THE BOOK OF ENOCH (PART Ι) - THE HISTORY OF THE FAIRY TALE

  Θεσσαλονίκη 24-10-2020

Πρόκειται για το απόκρυφο (και ψευδεπίγραφο φυσικά) βιβλίο που περιέχει οράματα και αποκαλύψεις τα οποία αποδίδονται στον Ενώχ, τον έβδομο από Αδάμ (Αδάμ => Σηθ => Ενώς => Καϊνάν => Μαλελεήλ => Ιάρεδ => Ενώχ, Γε 5,3-18), για τον οποίο η Γραφή (Γένεση) λέει ότι δεν βρήκε επίγειο θάνατο, αλλά λόγω της μεγάλης αρετής του αναλήφθηκε στον ουρανό, όπως ο προφήτης Ηλίας (Δ΄ Βα 2,11). Το σχετικό χωρίο της Γένεσης έχει ως εξής:

            «καὶ εὐηρέστησεν ᾿Ενὼχ τῷ Θεῷ καὶ οὐχ εὑρίσκετο, ὅτι μετέθηκεν αὐτὸν ὁ Θεός.», Γε 5,24.

            Το απόκρυφο του ψευδο-Ενώχ όπως το ονομάζουμε, είναι συμπίλημα από 5 ξεχωριστά μέρη που θα τα δούμε σ’ επόμενη σελίδα μας, αλλά εμείς με τον όρο ψευδο-Ενώχ θα εννοούμε κυρίως το 1ο μέρος που έχει ως θέμα, αγγέλους που αμάρτησαν! Την αμαρτία τους, και όλα όσα σχετίζονται με αυτήν που αποτελούν την μεγάλη κακοδοξία του αποκρύφου, θ’ αφήσουμε τους αναγνώστες να την δουν, αφού ξετυλίξουμε σιγά σιγά και με σασπένς, όλη την ιστορία του … παραμυθιού.        

Η προφητεία του … ψευδοπροφήτη

Γιατί όμως υπάρχει ξεχωριστό ενδιαφέρον για το απόκρυφο του ψευδο-Ενώχ, απ’ ότι για τ’ άλλα απόκρυφα;

Απάντηση: Διότι αυτό το απόκρυφο περιέχει προφητεία που υπάρχει σχεδόν όμοια στην Καινή Διαθήκη (Επιστολή του Ιούδα), και χρονολογείται από τους ειδικούς και ερευνητές κατά τους αιώνες 2ο και 1ο π.Χ.! Αν λοιπόν το απόκρυφο προηγείται της Καινής Διαθήκης η οποία ως γνωστόν γράφτηκε τον 1ο αι. μ.Χ., τότε εύλογα βγαίνει το συμπέρασμα, ότι στο σημείο αυτό η Καινή Διαθήκη αντιγράφει προφητεία του αποκρύφου!! Ή να το διατυπώσουμε και αλλιώς: η θεοπνευστία δεν είναι αποκλειστική της Καινής Διαθήκης, αλλά κάποιες φορές την έχουν και τ’ απόκρυφα!!

Όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, ενώ γενικά η υπόθεση των αποκρύφων αντιμετωπίζεται εύκολα απ’ την εκκλησία, αφού τα έχει καταδικάσει ως βλάσφημα βιβλία, όταν όμως έρχεται στο προσκήνιο το βιβλίο του Ενώχ (Ενώχ Α΄ για την ακρίβεια), κανείς δεν μπορεί ν’ αντιμετωπίσει την χρονολόγησή του σε συνδυασμό με την σχεδόν όμοια προφητεία της Επιστολής του Ιούδα που περιέχει!

Και η χρονολόγηση του ψευδο-Ενώχ έχει μπλεχτεί πολύ με τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας (Κουμράν, ανακάλυψη 1947), τα οποία έχουν πλήθος αποσπάσματα από βιβλικά κείμενα, κείμενα ιουδαϊκής παράδοσης, κείμενα οργάνωσης μιας θρησκευτικής κοινότητας ή σέχτας (Εσσαίοι), επαναστατικά κείμενα και απόκρυφα κείμενα. Έτσι η υπόθεση δεν παρέμεινε μόνο στο χριστιανικό θεολογικό πεδίο, αλλά μπλέχτηκε και σε ιστορικό, αρχαιολογικό, και ιουδαϊκό πεδίο.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι απ’ το σύνολο των νεώτερων ερευνητών που ασχολήθηκαν κατά το β’ μισό του 20ού αι. και ασχολούνται ακόμα με το θέμα των χειρογράφων του Κουμράν καθώς δεν έχει λυθεί πλήρως – ενώ το θέμα με το απόκρυφο του ψευδο-Ενώχ θεωρείται λυμένο και χρονολογημένο (!) –, η ομάδα των θεολόγων που τα μελέτησε και τα μελετά απ’ την χριστιανική πλευρά, ανήκει στους άθεους κύκλους των προτεσταντικών και καθολικών (παπικών) σχολών που θέλουν «στ’ όνομα της επιστήμης» να βγάλουν τ’ απόκρυφα σε αρχαιότερη εποχή γραμμένα απ’ ότι η Καινή Διαθήκη! Και κατόπιν ν’ αναφωνήσουν: «να, οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης αντλούν απ’ τ’ απόκρυφα που η ίδια η Εκκλησία καταδικάζει»! Ή να ρωτήσουν ειρωνευόμενοι:  Πού είναι η συνέπεια της Εκκλησίας και πού είναι η αξιοπιστία της Γραφής;

Ας δούμε όμως καλύτερα το πρόβλημα.

Παραθέτουμε την περικοπή της προφητείας απ’ την Επιστολή του Ιούδα:

«προεφήτευσε δὲ καὶ τούτοις ἕβδομος ἀπὸ ᾿Αδὰμ ᾿Ενὼχ λέγων· ἰδοὺ ἦλθε Κύριος ἐν ἁγίαις μυριάσιν αὐτοῦ, 15 ποιῆσαι κρίσιν κατὰ πάντων καὶ ἐλέγξαι πάντας τοὺς ἀσεβεῖς αὐτῶν περὶ πάντων τῶν ἔργων ἀσεβείας αὐτῶν ὧν ἠσέβησαν καὶ περὶ πάντων τῶν σκληρῶν ὧν ἐλάλησαν κατ᾿ αὐτοῦ ἁμαρτωλοὶ ἀσεβεῖς.», Ιούδα 14-15.

Παραθέτουμε τώρα προς σύγκριση την προφητεία απ’ το αραμαϊκό κείμενο του αποκρύφου ψευδο-Ενώχ, πρώτα στ’ αγγλικά και μετά σε μετάφραση:

«[1,9 When He comes with] the myriads of His holy ones, [to execute judgement against all; and He will destroy all the wicked, and will convict all] flesh, with regard to [all their] works [of wickedness which they have committed in deed and in word, and with regard to all] the proud and hard [words which wicked sinners have spoken against Him].», Milik, The books of Εnoch, aramaic fragments of Qumran, cave 4, (Τα βιβλία του Ενώχ, αραμαϊκά σπαράγματα του Κουμράν, σπήλαιο 4), Οξφόρδη, 1976, σελ. 185.

