματος (ἐν-χειρέω με τροπή του ν σε γ) που σημαίνει καταρχήν «βάζω το χέρι μου πάνω σε κάτι ή σε κάποιον», και είναι οι εξής (λεξικά LSΚ και Δημητράκου):

ἐγχειρέω = 1. Επιτίθεμαι σε κάποιον με τα χέρια. 2. Επιχειρώ ή αποπειρώμαι. 3. Αναλαμβάνω κάποιο έργο (το ἐπιχειρέω συνηθέστερο). 4. Δοκιμάζω τις δυνάμεις μου σε συζήτηση.

Ο Σιαμάκης φέρνει την σημασία της παλαιστικής λαβής που φαίνεται να είναι κοντά στην σημασία ἐγχειρέω = «επιτίθεμαι σε κάποιον με τα χέρια», με το επιχείρημα ότι πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν τις λέξεις ἀκροχειρίζομαι, ἀκροχειρισμός, και ἀκροχειριστής ως όρους του αθλήματος της πάλης, και μάλιστα της πάλης τύπου καράτε ή τζούντο. Συγκεκριμένα γράφει στο ίδιο άρθρο του (Δεξιολάβοι):

«πάλη ποὺ ἔμοιαζε μὲ τὸ σημερινὸ τζοῦντο σημαίνουν οἱ παλαιστικοὶ ὅροι ἀκροχειρίζομαι, ἀκροχειρισμός, καὶ ἀκροχειριστής».

Αλλ’ όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, άλλη λέξη είναι το ἀκρο-χειρίζομαι και άλλη το ἐγ-χειρέω. Κι αν υπήρχε τέτοια σημασία στο ἐγχειρέω, δεν έπρεπε να την βρούμε σε κάποιο αρχαίο κείμενο; Γιατί ο Σιαμάκης που παριστάνει τον μεγάλο μελετητή των αρχαίων κειμένων δεν βρήκε κάπου αυτήν την σημασία του ἐγχειρέω, όταν μάλιστα για την συγκεκριμένη σημασία (που θέλει ο Σιαμάκης) υπάρχει το ἀκροχειρίζομαι;

Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά αυτές τις λέξεις αφού όμως πρώτα κάνουμε μια επισήμανση-παρένθεση:

Οι αρχαίοι έλληνες σύμφωνα με την λεπτομέρεια που τους διέκρινε ώστε αυτοί πρώτοι να θέσουν την βάση της επιστήμης και γενικότερα της επιστημονικής έρευνας, δεν υστέρησαν διόλου στο φιλολογικό και γλωσσικό επίπεδο. Απεναντίας έδειξαν μεγάλη λεπτομέρεια στην έκφραση της γλώσσας καθώς έκαναν και μερικές αλλαγές στο αλφάβητο τ’ οποίο πήραν απ’ τους ξένους (απ’ τους φοίνικες που με τη σειρά τους το είχαν πάρει απ’ τους εβραίους), ταιριάζοντάς το και τελειοποιώντας το έτσι ώστε να μπορεί να παραστήσει ακόμα και τον τελευταίο φθόγγο. Σαν παράδειγμα εδώ αναφέρουμε τα γράμματα η και ω που πρόσθεσαν οι έλληνες στα ήδη υπάρχοντα φωνήεντα ι και ο του σημιτικού αλφαβήτου, για ν’ αποδίδουν τα μακρά /ι/ και /ο/ αντίστοιχα. [Θα δεις περισσότερα γι αυτό το θέμα στη προσεχή μας ανάρτηση, Η εξέλιξη των γραμμάτων Υ και F - ΤΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ, και στην 2η ενότητα με τίτλο Τα φωνήεντα του αρχαίου εβραϊκού αλφαβήτου.]

Έτσι δεν αρκεί μόνο να λέμε ότι οι έλληνες προσάρμοσαν το αλφάβητο στο δικό τους φωνητικό ιδίωμα όπως και οι άλλοι λαοί, αλλά πρέπει να λέμε ότι οι έλληνες προχώρησαν πιο πέρα στη λεπτομέρεια, και πέτυχαν (όχι στον τέλειο αλλά) στον μέγιστο βαθμό απ’ όλους, να προσδώσουν γραφική παράσταση γράμματος σχεδόν σε κάθε φθόγγο (άφησαν τελικά απ’ έξω μόνο τον φθόγγο /ου/).

Κλείνοντας την παρένθεση για την τάση των ελλήνων στην λεπτομέρεια, συμπεραίνουμε ότι και οι λέξεις τους ετυμολογούνταν με περισσή ακρίβεια. Έτσι, η λέξη ἀκροχειρίζω αποτελείται απ’ τις ἀκρο- και -χείρ ή -χειρίζω.

ΑΚΡΟΧΕΙΡΙΖΩ - ΠΥΚΤΕΥΩ

Και σαν νεοέλληνες που μας διέπει η δημοτική γλώσσα, αναρωτιόμαστε: γιατί μπαίνει το ἀκρο-, αφού υπάρχει το χείρ; Εδώ λοιπόν έρχονται οι αρχαίοι έλληνες επιστήμονες να μας διευκρινίσουν.

Ο Γαληνός στο έργο του Περί χρήσεως Μορίων (2,2) λέει: «τῆς ὅλης χειρὸς εἰς τρία τὰ μέγιστα μέρη τεμνομένης, τὸ μὲν βραχίων, τὸ δὲ πῆχυς, τὸ δ’ ἀκρόχειρον ὀνομάζεται.»

Βλέπουμε τώρα πως διαφέρουν οι αρχαίοι όροι απ’ τους σημερινούς. Το χέρι απ’ τον καρπό και κάτω ονομάζεται ἀκρόχειρον. Και άρα όταν πιάνω κάτι με το χέρι για να το δουλέψω, στ’ αρχαία λέγεται ἀκροχειρίζω.

Ερχόμαστε τώρα στ’ αρχαία αθλήματα που έχουν σχέση με τα παραπάνω. O Αριστοτέλης στα Ρητορικά του (1361b) λέει:

«ἀγωνιστικὴ δὲ σώματος ἀρετὴ σύγκειται ἐκ 
μεγέθους καὶ ἰσχύος καὶ τάχους (καὶ γὰρ ὁ ταχὺς ἰσχυρός
ἐστιν)· ὁ γὰρ δυνάμενος τὰ σκέλη ῥιπτεῖν πως καὶ κινεῖν
ταχὺ καὶ πόρρω δρομικός, ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν πα- 
λαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ’ ἀμφοτέροις   (25)
τούτοις παγκρατιαστικός, ὁ δὲ πᾶσι πένταθλος. »

Βλέπουμε ότι ο Αριστοτέλης διακρίνει τ’ αθλήματα σε δρομικά (δρόμος ταχύτητας), παλαιστικά (θλίβειν => να σφίξεις τον αντίπαλο και να τον κατέχεις), πυκτικά (τῇ πληγῇ => με χτυπήματα στον αντίπαλο) και παγκρατιαστικά (πάλη + χτυπήματα).