Μετάφραση: [1,9 Όταν θα έρθει με] τις μυριάδες των αγίων Του, [για να εκτελέσει κρίση εναντίον όλων· και θα καταστρέψει όλους τους ασεβείς, και θα καταδικάσει κάθε] σάρκα, περί [πάντων των] έργων [της ασέβειας που έχουν διαπράξει με πράξη και με λόγια, και περί όλων] των υπερήφανων και σκληρών [λόγων που έχουν πει οι αμαρτωλοί ασεβείς εναντίον Του].

Σε αγκύλες (κόκκινα γράμματα στη μετάφραση) είναι οι λέξεις που συμπλήρωσε ο ερευνητής Milik, ως αποκατάσταση στο φθαρμένο κείμενο απ’ το οποίο σβήστηκαν οι λέξεις. Όπως βλέπουμε, το 85% των λέξεων της προφητείας είναι αποκατάσταση- συμπλήρωση που έγινε βάσει άλλων χειρογράφων του ψευδο-Ενώχ μεταγενέστερων των αραμαϊκών! Θα τα δούμε όμως όλα αυτά σ’ επόμενη σελίδα μας, και ποιος είναι αυτός ο Milik, και τί ακριβώς συμβαίνει με τα χειρόγραφα του ψευδο-Ενώχ, και αυτά της Νεκράς Θάλασσας.

Όμως στο σημείο αυτό θ’ αφήσουμε το απόκρυφο του ψευδο-Ενώχ στην άκρη, και θα πάμε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο, για να δούμε ενδιαφέρουσες ιστορίες με θρύλους και μύθους, άλλοτε επιστημονικές και άλλοτε μακάβριες. Ο απώτερος σκοπός του ταξιδιού μας όμως και η σκέψη μας θα είναι συνεχώς στον ψευδο-Ενώχ, κι ας μην είναι αυτός σε πρώτο πλάνο!

                        Η ιστορία του παραμυθιού

Η ιστορία του παραμυθιού είναι η όλη του εξέλιξη, δηλ. πώς και πότε γεννήθηκε η ιδέα του παραμυθιού, πώς το παραμύθι μεγάλωσε, πώς αναπτύχθηκε, και τέλος πώς έφτασε εδώ που είναι: στο απόγειο της δόξας του!    

Έχουμε μιλήσει για τον Ευσέβιο Καισαρείας και το έργο του που αν μη τι άλλο σπουδαίο που κάνει, είναι ότι διασώζει παραθέματα συγγραφέων που το έργο τους έχει χαθεί ή σώζεται ελάχιστο. Εκτός απ’ την Εκκλησιαστική Ιστορία του, έχει γράψει επίσης και την Ευαγγελική Προπαρασκευή με εξίσου ενδιαφέροντα και πολύτιμα παραθέματα. Σ’ αυτό λοιπόν το 15τομο έργο, και συγκεκριμένα στον τόμο ή βιβλίο 9 παραθέτει αποσπάσματα από ιουδαίους και άλλους ξένους ιστορικούς που μιλάνε για βιβλικά πρόσωπα, και μας δείχνουν πώς κατασκευάζεται ένας μύθος. 

Ο Ευσέβιος λοιπόν αναφέρει τον ιστορικό Αλέξανδρο Πολυΐστωρα και παραθέτει απ’ αυτόν αρκετά απ’ τα γραφόμενά του που αφορούν την ιστορία των εβραίων (Ευαγγ. Προπ. 9,17-39). Ο Αλέξανδρος αυτός όμως, ήδη είναι ένας «παλιός Ευσέβιος» που θέτει κι αυτός παραθέσεις άλλων ιστορικών παλαιότερων! Αξίζει να πούμε λίγα γι αυτόν: 

Αλέξανδρος Πολυΐστωρ, έλληνας ιστορικός απ’ την ανατολική Μ. Ασία (Μίλητο ή Κοτιαίο) που αιχμαλωτίστηκε απ’ τους ρωμαίους κατά τον Μιθριδατικό πόλεμο (88-63 π.Χ.) και μεταφέρθηκε στη Ρώμη. Κάποτε έγινε απελεύθερος αλλά παρέμεινε στην Ιταλία μέχρι το θάνατό του. Γράφει για πολλές περιοχές και έθνη, αλλά συγχέει ιστορικές πληροφορίες μαζί με θρύλους και μύθους συνδυάζοντας αποσπάσματα άλλων ιστορικών, χωρίς όμως κρίση και αξιολόγηση, όπως αρκετές φορές το κάνει και ο δικός μας Ευσέβιος Καισαρείας. Έτσι, κατά παρόμοιο τρόπο με τον Ευσέβιο, το έργο του είναι πολύτιμη πηγή λόγω αυτών των αποσπασμάτων. Ειδικά στο έργο του Περί Ιουδαίων αναφέρει αποσπάσματα από ιουδαίους ιστορικούς που ήταν άγνωστοι, όπως ο ποιητής Φίλων (διαφορετικός απ’ τον Φίλωνα Ιουδαίο), ο τραγικός Ιεζεκιήλ, ο Ευπόλεμος, ο χρονικογράφος Δημήτριος, ο Αρτάπανος, ο Θεόδοτος Σαμαρείτης, ο Αριστέας, και ο έλληνας ρήτορας Μόλων ο Ρόδιος ή Απολλώνιος. Περισσότερα για τον Αλέξανδρο Πολυΐστωρα θα βρέιτε στην αγγλική Βικιπαίδεια, https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Polyhistor .

Έτσι, το εκτενές απόσπασμα που βάζει ο Ευσέβιος απ’ το Περί Ιουδαίων έργο του Πολυΐστωρα, είναι γεμάτο σχεδόν εξ ολοκλήρου από αποσπάσματα παλαιότερων ιστορικών, δηλ. γύρω στους 1-3 αιώνες πριν τον  Πολυΐστωρα. Και ανάμεσα σ’ αυτούς ο Ευσέβιος, κοτσάρει και αποσπάσματα του Ιώσηπου που μας δείχνουν και αυτά πόσο «αξιόπιστος» είναι ο Ιώσηπος, που άλλως θα έπρεπε να διαβάσουμε όλο το έργο του.

Εδώ μας ενδιαφέρει το παραμύθι με τον Ενώχ, ή μάλλον τον ψευδο-Ενώχ!

Ξεκινάμε λοιπόν με τον ιουδαίο Ευπόλεμο (γύρω στα 200-150 π.Χ.), απόσπασμα του οποίου βάζει ο Πολυΐστωρας στο έργο του, και του οποίου απόσπασμα βάζει ο Ευσέβιος. [Αν μπερδευτείτε δεν πειράζει, στο τέλος θα τα ξεμπερδέψουμε με μια μικρή περίληψη.] Ο Ευπόλεμος γράφει στο έργο του Περί των Ιουδαίων της Ασσυρίας την εξής ιστορία (αποδίδουμε όλα τα παραθέματα κατευθείαν στην δημοτική):

Αλέξανδρος Πολυΐστωρ => Ευπόλεμος:

 «Η Βαβυλώνα κτίστηκε πρώτη απ’ τους διασωθέντες εκ του κατακλυσμού. Ήταν δε αυτοί γίγαντες, και οικοδόμησαν τον ιστορούμενο πύργο [εννοεί της Βαβέλ]. Όμως αυτός έπεσε με την ενέργεια του Θεού. Την δεκατη τρίτη γενεά στην πόλη Ουρίη [Ουρ κατ’ άλλους] της Βαβυλωνίας, γεννήθηκε ο Αβραάμ, που υπερέβαινε τους πάντες στην σοφία και στην ευγένεια! Και την χαλδαϊκή αστρολογία [αστρολογία και αστρονομία ήταν τότε συνυφασμένες] έμαθε, και λόγω της ευσέβειάς του ευαρέστησε τον Θεό. Με το πρόσταγμα του Θεού ήρθε και κατοίκησε στην Φοινίκη, όπου και δίδαξε τους Φοίνικες τις τροπές του ήλιου και της σελήνης και όλα τ’ άλλα, κι ευαρέστησε έτσι τον βασιλιά τους. … Γινομένου λιμού, ο Αβραάμ πήγε στην Αίγυπτο να γλιτώσει, κι εκεί κατοίκησε. … Κι αφού έζησε αρκετό χρόνο στην Ηλιούπολη, δίδαξε πολλά στους ιερείς των Αιγυπτίων, την αστρολογία και όλα τα υπόλοιπα που έμαθε κι αυτός απ’ τους βαβυλώνιους. Την δε ανακάλυψη αυτών των επιστημών την απέδιδε στον Ενώχ, ότι πρώτος αυτός ήξερε την αστρολογία. … Οι Έλληνες λένε ότι πρώτος ο Άτλαντας ανακάλυψε την αστρολογία. Όμως ο Άτλαντας είναι ο ίδιος ο Ενώχ. Του Ενώχ γεννήθηκε γιος ο Μαθουσάλας, και η γνώση του [Ενώχ] ήταν μέσω των αγγέλων, κι έτσι έφτασε η γνώση αυτή και σε μας.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,17.  

Ας διαχωρίσουμε τώρα στην παραπάνω ιστορία του Ευπόλεμου, την αλήθεια απ’ το μύθο, με οδηγό την Γραφή:

Ο πατέρας του Αβραάμ Θάρα έφυγε απ’ τη γη των Χαλδαίων μαζί με την οικογένειά του και τον εγγονό του Λωτ και πήγε προς νότο, στη Χαρράν (Γε 11,31). Ο Θάρα πέθανε στη Χαρράν, και ο Θεός διέταξε τον Αβραάμ να πάει να κατοικήσει ακόμα πιο νότια, στη Χαναάν. Έτσι κι έκανε ο Αβραάμ, παίρνοντας μαζί του και τον Λωτ (Γε 12,1-5). Δεν πρόλαβε όμως να έρθει σε στενή επαφή και φιλία με τους Χαναναίους, και ξέσπασε λιμός (πείνα). Έτσι, κατέβηκε προσωρινά στην Αίγυπτο. Λόγω της παρεξήγησης του Φαραώ με την γυναίκα του Σάρρα, έφυγε απ’ την Αίγυπτο με πλούτη και φιλίες, και γύρισε στην Χαναάν στο μέρος όπου ήταν αρχικά (Γε 12,10-20).

Αυτή είναι η αλήθεια της Γραφής! Επομένως όλα τα περί αστρολογίας είναι ψέματα. Ούτε έμαθε τέτοιες επιστήμες ο Αβραάμ απ’ τους βαβυλώνιους, ούτε δίδαξε τους Αιγύπτιους. Κι ούτε φυσικά οι επιστήμες τότε ήταν προχωρημένες σε τέτοιο βαθμό. Και όσες φορές οι άνθρωποι του Θεού ασχολήθηκαν με επιστήμες, το έκαναν σαν επουσιώδες πάρεργο, διότι το κύριο έργο τους ήταν μια ιδιαίτερη αποστολή που έδινε Θεός στον καθένα απ’ αυτούς. Έτσι π.χ. έκανε με τον Μωυσή, τον οποίο πριν του δώσει την μεγάλη αποστολή της Εξόδου του Ισραήλ απ’ την Αίγυπτο και την πορεία του προς στη Γη της Επαγγελίας, τον άφησε να μορφωθεί μέσα στο παλάτι της κοσμοκράτειρας Αιγύπτου, «πάσῃ σοφίᾳ Αἰγυπτίων», δηλ. σε όλη την γνωστή επιστήμη της εποχής του (Πρξ 7,22, ο λόγος του Στεφάνου).   

Έτσι με τον Ευπόλεμο, γεννήθηκε η ιδέα του παραμυθιού!

Πάμε τώρα παρακάτω. Μέσα στο παράθεμα του Αλέξανδρου Πολυΐστωρα, υπάρχει και το παράθεμα άλλου ιουδαίου ιστορικού, του Αρτάπανου, (2ος αι. π.Χ.), που έγραψε το έργο Ιουδαϊκά.

Αλέξανδρος Πολυΐστωρ => Αρτάπανος:

«Οι μεν Ιουδαίοι ονομάζονται Ερμιούθ που ερμηνεύεται στα ελληνικά Ιουδαίοι [!], όμως καλούνται Εβραίοι απ’ τον Αβραάμ. Αυτός [ο Αβραάμ] ήλθε με όλους τους οικογενείς του στην Αίγυπτο προς τον βασιλιά Φαρεθώθη, και του δίδαξε την αστρολογία. Κι αφού έμεινε εκεί χρόνια είκοσι, πάλι γύρισε στους κατά Συρία τόπους. Σε κάποια «αδέσποτη ιστορία» [εννοεί κάποια ανώνυμη] αναφέρεται ο Αβραάμ ανάμεσα στους γίγαντες που κατοικούσαν την Βαβυλωνία, αλλ’ εξαιτίας της ασέβειάς τους θανατώθηκαν απ’ τους θεούς, εκτός από έναν ονόματι Βήλο που γλίτωσε, και κατασκεύασε πύργο για να κατοικεί, και ο πύργος πήρε τ’ όνομά του Βήλος απ’ τον Βήλο που τον κατασκεύασε. Ο δε Άμβραμος [Αβραάμ] αφού έμαθε την αστρολογική επιστήμη, πρώτα ήλθε στην Φοινίκη και δίδαξε στους Φοίνικες την αστρολογία, και ύστερα πήγε στην Αίγυπτο.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,18. 