Ο δε Τίμαιος ο Σοφιστής που έγραψε το Λεξικόν Πλατωνικόν, δηλ. λεξικό μόνο πάνω στα έργα του Πλάτωνα, αναφέρει στο λήμμα ἀκροχειρίζεσθαι:

«Ἀκροχειρίζεσθαι πυκτεύειν ἢ παγκρατιάζειν
πρὸς ἕτερον ἄνευ συμπλοκῆς, ἢ ὅλως ταῖς
ἄκραις μετ’ ἄλλου γυμνάζεσθαι.»

Διακρίνει και ο Τίμαιος όπως κι ο Αριστοτέλης τα είδη πάλης, σε πάλη χτυπημάτων (πυκτεύειν) και σε σύνθετη (παγκρατιάζειν). Άρα το παγκράτιο περιείχε και τις 2 μορφές, 1) την πάλη όπως την εννοούμε και σήμερα, και 2) τα χτυπήματα ή την πυγμαχία όπως θα λέγαμε σήμερα. Μόνο που ο Τίμαιος σαν πιο ακριβολόγος και λεπτομερής, ορίζει στα έργα του Πλάτωνα το ἀκροχειρίζεσθαι ως πάλη ἄνευ συμπλοκῆς ή όπως σημειώνει κατόπιν ὅλως ταῖς ἄκραις = μόνο με τις άκρες (των χεριών).

Βάζουμε παρακάτω 2 εικόνες της αρχαιότητας με ἀκροχειρισμούς. Μια κλασσική της πάλης, και μια των χτυπημάτων (πυκτεύειν).

Αρχαία πάλη σε μάρμαρο Πεντέλης που βρέθηκε στην Αθήνα (500 π.Χ.). Photographer Fingalo για την ελληνική Βικιπαίδεια, https://el.wikipedia.org/wiki/Πάλη

Οι Πυγμάχοι, τοιχογραφία στο ακρωτήρι της Θήρας. Χρονολογείται στο 1500 π.Χ.. Photographer: Yann Forget. Για την ελληνική Βικιπαίδεια, https://el.wikipedia.org/wiki/Αρχαιοελληνική_πυγμαχία

Κι ερχόμαστε μερικούς αιώνες μετά στον Φλάβιο Φιλόστρατο (3ος αι. μ.Χ.) που πραγματεύεται περισσότερα αθλήματα στο έργο του Γυμναστικός. Σ’ αυτό το έργο ο Φιλόστρατος κάνει μια καλή ανάλυση των αθλημάτων απ’ την οποία θ’ αναφέρουμε κάποια στοιχεία που ενδιαφέρουν στο θέμα μας. Πήραμε τα στοιχεία απ’ το βιβλίο με τίτλο, Φλάβιου Φιλόστρατου Opera, τόμ. 2, σελ. 261-293, έκδοση C. L. Kayser, Λειψία, 1871. Υπάρχει σε ψηφιακή μορφή στη σελίδα, https://archive.org/details/operaphilostrati02philuoft .

Περιγράφει το σώμα που πρέπει να έχει ένας καλός αθλητής γενικότερα (σελ. 276), αλλά και ειδικότερα ανάλογα με το άθλημά του:

Για τους ακοντιστές και δισκοβόλους (σελ. 277). Για τους δρομείς μαραθωνίου (δολιχοδρόμους, σελ. 277-278). Για τους δρομείς ταχύτητας που τους διακρίνει, σε οπλίτες (σκυταλοδρόμοι;), αγωνιστές σταδίου (σταδιοδρόμοι) και αγωνιστές διαύλου (σελ. 278). Για τους πυκτεύοντες (σελ. 278-279), και τέλος για τους παλαιστές για τους οποίους γράφει πολλά περισσότερα (σελ. 279-281). Εδώ λοιπόν λέει ότι οι ώμοι του παλαιστή πρέπει να είναι δυνατοί κι ευμεγέθεις ώστε να προφυλάξουν το κεφάλι (καμπτομένου τοῦ αὐχένος καὶ στρεβλουμένου ὑπό τῆς πάλης ἀγαθοὶ φύλακες προσερείδοντες τὴν κεφαλὴν, σελ. 279).

Για το άθλημα του πυκτεύειν λέει ότι η πυγμή (γροθιά) είναι Λακωνικό εύρημα, και ότι στους αγώνες οι αντίπαλοι δένουν τα 4 δάχτυλα με κατεργασμένο βοδινό δέρμα (ὁξὺν ἱμάντα), έχοντας τον αντίχειρα έξω απ’ αυτό για καλύτερη συμμετρία (σελ. 265).

Για την πάλη μας πληροφορεί ότι οι Ηλείοι σύμφωνα με τους ποιητές την θεωρούν πεισματώδη και επίπονη (καρτεράν και ἀλεγεινήν). Και ό ίδιος την θεωρεί γυρὰ και ταλαίπωρο (κάμπτουσα και κοπιώδη, σελ. 266).

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο έργο αυτό ο Φιλόστρατος αναφέρει ονομαστούς αθλητές του παρελθόντος (ακόμα και σε πολύ παλιές Ολυμπιάδες) και τις νίκες τους.

Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται οι ὁξεῖς ἱμάντες που φορούν οι πυγμάχοι στα 4 δάχτυλα, και τους οποίους περιγράφει ο Φιλόστρατος παραπάνω.

Ο πυγμάχος των Θερμών, ορειχάλκινο άγαλμα της ελληνιστικής περιόδου, 4ος - 3ος αιώνας π.Χ., Εθνικό μουσείο Ρώμης(D/R). Source/Photographer: Marie-Lan Nguyen (2009) για την ελληνική Βικιπαίδεια, https://el.wikipedia.org/wiki/Αρχαιοελληνική_πυγμαχία .

Παρακάτω θα βάλουμε μια τελευταία περικοπή του Φιλόστρατου που μας ενδιαφέρει και την οποία παίρνουμε απ’ την σελίδα του TLG, http://stephanus.tlg.uci.edu/lsj/#eid=3834&context=lsj&action=from-search , όπου μας δίνει το αγγλικό λεξικό LSJ στο λήμμα ἀκροχειρίζω και στην παραπομπή «Philostr.Gym.36»:

(36) «Τοιόσδε μὲν ὁ παλαιστής, καὶ παγκρατιάσει γε ὁ τοιοῦτος τὸ κάτω παγκράτιον ἀκροχειριεῖταί τε οὐχ ἧττον. τελεώτεροι δὲ τῶν παγκρατιαστῶν οἱ ξυγκείμενοι παλαιστικώτερον (μὲν) ἢ οἱ πύκται, πυκτικώτερον δὲ ἢ οἱ παλαίσοντες.»

Εδώ ο Φιλόστρατος μας πληροφορεί ότι το να ξέρει ο παλαιστής να ἀκροχειρίζεται το κάτω παγκράτιο, δεν θεωρείται μικρότερης αξίας. Το κάτω παγκράτιο είναι το παγκράτιο που μπορεί να διεξαχθεί όταν οι αντίπαλοι από την όρθια στάση βρεθούν κάτω και συνεχίζουν να παλεύουν. Και αξιολογεί τον παλαιστικό τρόπο ως τελειότερο απ’ το πυκτεύειν, δηλ. απ’ τον τρόπο με τα χτυπήματα.

Το γλυπτό των Παλαιστών, Ρωμαϊκό αντίγραφο του αρχικού Ελληνικού από τον 3ο αιώνα π.Χ., όπου απεικονίζονται παγκρατιαστές. Πινακοθήκη Ουφίτσι. Source/Photographer: Yair Haklai (Own work) για την ελληνική Βικιπαίδεια, https://el.wikipedia.org/wiki/Παγκράτιο .

Βλέπουμε λοιπόν ότι στην αρχαιότητα υπήρχε:

1.      το άθλημα του πυκτεύειν που διεξάγεται με ἀκροχειρισμούς, και που όπως είδαμε δεν διαφέρει σε τίποτα απ’ την σημερινή πυγμαχία, αφού πρόκειται μόνο για χτυπήματα με γροθιές. Εξάλλου και η λέξη είναι η ίδια: γροθιά = πυγμή => πυκτεύειν-πυγμαχία [πιστεύουμε ότι και το μποξ (αγγλιστί boxing) προέρχεται απ’ την ελληνική λέξη πύξ (= με γροθιές), και το γνωστό πυξ-λαξ σημαίνει με γροθιές και κλωτσιές (λακτίζω = κλωτσάω)],

2.      η πάλη με ἀκροχειρισμούς όπου οι λαβές δίνουν και παίρνουν αλλά άνευ συμπλοκής των σωμάτων. Έχουμε δηλ. πάλη χέρια με χέρια, όπου στόχος είναι η ακινητοποίηση του αντιπάλου όπως στο γλυπτό των παλαιστών επάνω, και

3.      η γνωστή πάλη όπου έχουμε πάλι λαβές, εδώ όμως τα χέρια προσπαθούν να κυκλώσουν και να σφίξουν (θλίψουν) τον αντίπαλο, με στόχο να τον ακινητοποιήσουν ή να τον ρίξουν κάτω με την πλάτη. Αυτή η πάλη είναι ο πρόγονος της σημερινής που ονομάζουμε ελληνορωμαϊκή.

Στις 2 περιπτώσεις της πάλης, τα χέρια σφίγγουν τον αντίπαλο, το σώμα κάμπτεται και στρεβλώνεται και κοπιά μυικώς. Ο συνδυασμός μιας πάλης και του πυκτεύειν λεγόταν παγκράτιο.

Ας ρωτήσουμε λοιπόν τώρα τους αναγνώστες:

Σας φαίνονται οι αρχαίοι αγώνες που είδατε και διαβάσατε μέχρι τώρα απ’ τις παραπομπές, ότι περιέχουν χτυπήματα ή λαβές τύπου καράτε; Εμένα πάντως όχι.

Και μιας και μιλάμε για λαβές, ας θυμηθούμε ότι στο καράτε ή στο κουνγκ-φου ή σε όλες αυτές τις συναφείς ασιατικές τέχνες (για όσους έχουν παρακολουθήσει ταινίες του είδους), οι λαβές είναι στιγμιαίας επαφής, δεν έχουν καμιά σχέση με τις λαβές της αρχαίας πάλης που είδαμε μέχρι τώρα. Διότι αυτές που είδαμε είναι λαβές καλού πιασίματος στο σώμα του αντιπάλου ώστε να τον πιέσουν και περιορίσουν (ή να τον θλίψουν κατά τον Αριστοτέλη, όπως θλίβει η μέγγενη το αντικείμενο που θέλουμε να σταθεί ακίνητο για να το δουλέψουμε). Ή να τον κάμψουν σε σημείο ν’ ακουμπήσει η πλάτη του στο έδαφος, κάτι που θεωρείται ήττα γι αυτόν.

Εδώ επίσης αξίζει να δούμε τις εξής πληροφορίες που μας παρέχει η ελληνική Βικιπαίδεια:

«Σήμερα η πάλη συνεχίζεται ως άθλημα και μάλιστα ολυμπιακό με την ονομασία ελληνορωμαϊκή, προς τιμήν του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού. ... Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη διάδοση και η πάλη κατά την οποία οι παλαιστές αλείφονται με λάδι, στα νότια Βαλκάνια, Ελλάδα (Θράκη - Νομό Σερρών), Βουλγαρία και Τουρκία.», βλέπε https://el.wikipedia.org/wiki/Πάλη .

Αυτή λοιπόν είναι η πάλη που ξέρουμε από μικρά παιδιά και που έχει στόχο την ακινητοποίηση του αντιπάλου. Και λέγαμε τότε στον αντίπαλο όταν τον ακινητοποιούσαμε: «Παραδίνεσαι;». Για να πει το «ναι» που θα τον άφηνε ελεύθερο ενώ συγχρόνως θα επισφράγιζε την νίκη μας!

Γι αυτό και σήμερα οι αντίπαλοι αλείφονται με λάδι ώστε να γίνεται ακόμα πιο δύσκολος αυτός ο περιορισμός. Αντίθετα οι ασιατικές τέχνες αυτοάμυνας βασίζονται σε τεχνικές που εξουδετερώνουν τον αντίπαλο είτε με χτυπήματα που δίνονται γρήγορα και στιγμιαία, είτε με στιγμιαίες λαβές που καταφέρνουν την άμεση ρίξη του αντιπάλου με δύναμη στο έδαφος ή στον τοίχο. Και τότε ο αντίπαλος που ηττήθηκε δεν υποχωρεί φυσικά για να ελευθερωθεί αφού είναι ελεύθερος, αλλά υποχωρεί από τους πόνους και τις πληγές, αν δεν μείνει αναίσθητος ή νεκρός. Όπως ακριβώς συμβαίνει στα ζώα όταν πολεμούν για την επικράτηση του ισχυρότερου αρσενικού. Και γι αυτό η καθαρή πάλη θεωρούνταν απ’ τους αρχαίους πιο ανώτερο άθλημα απ’ την πυκτική ή το πυκτεύειν, όπως λέει ο Φιλόστρατος.

Τώρα που είδαμε τα είδη της αρχαίας πάλης [πάλη και παγκράτιο, με το 2ο να είναι πάλη + πυγμαχία), καταλαβαίνουμε ότι το είδος των ασιατικών πολεμικών τεχνών δεν υπάρχει στην αρχαιότητα, κι ο Σιαμάκης απλώς προβάλλει την «πρωτοτυπία» του ψέματός του και του ψεύτικου εαυτού του. Για να δούμε όμως πόσα ψέματα λέει τελικά για να φανεί και μοντέρνος, κάνοντας επίδειξη τολμηρών φράσεων ή σόκιν όπως τις ονομάζει, ας δούμε και τα παρακάτω.