Εδώ, εκτός απ’ τον μύθο περί αστρολογίας, ο Αρτάπανος κάνει λάθος και ως προς τ’ όνομα των εβραίων. Δεν λέγονται έτσι απ’ τον Αβραάμ, αλλ’ απ’ τον Έβερ, 5ο στη σειρά απόγονο του Νώε (Σημ, Αρφαξάδ, Καϊνάν, Σάλα, Έβερ), ενώ ο Αβραάμ ήταν 11ος (Γε 11,10-26). Μάλιστα, τ’ όνομα εβραίοι πρέπει ήδη να ήταν διαμορφωμένο την εποχή του Ιωσήφ (18ος αι. π.Χ.) αφού ο Μωυσής στην Γένεση όταν αφηγείται το περιστατικό με τον Ιωσήφ και την γυναίκα του Πετεφρή, λέει ότι εκείνη αποκάλεσε τον Ιωσήφ εβραίο (Γε 39,14/17). Και σε άλλο σημείο ο Μωυσής κάνει σαφή υπαινιγμό για τ’ όνομα εβραίοι απ’ τον Έβερ:

«Καὶ τῷ Σὴμ ἐγεννήθη καὶ αὐτῷ, πατρὶ πάντων τῶν υἱῶν ῞Εβερ», Γε 10,21.

Μετά έχει σειρά ο Μόλων (γύρω στο 100 π.Χ.), έλληνας ρητορικός και ιστορικός που ήταν λίγο αρχαιότερος του Πολυΐστωρα κι έγραψε το έργο Συσκευή κατά Ιουδαίων.

Αλέξανδρος Πολυΐστωρ => Μόλων:

«Μετά τον κατακλυσμό, ο άνθρωπος που απέμεινε με τους γιους του έφυγε απ’ την Αρμενία, διένυσε την μεταξύ χώρα και ήρθε στην ορεινή περιοχή της Συρίας που ήταν έρημος. Μετά 3 γενιές ο Αβραάμ γεννήθηκε, που ερμηνεύεται φίλος του πατέρα, και ο οποίος έγινε σοφός επιδιώκοντας την ερημιά. Έλαβε δε δύο γυναίκες, μια ντόπια, συγγενή του, και μια Αιγύπτια, υπηρέτρια, και εκ μεν της Αιγύπτιας γέννησε δώδεκα γιους, οι οποίοι έπρεπε να πάνε στην Αραβία και να την διανείμουν, και πρώτοι να βασιλεύσουν πάνω στους εγχώριους. Έτσι μέχρι εμάς, δώδεκα είναι οι βασιλείς των Αράβων ομώνυμοι εκείνων. Από δε της της κύριας γυναίκας του γέννησε έναν γιο, ονομαζόμενο ελληνιστί Γέλωτα. Από του Γέλωτος και της εγχωρίου γυναίκας του ένδεκα γιοι γεννήθηκαν, και δωδέκατον Ιωσήφ, και απ’ αυτόν τρίτος γεννήθηκε Μωσής.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,19. 

Πριν τα παραθέματα του Αλέξανδρου Πολυΐστωρα, ο Ευσέβιος βάζει 3 παράθεματα του Ιώσηπου (37-100 μ.Χ.) που παραθέτει κι αυτός από άλλους ιστορικούς.

Ιώσηπος => Βηρωσσός, βαβυλώνιος αστρολόγος, ιστορικός και ιερέας του ναού της Βήλου στη Βαβυλώνα (4ος-3ος αι. π.Χ.). Λέει ο Ιώσηπος, ότι ο Βηρωσσός μιλάει «περί του πατρός μας Αβραάμ χωρίς να τον ονομάζει», τα εξής:

«Μετά τον κατακλυσμό στην δεκάτη γενεά, ήταν κάποιος ανάμεσα στους Χαλδαίους, δίκαιος άντρας και μέγας, και έμπειρος στις γνώσεις για τα ουράνια.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,16 & Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,158. 

Ιώσηπος => Νικόλαος Δαμασκηνός (1ος αι. π.Χ.), έλληνας ιστορικός και περιπατητικός φιλόσοφος. Τον ξαναείδαμε σε άλλη σελίδα μας αναφορικά με τους νικολάους καρπούς:

«Ο Αβραάμης εβασίλευε στην Δαμασκό, επανερχόμενος με στρατό ήρθε εκ της γης που είναι πέρα απ’ τη Βαβυλώνα, λεγομένης των Χαλδαίων. Μετά δε όχι πολύ χρόνο, σηκώθηκε κι απ’ αυτήν τη χώρα μαζί με τον λαό του, και μετοίκισε στην τότε Χαναναία λεγόμενη, τωρινή όμως Ιουδαία.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,16 & Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,159.

Ιώσηπος => Κλεόδημος ο προφήτης ο οποίος λέγεται και Μαλχάς, ιστορών τα περί Ιουδαίων:

«καθώς και Μωσής ο νομοθέτης αυτών ιστόρησε, ότι η Χεττούρα γέννησε στον Αβραάμ πολλούς γιους. Λέει και τα ονόματα αυτών, ονομάζοντας τρεις: Αφέρ, Ασσούρ, Αφράν. Κι απ’ τον Ασσούρ μεν, την Ασσυρία. Από δε τους άλλους δύο, Αφέρ και Αφράν, πόλη Αφράν και την χώρα Αφρικά ονομάζεται. Μ’ αυτούς συστράτευσε ο Ηρακλής επί την Λιβύη, και ο Ανταίος. Πήρε για γυναίκα ο Ηρακλέας την θυγατέρα του Αφρά, και γέννησε γιο εξ αυτής Διόδωρο. Και απ’ αυτόν γεννήθηκε ο Σοφωνάς, απ’ τον οποίο ονομάζονται οι βάρβαροι Σοφάδες.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,20 & Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,239-241. 

            Εδώ έχουμε τελειώσει με τα προ Χριστού κείμενα που αναφέρονται στις «επιστημονικές γνώσεις και πολεμικές δραστηριότητες» του Αβραάμ. Θα βάλουμε όμως 2 ακόμα παραθέματα, του Φίλωνα του Ιουδαίου και του Ιώσηπου, συγγραφέων που αν κι έζησαν μετά Χριστόν (ο Φίλων έζησε 20 π.Χ. – 50 μ.Χ.), ωστόσο αποτελούν σημαντικά στοιχεία για την έρευνά μας, γιατί προσδιορίζουν:

1.     Την χρονολόγηση του βιβλίου του ψευδο-Ενώχ (θα δούμε παρακάτω πώς γίνεται αυτό).

2.     Την παγίωση του μύθου!

Ο Φίλων ο Ιουδαίος γράφει ολόκληρο βιβλίο για τον Αβραάμ, και αναφέρει και τον Ενώχ, και όπως όλα τα έργα του βρίθει αλληγορίας. Βάζουμε κατ’ εξαίρεση το παράθεμα του Φίλωνα  αυτούσιο επίτηδες: 

«17 Δευτέραν δ´ ἔλαχε τάξιν μετὰ τὴν ἐλπίδα ἡ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτανομένοις μετάνοια καὶ βελτίωσις· ὅθεν ἑξῆς ἀναγράφει τὸν ἀπὸ χείρονος βίου πρὸς τὸν ἀμείνω μεταβαλόντα, ὃς καλεῖται παρὰ μὲν Ἑβραίοις Ἐνώχ, ὡς δ´ ἂν Ἕλληνες εἴποιεν „κεχαρισμένος“, ἐφ´ οὗ καὶ ταυτὶ λέλεκται, ὡς ἄρα [4 M.] „εὐηρέστησεν Ἐνὼχ τῷ θεῷ καὶ οὐχ ηὑρίσκετο, ὅτι μετέθηκεν αὐτὸν ὁ θεός“ (Γε 5, 24). 18 ἡ γὰρ μετάθεσις τροπὴν ἐμφαίνει καὶ μεταβολήν· πρὸς δὲ τὸ βέλτιον ἡ μεταβολή, διότι προμηθείᾳ γίνεται θεοῦ·», Φίλων ο ιουδαίος, Περί Αβραάμ, 17-18.