Ο ερωτικός Αρισταίνετος

Στο ίδιο άρθρο για να υποστηρίξει την ερμηνεία του με τις «παλαιστικές λαβές» φέρνει την παραπομπή του Αρισταίνετου, αρχαίου συγγραφέα του 5ου αι. μ.Χ. που συνέγραψε τις Επιστολές (έργο με αρκετά ερωτικά στοιχεία). Γράφει λοιπόν ο Σιαμάκης:

«ὁ Ἀρισταίνετος (Ἐπιστ. 1,4), τρέποντας τὸν παλαιστικὸ ὅρο ἀκροχειρίζω πρὸς τὸ εὐτράπελο καὶ σόκιν, τοῦ δίνει νόημα σεξουαλικό. αὐτὸ γίνεται μέχρι καὶ σήμερα, ὅταν στὴν κατ̉ ἀρχὴν ἀθλητικὴ παλαιστικὴ φράσι “τοῦ ἔβαλε χέρι”, δηλαδὴ “τοῦ ἐφήρμοσε ἔντεχνη παλαιστικὴ λαβὴ καὶ τὸν τούμπαρε”, δίνουν τὸ εὐτράπελο νόημα ποὺ ἔχει τὴ διατύπωσι “τῆς ἔβαλε χέρι” (καὶ τὴν τούμπαρε)».

Ας δούμε τώρα τί πραγματικά λέει ο Αρισταίνετος: Αρισταίνετος, Επιστολαί, 1,4 (=> Επιστολή 4 με τίτλο Νέος στοχαστικός του τρόπου των γυναικών), βλέπε και την σελίδα, http://digital.lib.auth.gr/record/137183/files/8704.pdf , ψηφιοποιημένη έκδοση του 1803, σελ. 31 του pdf.

Ο συγγραφέας στην επιστολή του αυτή αναπαριστά κάποιον ονόματι Φιλόχορο που διηγείται μια σκηνή σε αστικό δρόμο όπου βρίσκεται παρέα με τον φίλο ή γνωστό του Ιππία, όταν ξαφνικά κοιτούν από μακριά μια όμορφη νεαρή γυναίκα. Τότε ο Ιππίας που καυχιέται ότι γνωρίζει αρκετά για τον «τρόπο με τις γυναίκες», του λέει να πλησιάσουν την όμορφη νεαρή για να της μιλήσουν. Ο Φιλόχορος όμως ως πιο συντηρητικός, διστάζει εκφράζοντας φόβους πιθανής παρεξήγησης. Ο διάλογος μεταξύ των 2 φίλων που βάζει ο συγγραφέας είναι πολύ διαφωτιστικός για τις έννοιες των λέξεων που μας ενδιαφέρουν:

Ιππίας – «Δεῦρο πλησίον προσμίξωμεν καὶ πειρασώμεθα τῆς καλῆς.» = «Έλα να πλησιάσουμε και να “πειράξουμε” την όμορφη.»

Φιλόχορος – «Σώφρονος, εἶπον, δοκεῖ μοι τὸ πρόσχημα τὸ ἁλουργές ἡμιφάριον. Καὶ δέδοικα μὴ προπετῶς ἐγχειρῶμεν. Σκοπῶμεν οὖν ἀκριβέστερον, οἶδα γὰρ ἥκιστα εἰς τὸ κινδυνεύειν ἀφικνούμενος.» = «Να σοβαρευτούμε καλύτερα νομίζω λόγω της εμφάνισής της με το πορφυρό ημιφόρεμα. Φοβάμαι μήπως μιλήσουμε με προπέτεια. Ας προσέχουμε από μακριά για εξακρίβωση, διότι ξέρω λίγο πως αν την φθάσεις κινδυνεύεις.»

Ιππίας – « ... ὅσον ἀποτελεῖν εἰώθασιν αἱ γυναῖκες ἐξεπίτηδες ἀνακομιζόμεναι τὴν δεξιάν, καὶ ἀκροχειρίζουσαι τὸν κόλπον, ἐρωτικοῖς τε συμβόλοις διὰ τούτων τοὺς νέους εἰς ἑαυτὰς προσκαλοῦσαι.» = « ... καθόσον αποτελεί συνήθεια οι γυναίκες επίτηδες σηκώνουν και περιφέρουν το δεξί τους χέρι, και αγγίζουν το στήθος τους, και μ’ αυτά τα ερωτικά σημάδια προσκαλούν τους νέους.»

Βλέπουμε λοιπόν την φράση του Αρισταίνετου: «αἱ γυναῖκες ἐξεπίτηδες ἀνακομιζόμεναι τὴν δεξιάν, καὶ ἀκροχειρίζουσαι τὸν κόλπον».

Βλέπετε τώρα εσείς εδώ καμιά παλαιστική λαβή, ή έστω και μεταφορικά, ή προς το «ευτράπελο και σόκιν» που μας λέει ο Σιαμάκης περιγράφοντας μάλιστα την εικόνα ότι «της έβαλε χέρι (και την τούμπαρε); Διότι εγώ δεν βλέπω τίποτα απ’ αυτά. Το μόνο που βλέπω είναι η ακριβής σημασία (που βγαίνει απ’ την ετυμολογία) της λέξης ἀκροχειρίζω που είναι «πιάνω ή αγγίζω κάτι με τα χέρια». Και η εικόνα που μας περιγράφει ο Αρισταίνετος είναι αυτή: μιας νεαρής γυναίκας που σηκώνει περιφέροντας το χέρι της και αγγίζει το στήθος της. Θέλοντας να μας δείξει έτσι την γυναικεία ερωτική πρόκληση, όπως o ίδιος το εξηγεί αμέσως παρακάτω.

Απλώς η λέξη ἀκροχειρίζω χρησιμοποιήθηκε πολύ πιο συχνά στο λεξιλόγιο της πάλης και του παγκρατίου γιατί αυτά ήταν πολύ γνωστά στον αρχαίο κόσμο. Δεν σημαίνει όμως ότι με την λέξη αυτή περιγράφεται μόνο η πάλη. Ο Σιαμάκης όμως δεν διστάζει να λέει ψέματα σε κάθε περίπτωση, ακόμα και για να δώσει μια μοντέρνα χιουμοριστική νότα χρησιμοποιώντας την φράση «ευτράπελο και σόκιν». Γιατί άλλωστε να μην εντυπωσιάσει ακόμα περισσότερο με τα «πρωτότυπα ευρήματά» του;

Μάλλον όμως συμβαίνει να πιστεύει σ’ αυτά τα ψέματα. Και θεωρεί ότι δεν πειράζει που δεν λέγονται στις παραπομπές ακριβώς έτσι, αλλά σημασία έχει ότι είναι έτσι επειδή το πιστεύει αυτός. Ίδια νοοτροπία με αυτήν των πωρωμένων και εγκληματιών φαρισαίων που σκότωσαν τον Χριστό, τον πρωτομάρτυρα Στέφανο και πολλούς άλλους χριστιανούς νομίζοντας ότι προσφέρουν θυσία στον Θεό (Ιω 16,2). Αντίχριστη δολοφονική νοοτροπία προβατόσχημου λύκου.

Τολμώ να πω ότι ο Σιαμάκης έχει ξεπεράσει τους φαρισαίους, γιατί εκείνοι ήταν πολλοί και είχαν την υποστήριξη ο ένας του άλλου. Εδώ όμως ο Σιαμάκης θέλει να είναι μοναδικός, αφού τα «ευρήματά» του δεν μπορεί να τα βρει κανείς άλλος. Και πώς να τα βρει άλλος αφού είναι ψεύτικα; Μπορεί κάποιος να βρει κάτι που δεν υπάρχει;

Όπως θα παρατηρήσατε το κείμενο του Αρισταίνετου που βάλαμε παραπάνω περιέχει και την λέξη ἐγχειρέω. Πώς τα φέρνει ο Θεός λοιπόν, έ; Μια ψεύτικη παραπομπή του Σιαμάκη που την βάζει μόνο και μόνο για να κάνει φιγούρα αρχαιογνωσίας δίνοντάς της «ευτράπελο και σόκιν νόημα», του έγινε μπούμερανγκ και μπανανόφλουδα. Δεν του έφταναν τ’ άλλα ψέματα του αθεόφοβου, ήθελε να παραστήσει και τον μοντέρνο γιατί θεωρεί ότι σήμερα είναι της μόδας να λέγονται στην παρέα σόκιν ανέκδοτα (έτσι μας έλεγε). Κι ο Θεός για να γελοιοποιήσει τον Σιαμάκη, μας δίνει μια αρχαία περικοπή όπου υπάρχουν 3 λέξεις που χρησιμοποιεί αυτός ο ψεύτης στο άρθρο του Δεξιολάβοι: ἐγχειρέω, ἀκροχειρίζω και κόλπος, τις οποίες μεταφράσαμε με πράσινα γράμματα. Για τον κόλπο έχουμε αφιερώσει την ξεχωριστή σελίδα, ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ – ΚΟΛΠΟΣ .

Εγχειρέω = (σημαίνει και) μιλώ αποφασιστικά, δηλώνω, εκφράζω σχέδιο ή επιχείρημα

Στην μετάφραση του Αρισταίνετου βάλαμε ἐγχειρέω = μιλώ. Ας δούμε γιατί.

Όπως είδαμε τα λεξικά LSΚ και Δημητράκου έχουν την έννοια που βάλαμε παραπάνω ως 4η: ἐγχειρῶ = δοκιμάζω τις δυνάμεις μου στην συζήτηση. Και η παραπομπή των λεξικών που υποστηρίζει αυτήν την έννοια αφορά την δράση του ρήτορα και δικηγόρου Κικέρωνα, όταν φυσικά αυτός ρητόρευε ή μιλούσε! Την συγκεκριμένη αυτή περικοπή του Πλουτάρχου (απ’ το έργο του Βίοι Παράλληλοι, Δημοσθένης - Κικέρων) που αφορά ομιλία του Κικέρωνα, θα βάλουμε στο τέλος, αφού πρώτα δούμε σε άλλα κείμενα την έννοια του ἐγχειρέω που μας ενδιαφέρει εδώ. Και αυτή η έννοια είναι: ἐγχειρῶ = 1. μιλώ, προβάλλω ως επιχείρημα ή ως σχέδιο, και κατ’ επέκταση 2. μιλώ κρυφά, συνωμοτώ.

Την έννοια αυτή βρήκαμε σε αρχαίες περικοπές και ερμηνεύει σωστά την φράση του Ιερεμία στο χωρίο που εξετάζουμε, Ιερ 29,16. Και θα το αποδείξουμε με παραπομπές τόσο βιβλικές όσο και αρχαίων θύραθεν συγγραφέων, κι ενός εκκλησιαστικού, του Χρυσόστομου. Απ’ την Γραφή έχουμε 2 χωρία που βρίσκονται πάλι στον Ιερεμία, κι έτσι βοηθιόμαστε ακόμα καλύτερα στην ερμηνεία, λόγω της ομοιότητας του ύφους και των φράσεων.

Παραθέτουμε όλες τις περικοπές με μετάφραση:

Προφητεία κατά της Βαβυλώνας

«ἐπὶ τειχέων Βαβυλῶνος ἄρατε σημεῖον, ἐπιστήσατε φαρέτρας, ἐγείρατε φυλακάς, ἑτοιμάσατε ὅπλα, ὅτι ἐνεχείρησε καὶ ποιήσει Κύριος ἃ ἐλάλησεν ἐπὶ τοὺς κατοικοῦντας Βαβυλῶνα», Ιερ 28,12.

Μετάφραση: «πάνω στα τείχη της Βαβυλώνας βάλτε τον στόχο, στήστε τις φαρέτρες σας, ετοιμάστε τα όπλα, διότι δήλωσε ο Κύριος και θα πραγματοποιήσει, όσα λάλησε εναντίον των κατοίκων της Βαβυλώνας.», Ιερ 28,12.

Ο Ιερεμίας παραπονιέται στον Θεό για την συνωμοσία εναντίον του

«γενηθήτω κραυγὴ ἐν ταῖς οἰκίαις αὐτῶν, ἐπάξεις ἐπ' αὐτοὺς ληστὰς ἄφνω, ὅτι ἐνεχείρησαν λόγον εἰς σύλληψίν μου, καὶ παγίδας ἔκρυψαν ἐπ' ἐμέ.», Ιερ 18,22.

Μετάφραση: «να βγει κραυγή τρόμου μέσα στα σπίτια τους, να φέρεις επάνω τους ληστές ξαφνικά, διότι μίλησαν με συνωμοτικά λόγια για την σύλληψή μου, και την παγίδα τους εναντίον μου την έκρυψαν.», Ιερ 18,22.

Εδώ είναι χαρακτηριστική η επανάληψη του νοήματος που υπάρχει στις 2 χρωματισμένες προτάσεις του Ιερεμία που χωρίζονται απ’ το και.

Κι ερχόμαστε στα εξωβιβλικά κείμενα.

Τις παρακάτω περικοπές βρήκαμε στην ιστοσελίδα του περίφημου TLG Thesaurus Linguae Graecae® (Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας, βλέπε, http://stephanus.tlg.uci.edu/index.php ), όπου υπάρχει μικρή έκδοση για δωρεάν χρήση => TheAbridged TLG® (βλέπε http://stephanus.tlg.uci.edu/abridged.php ).

Σχόλια στον Αισχίνη, σχόλιο 10. Δικαστικά επιχειρήματα του Δημοσθένη.

«ἐνεχείρησε δ’] ὅτι ἐπὶ τῶν διαιτητῶν εἶπε τοῦτο ὁ Δημοσθένης, οὐκέτι μέντοι καὶ ἐν τῷ δικαστηρίῳ διὰ τὸ ἀπίθανον.» Μετάφραση: «Το «ἐνεχείρησε δ’» σημαίνει ότι αυτό το είπε ο Δημοσθένης για τους διαιτητές (είδος δικαστών), ποτέ όμως μέσα στο δικαστήριο για τόσο απίθανο λόγο.».

Ιωάννης Χρυσόστομος, Υπόμνημα στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Ο Ιησούς δεν κηρύττει πολύ στον τόπο καταγωγής του όπου δεν μπορεί να γίνει πιστευτός.