«82 Ἄβραμ μὲν γὰρ ἑρμηνευθέν ἐστι „πατὴρ μετέωρος“, Ἀβραὰμ δὲ „πατὴρ ἐκλεκτὸς ἠχοῦς“, τὸ μὲν πρότερον ἐμφαῖνον τὸν ἀστρολογικὸν καὶ μετεωρολογικὸν ἐπικαλούμενον, οὕτως τῶν Χαλδαϊκῶν δογμάτων ἐπιμελούμενον, ὡς ἄν τις πατὴρ ἐγγόνων ἐπιμεληθείη, τὸ δ´ ὕστερον τὸν σοφόν. 83 διὰ μὲν γὰρ τῆς ἠχοῦς τὸν προφορικὸν λόγον αἰνίττεται, διὰ τοῦ πατρὸς δὲ τὸν ἡγεμόνα νοῦν», Φίλων ο ιουδαίος, Περί Αβραάμ, 82-83.

Όπως βλέπουμε, ο Φίλων αναφέρεται και αυτός στα χαλδαϊκά δόγματα που έμαθε ο Αβραάμ, εξηγώντας ότι αυτά είναι αστρολογικές και μετεωρολογικές γνώσεις, αλλά δεν αναφέρει πουθενά την σχέση του Ενώχ με αυτά, ούτε και στο μοναδικό σημείο όπου μιλάει για τον Ενώχ (17-18). 

Ο Ιώσηπος, «επιβεβαιώνει» την δήθεν βασιλική και κατακτητική δραστηριότητα του Αβραάμ και των γιων του (βάζουμε σε παρένθεση ένα μικρό απόσπασμα απ’ το κείμενο του Ιωσήπου που δεν παραθέτει ο Ευσέβιος):

«(Για όλους αυτούς, παιδιά και δούλους, ο Αβραάμ θέλοντας να τους φτιάξει αποικίες, μηχανεύεται στόλους, και την Τρωγλοδύτη καταλαμβάνουν και την εύφορη Αραβία μέχρι εκεί που φτάνει η Ερυθρά Θάλασσα.) Λέγεται δε, ότι αυτός ο Αφρήν[1] εκστράτευσε στη Λιβύη και την κατέλαβε, και οι γιοι του κατοίκησαν σ’ αυτήν την γη και απ’ εκείνου του ονόματος Αφρικά την ονόμασαν.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,20 & Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,239-241. 

 «Μετά από χρόνια κατάληψης της Χαναναίας γης, λόγω λιμού πήγε [ο Αβραάμ] στην Αίγυπτο ως πιο εύφορη χώρα. Έγινε ακροατής των ιερέων που μιλούσαν για τον Θεό, ώστε αν βρεθούν εκείνοι καλύτεροι να τους ακολουθήσει, ή να τους γυρίσει στο βέλτιο αν αυτός φρονούσε καλύτερα. Θαυμάστηκε λοιπόν απ’ αυτούς κατά τις συζητήσεις τους ως συνετώτατος, και δεινός άνδρας που μπορεί όχι μόνο να καταλάβει αλλά και να πείσει με τα λόγια σε ότι κι αν επιχειρήσει να διδάξει, κι έτσι τους χαρίζει την αριθμητική [διδάσκων] και την αστρολογία τους παραδίδει. Διότι πριν την παρουσία του Αβραάμ ήταν αμαθείς σ’ αυτά. Και διότι απ’ τους Χαλδαίους προέρχεται η φοίτηση αυτή των Αιγυπτίων, και από εκεί ήλθε και στους Έλληνες.», Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,162-1.

Είναι φανερό ότι άρεσε στον Ιώσηπο η «κατακτητική προέλαση» του Αβραάμ και των γιων του που αναφέρουν οι προηγούμενοι απ’ αυτόν, και την αντέγραψε! Αλλά και περί αστρολογίας και των άλλων γνώσεων για τον προπάτορά του Αβραάμ φαίνεται ότι του άρεσαν και τ’ αντιγράφει με περισσότερες … «σάλτσες», για να βάλει τελευταίους τους Έλληνες! Θ’ αναλύσουμε παρακάτω τις πατριωτικές αυτές ιδέες του Ιώσηπου. Όμως οι Έλληνες ήταν εκείνοι που έβγαλαν τα μαντικά και μυθολογικά στοιχεία απ’ την αστρολογία, και την έκαναν γνήσια αστρονομική επιστήμη!  

__________________

[1] Ο Αφρήν (ή Εώφρην όπως τον έχει το κείμενο του Ιωσήπου που διαφέρει απ’ το κείμενο του Ευσεβίου μόνο λίγο ως προς τα ονόματα), είναι εγγονός του Αβραάμ απ’ τον γιο του Μαδιάμ της Χεττούρας. Τους δε γιους που μεταδίδει το κείμενο του Ιωσήπου απ’ τον Κλεόδημο τους ονομάζει, Ιαφέραν και Ιαφράν. Και το κείμενο της Γραφής (Ο΄) τους έχει Αφείρ και Γεφάρ (Γε 25,4).

Παρόλο που τα ονόματα εμφανίζουν μικροδιαφορές, και μπερδεύονται οι γιοι με τους εγγονούς – όπως μπερδεύτηκε ή παραπληροφορήθηκε ο παραπάνω Κλεόδημος και πέρασε τους εγγονούς για γιους –, η αλήθεια όσον αφορά τ’ όνομα της Αφρικής, βγαίνει απ’ το γεγονός ότι καμιά απ’ τις παραλλαγές των Αφρήν, Εώφρην, Αφέρ, Αφείρ, Αφράν, Γεφάρ, Ιαφέραν και Ιαφράν, δεν έχει το κ της Αφρικής, όπως π.χ. το έχει η Αμερική απ’ τον Αμέρικο Βεσπούκιο (Amerigo Vespucci)! Και άρα πρόκειται για μύθο αυτό που λέγεται παραπάνω για τ’ όνομα της Αφρικής, καθώς μύθος είναι και όλα τα περί στράτευσης και στόλου που μηχανεύτηκε ο Αβραάμ, διότι ούτε την Χαναάν κατέλαβε, ούτε την Αφρική με τους γιους και εγγονούς του, ούτε βασιλιάς υπήρξε ποτέ. Ήταν πάντα ο πράος, ταπεινός και δίκαιος δούλος του Θεού που δεν ζητούσε πλούτη, γι αυτό και ο Θεός του έδωσε πλούτη!