«Καὶ γογγύζοντες ἔλεγον· “Οὐκ ἔστιν οὗτος ὁ υἱὸς Ἰωσήφ;” Ὅθεν δῆλον, ὅτι οὐδὲ τὴν θαυμαστὴν αὐτοῦ καὶ παράδοξον οὐδέπω ᾔδεισαν γέννησιν. Διὰ τοῦτο γοῦν υἱὸν Ἰωσὴφ ἔτι λέγουσιν αὐτόν. Καὶ οὐκ ἐπιτιμᾷ, οὐδὲ λέγει αὐτοῖς· “Οὐκ εἰμὶ υἱὸς Ἰωσήφ”· οὐχ ὅτι υἱὸς Ἰωσὴφ ἦν, ἀλλ' ἐπειδὴ οὐδέπω ἠδύναντο τὸν θαυμαστὸν ἐκεῖνον ἀκοῦσαι τόκον. Εἰ δὲ τὸν κατὰ σάρκα οὐκ ἠδύναντο σαφῶς ἀκοῦσαι, πολλῷ μᾶλλον τὸν ἄῤῥητον τὸν ἄνω. Εἰ τὸ ταπεινὸν οὐκ ἀπεκάλυψε, πολλῷ μᾶλλον ἐκεῖνα οὐκ ἂν ἐνεχείρησε.», PG 59,257.

Μετάφραση: «Και δυσφορώντας έλεγαν. “Αυτός δεν είναι ο γιος του Ιωσήφ;” Που σημαίνει, ότι ούτε την θαυμαστή και παράδοξη γέννησή του ήξεραν. Γι αυτό και τον αποκαλούν γιο του Ιωσήφ. Και δεν τους επιτιμά (ο Ιησούς), ούτε τους λέει,“Δεν είμαι ο γιος του Ιωσήφ”. Όχι επειδή ήταν γιος του Ιωσήφ, αλλ’ επειδή ποτέ θα δεν μπορούσαν ν’ ακούσουν την θαυμαστή εκείνη γέννηση. Αν λοιπόν αυτόν που ήξεραν ως σαρκικό δεν μπορούσαν καλά καλά ν’ ακούσουν, πολύ περισσότερο δεν θα μπορούσαν ούτε τον ουράνιο που είναι ανέκφραστος. Αν δεν τους αποκάλυψε τα ταπεινά πράγματα για τον εαυτό του, πολύ περισσότερο εκείνα τα ουράνια δεν θα τους έλεγε.», PG 59,257.

Αριστοτέλης, Πολιτικά, 1267b. Απόψεις-σχέδια περί της ιδανικής πολιτείας.

«Ἱππόδαμος δὲ Εὐρυφῶντος Μιλήσιος … Λόγιος δὲ καὶ περὶ τὴν ὅλην φύσιν εἶναι βουλόμενος) πρῶτος τῶν μὴ πολιτευομένων ἐνεχείρησέ τι περὶ πολιτείας [30] εἰπεῖν τῆς ἀρίστης.». Μετάφραση: « Ο Ιππόδαμος δε ο γιος του Ευρυφώντος ο Μιλήσιος, … λόγιος μάλιστα κι έχων γνώμη για όλη την φύση) πρώτος απ’ τους μη πολιτευόμενους, είπε κάτι για το πώς πρέπει να είναι η ιδανική πολιτεία.».

Και αμέσως παρακάτω ο Αριστοτέλης παραθέτει το σχέδιο του Ιππόδαμου για την ιδανική πολιτεία, αρχίζοντας με τα εξής: «Πρέπει να έχει 10.000 (μυρίους) άνδρες που θα χωρίζονται σε 3 μέρη, τους τεχνίτες, τους γεωργούς, και τους πολεμιστές, κλπ.». Θουκυδίδης Ιστορίαι, 8,24,6. Πολιορκία των Αθηναίων στη Χίο και συνωμοσία Χιωτών.

«εἰργομένοις οὖν αὐτοῖς τῆς θαλάσσης καὶ κατὰ γῆν πορθουμένοις ἐνεχείρησάν τινες πρὸς Ἀθηναίους ἀγαγεῖν τὴν πόλιν· οὓς αἰσθόμενοι οἱ ἄρχοντες αὐτοὶ μὲν ἡσύχασαν, Ἀστύοχον δὲ ἐξ Ἐρυθρῶν τὸν ναύαρχον μετὰ τεσσάρων νεῶν, αἳ παρῆσαν αὐτῷ, κομίσαντες ἐσκόπουν ὅπως μετριώτατα ἢ ὁμήρων λήψει ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ καταπαύσουσι τὴν ἐπιβουλήν.»

Μετάφραση: «καθώς (οι Αθηναίοι) έκαναν αυτά απ’ την θάλασσα και την ξηρά επίσης είχαν κατακτήσει, συνωμότησαν μερικοί (Χιώτες) να δώσουν την πόλη στους Αθηναίους. Αυτούς όμως οι άρχοντες της πόλεως τους αντιλήφθηκαν, και ναι μεν ήταν ήσυχοι, έφεραν όμως τον Αστύοχο απ’ τις Ερυθρές, τον ναύαρχο, μαζί με 4 πλοία που του έδωσαν, να ενεργήσει αθρόα και ή να πάρει κάποιους ομήρους, ή με άλλο τρόπο να σταματήσουν την επιβουλή».

Τέλος παραθέτουμε και την περικοπή του Πλουτάρχου για τον Κικέρωνα, σύμφωνα με την παραπομπή του λεξικού LSΚ:

Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Κικέρων, 21. Ο Κικέρων επιχειρηματολογεί για την τιμωρία συλληφθέντων.

«οὔσης δὲ τῆς γνώμης ἐπιεικοῦς καὶ τοῦ λέγοντος εἰπεῖν δυνατωτάτου, ῥοπὴν ὁ Κικέρων προσέθηκεν οὐ μικράν. αὐτὸς γὰρ ἀναστὰς ἐνεχείρησεν εἰς ἑκάτερον, τὰ μὲν τῇ προτέρᾳ, τὰ δὲ τῇ Καίσαρος γνώμῃ συνειπών, οἵτε φίλοι πάντες οἰόμενοι τῷ Κικέρωνι λυσιτελεῖν τὴν Καίσαρος γνώμην — ἧττον γὰρ ἐν αἰτίαις ἔσεσθαι μὴ θανατώσαντα τοὺς ἄνδρας — ᾑροῦντο τὴν δευτέραν μᾶλλον γνώμην,».

Μετάφραση: «μετά την επιεική αυτή γνώμη και αυτού που την είπε ως δυνατότερου (του Καίσαρα), πρόσθεσε κι ο Κικέρων μεγαλύτερη ροπή. Διότι σηκώθηκε κι επιχειρηματολόγησε στον καθένα τους, αυτά μεν στην προηγούμενη γνώμη, εκείνα δε στου Καίσαρα την γνώμη συμφωνώντας, και οι φίλοι πάντες συμμεριζόμενοι τον Κικέρωνα βρίσκουν πιο ωφέλιμη την γνώμη του Καίσαρα – διότι μικρή αιτιολόγηση δόθηκε (μέχρι τώρα) στο να μην θανατώσουν τους άνδρες – έφεραν μάλλον την δεύτερη γνώμη.».

Όπως βλέπουμε ο Κικέρων, όχι απλώς δοκιμάζει τις δυνάμεις του στην συζήτηση όπως μας λέει ο λεξικογράφος του LSΚ, αλλ’ επιχειρηματολογεί κανονικά, προσθέτοντας μάλιστα μεγάλη ροπή σε μια απ’ τις δύο γνώμες. Διότι δεν είναι μια φιλοσοφική συζήτηση, αλλά μια κρίση για την ζωή ή τον θάνατο κάποιων ανδρών! Πιστεύουμε λοιπόν ότι ο λεξικογράφος είναι ελαφρώς παρασυρμένος απ’ την έννοια ἐγχειρῶ = «επιχειρώ κάτι χωρίς μερικές φορές να πετυχαίνω τον στόχο μου, αποπειρώμαι», όπως φαίνεται απ’ την παρακάτω περικοπή που μας δίνει πάλι η ιστοσελίδα του TLG:

«ἐκφυγοῦσα δὲ Μίνωα ἐξίκετο ἡ Βριτόμαρτις εἰς Αἴγιναν ἐν πλοίῳ σὺν ἀνδρὶ ἁλιεῖ Ἀνδρομήδει. (4) καὶ ὁ μὲν αὐτῇ ἐνεχείρησεν ὀρεγόμενος μιχθῆναι, ἡ δὲ Βριτόμαρτις ἀποβᾶσα ἐκ τοῦ πλοίου κατέφυγεν εἰς ἄλσος, ὅθιπέρ ἐστι νῦν αὐτῆς τὸ ἱερόν, κἀνταῦθα ἐγένετο ἀφανής, καὶ ὠνόμασαν αὐτὴν Ἀφαίαν·». Αntoninus liberalis, Μεταμορφώσεων Συναγωγή, 40,4,1. Η παρθένα θεά Βριτόμαρτις.

Μετάφραση: «ξεφεύγοντας απ’ τον Μίνωα η Βριτόμαρτις, έφτασε με πλοίο στην Αίγινα μαζί μ’ έναν άντρα ψαρά, τον Ανδρομήδη. Και αυτός (όπως κι ο Μίνωας) την επιθύμησε σεξουαλικά και αποπειράθηκε να την συνουσιαστεί, αλλά η Βριτόμαρτις αποβιβάστηκε απ’ το πλοίο και κατέφυγε σε άλσος, όπου υπάρχει σήμερα το ιερό της, κι εδώ έγινε αφανής, και την ονόμασαν Αφαία».

Ενώ λοιπόν υπάρχει στο ἐγχειρῶ και αυτή η έννοια του «αποπειρώμαι, δοκιμάζω κάτι με πράξεις», αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να την προεκτείνουμε και στην έννοια του λόγου, δηλ. «δοκιμάζω σε συζήτηση τις δυνάμεις μου» (όπως λέει ο λεξικογράφος του LSΚ και αντιγράφει ο αντίστοιχος του Δημητράκου), όταν μπορούμε απλώς να πούμε «επιχειρηματολογώ, προβάλλω επιχειρήματα».

Μετά τα παραπάνω φαίνεται καθαρότερα η εικόνα που θέλει να μας περιγράψει ο Ιερεμίας με την σύντομη και απλή πρόταση «ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι». Ας αναλύσουμε λίγο αυτήν την εικόνα:

Όπως όλοι οι χριστιανοί γνωρίζουμε, μέσα στον άνθρωπο αντηχούν οι 2 φωνές-κλήσεις, του καλού και του κακού. Και προσπαθούν η μια να επικρατήσει της άλλης. Μόνο που την τελική επικράτηση την καθορίζει ο ίδιος ο άνθρωπος, με το να παραδώσει τον εαυτό του στην κλήση που αυτός επιλέγει. Το κακό τώρα έρχεται με την μορφή του συμφέροντος, της καλοπέρασης, της φιλαυτίας, και γενικότερα του εγωισμού, που μας θέλει να νοιαζόμαστε όλο και περισσότερο για τον εαυτό μας, και όλο και λιγότερο για τους άλλους, και μας υπαγορεύει την σκέψη, «είσαι εξυπνότερος και καλύτερος απ’ τους άλλους, αξίζεις περισσότερα απ’ τους άλλους». Αυτό σκέφτηκε και ο διάβολος, ενέδωσε στην σκέψη αυτή και από άγιος άγγελος του Θεού που ήταν, έπεσε. Άρα στην πραγματικότητα αυτή η σκέψη είναι μια συνωμοσία εναντίον του Θεού, στην οποία θέλει ο εγωισμός να μας παρασύρει, και πολλές φορές τα καταφέρνει. Σε άλλους το καταφέρνει για πάντα, στους χριστιανούς λίγες φορές και προσωρινά.

Επειδή όμως δεν ξέρουμε πόσο δυνατοί είμαστε, ούτε πρέπει να αισθανόμαστε δυνατοί γιατί αυτό συνυπάρχει με τον φαρισαϊσμό, ούτε έχουμε το δικαίωμα να προκαλούμε τον Θεό, γι αυτό πρέπει να επαγρυπνούμε συνεχώς και ταπεινοφρόνως:

«Αυτός που θα υπομείνει μέχρι τέλους, αυτός θα σωθεί.», Μθ 10,22/24,13, Μκ 13,13.

Ο τελευταίος αυτός λόγος του Κυρίου, δείχνει ότι πρέπει πάντα να νικάμε τον εγωισμό μας, όσες φορές κι αν αυτός υψώνεται. Κι όσο κι αν πονάμε ή στριμωχνόμαστε σε δυσάρεστα προβλήματα, κι όσο κι αν έχουμε δικαίωμα εκφράζουμε τα παράπονά μας στον Θεό, στο τέλος πρέπει να λέμε αυτό που μας παράγγειλε:

«Ας είναι, διότι δούλοι αχρείοι είμαστε και πρέπει να κάνουμε αυτό που οφείλουμε.», Λκ 17,10.

Κι έτσι η πρόταση «ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι,» (Ιερ 29,16), μπορεί να μεταφραστεί:

«ο παιχνιδιάρικος εγωισμός σου, σου προέβαλλε το επιχείρημα ότι είναι σωστό αυτό που κάνεις, δηλ. να υπερηφανεύεσαι.», ή

«ο παιχνιδιάρικος εγωισμός σου, σου μίλησε συνωμοτικά στο να υπερηφανευθείς.».

Παρόλο δηλ. που στο κείμενο δεν υπάρχει η λέξη υπερηφάνεια, το νόημά της όμως είναι διάχυτο σε όλο τον στίχο καθώς όπως είδαμε επαναλαμβάνεται άλλες 3 φορές (συνολικά λέγεται 4 φορές), και αυτό μας παρέχει την ασφάλεια να την χρησιμοποιήσουμε στην ερμηνεία. Άλλωστε η λέξη ὕψωσεν στην φράση «ὕψωσεν ὥσπερ ἀετὸς νοσσιὰν αὐτοῦ», μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο πραγματικό κατηγορούμενο της φράσης που είναι η υπερηφάνεια της Ιδουμαίας, που παρομοιάζεται τόσο ωραία με την φωλιά του αετού. Αυτήν την υπερηφάνεια κατόπιν απειλεί ο Κύριος να γκρεμίσει, αφού είναι το μόνο πράγμα που δεν ανέχεται ποτέ:

«ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν», Παροιμίες 3,34, Ιακώβου, 4,6, Α΄ Πέτρου 5,5.