Την μόνη εκστρατεία που έκανε ο Αβραάμ, ήταν με τους δούλους του ή και άλλους συνεργάτες που διαβίωναν μαζί του (οικογενείς τους ονομάζει η Γραφή) για να ελευθερώσει τον ανιψιό του Λωτ και την οικογένειά του, που είχαν απαχθεί σαν λάφυρα απ’ τον βασιλιά Χοδολλογομόρ και την συμμαχία του (Γε κεφ. 14). Η νίκη του Αβραάμ επί των βασιλέων αυτών – και η επιστροφή του μαζί με τον Λωτ συνδέονται με τον περίφημο Μελχισεδέκ (που συνάντησαν τότε), βασιλιά της πόλεως Σαλήμ και ιερέα του Υψίστου, του οποίου η ιεροσύνη έγινε το πρότυπο της ιεροσύνης του Χριστού – ονομάστηκε κοπή Χοδολλογομόρ (Γε 14,17) ή κοπή των βασιλέων (Εβ 7,1)!  

Και φυσικά αυτά που λένε οι παραπάνω ιστορικοί περί αστρολογίας και γνώσεων αριθμητικής και ουρανίων κινήσεων που δήθεν έμαθε ο Αβραάμ απ’ τους Χαλδαίους, και μετά τα δίδαξε σε Χαναναίους κι Αιγύπτιους, είναι μύθος. Και μακάρι ο Ιώσηπος που ήταν εβραίος και καταγόταν απ’ τον Αβραάμ, να πίστευε περισσότερο στην πατροπαράδοτη Γραφή που είχε ως θεόπνευστη παρακαταθήκη απ’ τους προγόνους του.  

___________________

            Πριν συνεχίσουμε την ιστορία του παραμυθιού που έχει ενδιαφέρον, και αφού είδαμε ότι 2 απ’ τα παραθέματα που βάλαμε μιλάνε για τους γίγαντες και τον πύργο της Βαβέλ (του Ευπόλεμου και του Αρτάπανου), έχει σημασία για μας να δείξουμε την γενικότερη εξέλιξη των μύθων που έχουν αρχή και φόντο αληθινά γεγονότα. Αρχή τον κατακλυσμό και φόντο τους γίγαντες και τον πύργο της Βαβέλ. Έτσι, βάζουμε παρακάτω μερικά ακόμα παραθέματα που σχετίζονται με αυτά.

Ευσέβιος => Αβυδηνός, έλληνας ιστορικός (γύρω στο 200 π.Χ.) που έγραψε την Ιστορία Χαλδαίων και Ασσυρίων:

«Λένε ότι οι πρώτοι κάτοικοι της γης, λόγω της ρωμαλεότητας και του μεγέθους τους αλαζονεύτηκαν και καταφρόνησαν τους θεούς, και νόμισαν ότι είναι οι καλύτεροι, πύργο ψηλό σήκωσαν, για να γίνει Βαβυλών. Κι επειδή έφτασε μέχρι κοντά στον ουρανό, οι άνεμοι βοήθησαν τους θεούς και ανέτρεψαν την εφεύρεση. Γι αυτό τα ερείπιά του λέγονται Βαβυλώνα. Και διασκορπίστηκε η θορυβώδης φωνή των πρώην ομογλώσσων [εννοεί διαχωρίστηκαν οι γλώσσες] απ’ τους θεούς, και συστήσανε πόλεμο με τον Κρόνο και τους Τιτάνες.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,14.

Ιώσηπος => Σίβυλλα, αρχαία μάντις που χάνεται στο βάθος του παρελθόντος και του θρύλου, αλλά την αναφέρουν οι Ηράκλειτος, Ευριπίδης και Πλάτων, η οποία λέει τα εξής:

«Επειδή όλοι οι άνθρωποι ήταν ομόγλωσσοι, μερικοί οικοδόμησαν πύργο ψηλότατο, για ν’ ανεβούν επάνω στον ουρανό μ’ αυτόν. Όμως οι θεοί έφεραν πάνω του ανέμους και ανέτρεψαν τον πύργο, και στον καθένα έδωσαν φωνή [διαφορετική], και γι αυτό συνέβη να ονομαστεί η πόλη Βαβυλώνα.», Ευσέβιος, Ευαγγ. Προπαρασκευή, 9,15 & Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,118.

Ιώσηπος:

«Σταμάτημα τους έβαλε φτιάχνοντάς τους αλλόγλωσσους, κι έτσι με την  πολυφωνία τους έκανε να είναι ασύνετοι. Ο δε τόπος όπου τον πύργο οικοδόμησαν, τώρα καλείται Βαβυλών, λόγω της σύγχυσης στη διάλεκτο, που ήταν καταρχήν παραδειγματική. Διότι οι εβραίοι την σύγχυση καλούν βαβέλ.», Ιώσηπος, Ιουδ. Αρχαιολογία, 1,117.

Βλέπουμε τον Αβυδηνό να κάνει λόγο για γίγαντες, και πριν συνεχίσουμε μ’ αυτούς στο θέμα μας που είναι πάντα το βιβλίο του ψευδο-Ενώχ, ας κάνουμε λίγα σχόλια για τα μέχρι εδώ ιστορούμενα και μυθολογούμενα.

                        Η ιστορία μπλεγμένη με τον μύθο 

Καταρχήν δεν νομίζω ότι η λέξη Βαβυλών κατάγεται απ’ την βαβέλ (= σύγχυση). Είναι πιο πιθανό να υποθέσουμε ότι η Βα-βυλ-ών που έχει ως μεσαία συλλαβή το φωνητικό /βιλ/ πρέπει να έχει σχέση με τον θεό Βηλ (ή Βήλος) που αναφέρεται στη Βίβλο (Ιερεμίας 27,1-3). Είδαμε ότι για τον Βήλο μιλάει και ο Αρτάπανος συγχέοντάς τον με τον γίγαντα που κατασκεύασε τον πύργο!

Ούτε πιστεύουμε ότι η Βαβυλών έχει σχέση με τον πύργο της Βαβέλ, αφού η Βίβλος τοποθετεί το κτίσιμο της Βαβυλώνας απ’ τον Νεβρώδ τον γίγαντα, δισέγγονο του Νώε (Νώε => Χαμ => Χους => Νεβρώδ, Γε 10,6-10). Ενώ παρακάτω στην διήγηση του πύργου η Γραφή ταυτίζει το χτίσιμό του με μια πόλη, η οποία μετά την σύγχυση των γλωσσών πήρε τ’ όνομα Βαβέλ (= Σύγχυση), και δεν κάνει εκεί λόγο ούτε για την Βαβυλώνα ούτε για τον Νεβρώδ (Γε 11,1-9).

Εδώ, είναι ενδιαφέρουσα η αναφορά του Αρτάπανου για τον Βήλο που γλίτωσε τον θάνατο απ’ τους θεούς και κατασκεύασε τον πύργο που φέρει τ’ όνομά του. Αυτή η κατά τα άλλα μυθική εξιστόρηση, περιέχει πιστεύουμε την πιο πιθανή αλήθεια για την Βαβυλώνα και τον ναό της προς τιμήν της θεότητας Βήλου. Έτσι, η Βαβυλώνα δεν σχετίζεται με την Σύγχυση και τον πύργο της Βαβέλ, αλλά με τον ναό-πύργο της θεότητας Βήλου που κτίστηκε στην Βαβυλώνα κατά την εποχή της πρώτης μεγάλης δόξας της με τους Ακκάδες βασιλείς της 1ης δυναστείας, δηλ. γύρω στον 19ο αι. π.Χ., την ίδια εποχή περίπου του Αβραάμ, και 8 γενιές αργότερα απ’ την ίδρυση της Βαβυλώνας που έχτισε ο Νεβρώδ (3ος από Νώε ενώ ο Αβραάμ ήταν 11ος)! Δηλ. τ’ όνομα Βήλ-ος υπήρχε απ’ την εποχή του Νεβρώδ και μπήκε στ’ όνομα της πόλης (Βα-βυλ-ών), αλλά σαν μεγαλοπρεπής πύργος της δοξασμένης θεότητας Βήλου (του οποίου ακόμα σώζονται τα ερείπια) έγινε μετά, καθώς για το χτίσιμό του χρειάζονταν πλούτο απ’ τις κατακτήσεις των Ακκάδων!

Έτσι, μπορούμε να εξηγήσουμε το μπλέξιμο των ιστοριών του πύργου της Βαβέλ με τους γίγαντες και τους άλλους ανθρώπους που επέζησαν του κατακλυσμού, και που ανάμεσά τους ήταν και ο Αβραάμ, όπως λέει ο Αρτάπανος, αλλά σημειώνει ότι αυτή είναι μια «αδέσποτη ιστορία»!

Γενικά διαπιστώνουμε απ’ τα παραπάνω αποσπάσματα των αρχαίων ιστορικών, πόσο μπλέκεται η ιστορία με τον μύθο. Πόσο μπλέκονται οι ιστορίες διαφόρων εθνών μεταξύ τους, ειδικά όταν αναφέρονται σε πολύ αρχαία δημιουργικά ή κατακλυσμικά συμβάντα. Δέστε π.χ. πώς μπλέχτηκε ο εβραίος Αβραάμ με τους μυθολογικούς ήρωες των ελλήνων Ηρακλή και Ανταίο, στην εξιστόρηση του έλληνα Κλεόδημου.

Ή πώς μπλέκεται η αστρολογία των Χαλδαίων που είχαν αδιαμφισβήτητη πρώιμη παράδοση (αλλά περισσότερο την αστρολογία με την σημερινή έννοια της μελλοντολογίας, παρά την επιστημονική της αστρονομίας, αν και είχαν και απ’ αυτήν) με τον Αβραάμ του αρχαίου Ισραήλ. Αυτό πιστεύω οφείλεται στην καθαρή εθνικιστική φιλοδοξία των εβραίων ιστορικών Ευπόλεμου, Αρτάπανου και αργότερα του Ιώσηπου που την επαναλαμβάνει. Για να έχουν αυτοί μετά τους Χαλδαίους τα δευτερεία της επιστήμης (αφού δεν μπορούσαν να φτάσουν τους Χαλδαίους), και μετά τους Εβραίους να είναι τρίτοι οι Αιγύπτιοι. Και μάλιστα ο Ιώσηπος τονίζει όπως είδαμε, ότι τελευταίοι τα πήραν και οι Έλληνες. Ενώ είναι γνωστό πόσο πρωτοπόροι ήταν οι Έλληνες στις επιστήμες αλλά και στις τέχνες.[2]

Ή πώς μπλέκονται οι γίγαντες με τον πύργο της Βαβέλ, ενώ η αντίστοιχη βιβλική περικοπή δεν αναφέρει καθόλου τους γίγαντες! Το τελευταίο μπλέξιμο πιστεύω έγινε εξαιτίας της δύναμης και της ρώμης των γιγάντων, στοιχεία στα οποία εύκολα πάει η σκέψη κάποιου προκειμένου να δικαιολογήσει το κτίσιμο ενός τόσο μεγάλου πύργου. Αυτά τα στοιχεία αναφέρει και ο Αβυδηνός όπως είδαμε.     

Νομίζω πως το συμπέρασμα που βγαίνει, είναι εύλογο και καλά διαπιστωμένο. Διαπιστωμένο όμως, όχι απ’ τους θρησκειολόγους και τους ερευνητές των πολύ αρχαίων θρησκειών και παραδόσεων ή γενικότερα της αρχαιότατης ιστορίας που μπερδεύεται πολλές φορές με θρύλους και μύθους, αλλά απ’ τους ιστορικούς που ερευνούν τα γεγονότα των ιστορικών χρόνων και βρίσκουν ντοκουμέντα με τα οποία μπορούν να τα συνδυάσουν με τ’ αρχαία κείμενα και να εξάγουν έτσι την αλήθεια. Έτσι π.χ. η αρχαία επιγραφή που βρέθηκε μ’ τ’ ονομα του Γαλλίωνα, ρωμαίου ανθυπάτου της Αχαΐας, και χρονολογείται στα 51-52 μ.Χ., δηλ. την περίοδο που αναφέρει τον Γαλλίωνα ο ευαγγελιστής Λουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων (Πρξ 18,5) είναι ένα απ’ τα πολλά ντοκουμέντα που μας δείχνουν ότι η Καινή Διαθήκη λέει την αλήθεια! Την επιγραφή θα την βρείτε εδώ,

https://epigraphy.packhum.org/text/240470?hs=552-561 .

Με την πολύ αρχαία ιστορία όμως που είναι μπλεγμένη με την μυθολογία, τα ντοκουμέντα είναι λίγα και οι μύθοι πολλοί, κι έτσι μπορούμε να βγάλουμε μόνο το πλαίσιο, το φόντο, και ελάχιστες ιδιότητες των πρωταγωνιστών. Έτσι, στην περίπτωση της Ιλιάδας η αλήθεια είναι ο πραγματικός πόλεμος μεταξύ Αχαιών και Τρώων, και ότι οι Έλληνες κάποτε και με δυσκολία κατέλαβαν την Τροία. Αλήθεια είναι οι διαφωνίες των Ελλήνων και τα πείσματα μεταξύ τους (Αγαμέμνων-Αχιλλέας) για την αρχηγία και την διεξαγωγή του πολέμου, στοιχεία που τα λένε ο Ηρόδοτος και οι άλλοι ιστορικοί όταν αφηγούνται τους περσικούς πολέμους. Αλήθεια είναι οι ανθρωποθυσίες που κάνανε για να εξευμενίσουν τους θεούς σε μια σοβαρή κατάσταση όπως ο πόλεμος (Ιφιγένεια).