Την μόνη αρχαία γνώμη που βρήκαμε πάνω στην περικοπή αυτή του Ιερεμία, είναι του Θεοδώρητου (5ος αι.), του οποίου η Eρμηνεία στον Ιερεμία είναι η μόνη πλήρης που σώζεται, και την παραθέτουμε:

«Ἡ παιγνία σου ἐνεχείρησέ σοι ταῦτα, καὶ ἡ ἀτιμία τῆς καρδίας σου. Εἰδωλολατρείαν, καὶ τρυφὴν, καὶ ἀκολασίαν διὰ τούτων κατηγορεῖ.», Ερμηνεία στον Ιερεμία, PG 81,732,16.

Βλέπουμε τον Θεοδώρητο να προσθέτει ως αντικείμενο του ἐνεχείρησε την λέξη ταύτα, και στην από κάτω πρόταση προσδιορίζει το ταύτα με σοβαρά αμαρτήματα. Άρα λοιπόν εδώ ο Θεοδώρητος δεν βρίσκει στο ἐγχειρώ κάποιου είδους παλαιστική λαβή – η οποία ως γνωστόν δεν έχει αντικείμενο παρά μόνο κατηγορούμενο (=> κάνω λαβή σε κάποιον) –, κι έτσι επαληθεύει τα λεγόμενά μας για την μόνη σημασία του ἐγχειρώ που έχει αντικείμενο και ταιριάζει εδώ:

ἐνεχείρησέ σοι ταῦτα = σου μίλησε συνωμοτικά στο να κάνεις αυτά κι αυτά, ή σου πρόβαλλε ότι αυτά κι αυτά είναι καλά να τα κάνεις.

Ακριβώς όπως κάνει και ο διάβολος, ο οποίος αφού πρώτα θρέψει και γιγαντώσει τον εγωισμό μας, μετά μας κυβερνάει μέσω αυτού. Η έννοια είναι ίδια με την άλλη φράση του Ιερεμία που είδαμε παραπάνω (ἐνεχείρησαν λόγον εἰς σύλληψίν μου, Ιερ 18,22).

Καλά θα κάνει λοιπόν ο Σιαμάκης πριν ξεκινήσει την οποιαδήποτε φιλολογική του «πρωτοτυπία», να ψάχνει πρώτα τους αρχαίους εκκλησιαστικούς συγγραφείς για να μην ξεφτιλίζεται τόσο φανερά. Αλλά το όρμημα της αλαζονείας του είναι τέτοιο, που όσους εκκλ. συγγραφείς και να βρει να λένε το αντίθετο, αυτός θα πει τα ψέματά του!

Την Ερμηνεία στον Ιερεμία του Θεοδώρητου θα την βρείτε στην σελίδα, https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/interpretatio-in-jeremiam.pdf .

Περίληψη

Διαπραγματευτήκαμε στην παρούσα σελίδα το ρήμα ἐγχειρέω και την ερμηνεία του προφητικού στίχου Ιερ 29,16 που περιέχει το εν λόγω ρήμα. Παράλληλα με αφορμή το ρήμα ἀκροχειρίζω-ομαι, που σημαίνει χειρίζομαι με τα άκρα των χεριών απ’ τον καρπό και κάτω – αυτά δηλ. που εμείς λέμε χέρια οι αρχαίοι τα έλεγαν ἀκροχειρα –, εξετάσαμε αρχαίες περικοπές πάνω στο θέμα του αθλήματος της πάλης για να διευκρινίσουμε πόσες και ποιες μορφές της πάλης υπήρχαν στην αρχαιότητα. Αυτές ήταν:

1.      Με ἀκροχειρισμούς, που διακρίνονταν σε α) χτυπήματα (πυκτεύειν, ίδιο με την σημερινή πυγμαχία), και σε β) πιάσιμο με λαβές (χέρια με χέρια) χωρίς χτυπήματα και χωρίς συμπλοκή των σωμάτων.

2.      Με συμπλοκή των σωμάτων και σύσφιξη. Απ’ αυτήν την πάλη προήλθε η σημερινή ελληνορωμαϊκή.

Κι αυτά για ν’ αποδείξουμε άλλη μια φορά την απάτη του Σιαμάκη που θέλει με ψέματα να σπιλώνει τους ερμηνευτές από την μια και απ’ την άλλη να προβάλλεται ο ίδιος, καθώς η αλαζονική και ψεύτικη «πρωτοτυπία του» του υπαγορεύει να «βρίσκει» πολεμικές τέχνες τύπου καράτε (ή των συναφών τεχνών) στην αρχαιότητα.

Το θαυμαστό στην υπόθεση είναι ότι όλη η έρευνά μας για τ’ αθλήματα ξεκίνησε απ’ το ἀκροχειρίζομαι που φέρνει ο Σιαμάκης, και τ’ οποίο μαζί με την παραπομπή του Αρισταίνετου που φέρνει πάλι ο ίδιος, γίνονται μπούμερανγκ που επιστρέφουν με δύναμη πάνω του!

Η φράση του Ιερεμία έχει καταπληκτική συντομία και ποιητική μεταφορά που ζωγραφίζει τον εγωισμό σαν τον φαύλο δικηγόρο ή τον συνωμότη, που προσπαθεί να κερδίσει με λόγια τον φορέα του – στην προκειμένη περίπτωση την Ιδουμαία, δηλ. τον λαό της – εναντίον του Θεού. Αλλά και ο στίχος ολόκληρος συνδυάζει αυτά τα 2 χαρακτηριστικά της ποίησης και συντομίας μαζί με την 4πλή αναφορά, που αντί να γίνεται βαρετή – όπως συνήθως γίνονται οι επαναλήψεις – αλλάζει συνεχώς ζωηρές εικόνες. Και χάριν αυτού του ιδιάζοντος και υπέροχου ποιητικού ύφους της Παλαιάς Διαθήκης, εξετάζουμε τον ίδιο αυτό στίχο στην προσεχή σελίδα μας, Η ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ – ΜΕΡΟΣ Α΄.

Και όπως έχει πει κάποιος σοφός: «ο εγωισμός του ανθρώπου είναι ο πιο κακός του σύμβουλος».

Και ναι μεν η Ιδουμαία έπαθε τα δεινά της απ’ τον Θεό όπως προφητεύθηκαν, αλλά πήρε το μάθημα ότι η υπερηφάνεια (ή αλαζονεία) είναι πολύ κακό πράγμα, και ταπεινώθηκε. Κι όχι μόνο επέζησε σαν έθνος, αλλά σύμφωνα με άλλη μεσσιανική προφητεία (Ψα 59,10-11) πολλοί ιδουμαίοι είχαν την καλή προαίρεση και την ευλογία απ’ τον Θεό ν’ ακούσουν το κήρυγμα του Χριστού (Μκ 3,8).

Ο Σιαμάκης όμως φαίνεται πως είναι ανεπίδεκτος μαθήσεως γιατί δεν έχει ούτε την καλή προαίρεση, ούτε την μετάνοια. Γι αυτό και αλίμονό του απ’ τον Θεό!

Βλέπε και τις σελίδες μας,

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ (ΜΕΡΟΣ Α΄)

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ – ΑΔΡΟΙ

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ - ΚΟΛΠΟΣ

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ - ΜΕΘΟΔΕΙΑ

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ (ΜΕΡΟΣ Β΄)

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΔΕΞΙΟΛΑΒΟΙ - ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