Έτσι και στην περίπτωση του Αβραάμ η αλήθεια στις παραπάνω μυθικές ιστορίες είναι ότι ήταν ένας δίκαιος και θεοσεβούμενος άντρας, που κέρδιζε την εκτίμηση των γειτόνων του όπου κι αν πήγαινε. Κι αυτή φυσικά η αλήθεια δίνεται μόνο απ’ την Αγία Γραφή. Και σ’ εκείνη την εποχή, η καλή φιλία κι εκτίμηση εκφράζονταν με δώρα, γι αυτό και στον Αβραάμ έδιναν οι γείτονες πολλά. Βέβαια, σ’ αυτό έπαιξε ρόλο και ο Θεός, που δημιούργησε τα περιστατικά με την Σάρα που ήταν εξαιρετικά όμορφη (2 φορές την απήγαγαν οι νυμφαγωγοί των γειτονικών βασιλέων για το χαρέμι τους, και ως διόρθωση και αποζημίωση έδωσαν πολλά δώρα, Γε 12,14-20 & 20,2-18), κι έτσι έγινε ο Αβραάμ πλούσιος απ’ τα δώρα[3]!

Με την αρχαία ιστορία όμως, πώς να εξάγεις την αλήθεια αν δεν έχεις αρχαιολογικά ευρήματα που να την υποστηρίζουν; Πώς να ξεχωρίσεις τον μύθο σε μια παράδοση που έρχεται από πολλούς αιώνες πίσω; Πώς να ξεχωρίσεις την αλήθεια και το ψέμα ή την παραπληροφόρηση σ’ αυτά που λέει ένας αρχαίος ιστορικός, αν δεν έχεις μια ιστορική πυξίδα, ένα αληθινό σημείο αναφοράς;

Δόξα στ’ όνομα του Κυρίου που εμείς οι χριστιανοί έχουμε την Βίβλο, την μόνη αληθινή πυξίδα της ιστορίας. Και μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αλήθεια σε πολλά γεγονότα ή ιστορίες. Και αυτός ο γραπτός λόγος του Θεού που δεν αλλοιώνεται, δεν ξεθωριάζει, δεν επιτρέπεται να παραχαραχτεί από αντιγραφή σε αντιγραφή χειρογράφων, αλλά διαδέχεται και περνάει μέσα απ’ τους αιώνες απαράλλαχτος με απόλυτη θρησκευτική ευλάβεια, όπως ένα πολύτιμο μαργαριτάρι, είναι η «κιβωτός» με τις εντολές του Θεού, παρόμοια στον σεβασμό και στην διαφύλαξη με την Κιβωτό της Διαθήκης του αρχαίου Ισραήλ που επί 1000 περίπου χρόνια βρίσκονταν μέσα στα άγια των αγίων, πρώτα της Σκηνής του Μαρτυρίου, και μετά του Ναού των Ιεροσολύμων. Και όταν ο Ναός καταστράφηκε (586 π.Χ.), τον Θεό δεν τον ένοιαξε για το κτίριο, γιατί το περιεχόμενο της Κιβωτού που είχε αξία, δηλ. η Αγία Γραφή, βρίσκονταν προφυλαγμένη κοντά σε ευσεβή πρόσωπα σαν τον Ιερεμία, τον Ιεζεκιήλ, τον Δανιήλ, αργότερα τον Έσδρα, τον Ζοροβάβελ, τον Ιησού του Ιωσεδέκ, και τέλος τον Νεεμία και άλλους άγνωστους κατοπινούς αγίους που ο Θεός μερίμνησε να υπάρχουν αρκετοί απ’ αυτούς, για να την φέρουν μέσω των εβραϊκών συναγωγών μέχρι την εποχή του Χριστού.

_______________________

[2] Η ανακάλυψη του ηλιοκεντρικού πλανητικού συστήματος απ’ τον Αρίσταρχο τον Σάμιο (250 π.Χ.) και η ναυπήγηση γρήγορων κι ευέλικτων πολεμικών πλοίων στην Αθήνα του Θεμιστοκλή ώστε να νικήσουν τα πολυάριθμα πλοία του Ξέρξη στην ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), το αποδεικνύει. Αλλά και η κατασκευή του Δούρειου Ίππου στην Ιλιάδα, παρόλο που είναι μυθικό έπος, αντανακλάει έξυπνες τεχνολογικές πρωτοτυπίες των ελλήνων στους πολέμους. Κι αυτά, χωρίς να λέμε ότι και άλλα έθνη δεν είχαν διακρίσεις στην επιστήμη, όπως οι ρωμαίοι στο κτίσιμο πολυωρόφων κτιρίων, στην αρχιτεκτονική και στατική αψίδα, στην παροχή ζεστού νερού στα κτίρια κ.ά.. Οι Έλληνες απλώς παρουσίασαν μια πιο συστηματική θεωρητική επιστήμη.             

[3] Έχουν ειπωθεί πολλά εις βάρος του Αβραάμ για την παθητική συμπεριφορά του στις 2 περιπτώσεις απαγωγής της Σάρας. Και 1 φορά συνέβη για την Ρεβέκκα του Ισαάκ παρόμοια απόπειρα, και ο Ισαάκ έδειξε την ίδια παθητική συμπεριφορά (Γε 26,7-11). Οι άνθρωποι πολλές φορές μπερδεύουν την παθητική στάση με την δειλία. Και θεωρούν ότι πρέπει πάντα να είμαστε γενναίοι. Δεν καταλαβαίνουν όμως ότι το να προκαλείς τον Θεό δεν είναι γενναιότητα, και ότι μερικές φορές η παθητική στάση όχι μόνο δεν προκαλεί τον Θεό, αλλά είναι και η μόνη σοφή. Για να το καταλάβουμε αυτό ας δούμε πάλι την ιστορία.

Οι βασιλιάδες της αρχαιότητας ακόμα και οι ηθικότεροι, είχαν εξουσία πάνω σε όλες τις ελεύθερες γυναίκες της περιοχής τους. Αν όμως δεν ήταν ηθικοί, και ήταν όπως οι φεουδάρχες της μεσαιωνικής Σκωτίας που απαιτούσαν από κάθε νιόπαντρη γυναίκα να κοιμηθεί μαζί τους την πρώτη νύχτα του γάμου της, τότε η αντίρρηση εκ μέρους του γαμπρού, συνεπαγόταν άσχημη τιμωρία ακόμα και θάνατο. Επομένως, τι θα κέρδιζε το νιόπαντρο ζευγάρι αν αντιστέκονταν σ’ έναν τέτοιο βασιλιά; Μόνο ζημία, αφού θα έχανε η γυναίκα τον άντρα της απ’ την πρώτη στιγμή! Και για να γλιτώσει ένα ζευγάρι από μια τέτοια κατάσταση έπρεπε ή να φύγει μακριά αν είχε την δυνατότητα για τα έξοδα, ή να ζει κυνηγημένο και κρυμμένο με την ζωή του γεμάτη φόβο. Κι έτσι οι φτωχοί κάθονταν και υπέμεναν.

Λέγεται λοιπόν εις βάρος του Αβραάμ και του Ισαάκ, ότι με την παθητική στάση τους κατά την απαγωγή των γυναικών τους, δεν έδειξαν εμπιστοσύνη στον Θεό. Καταρχήν δεν ήταν ακριβώς απαγωγή, διότι οι γυναίκες τους δήλωσαν ελεύθερες και ότι ο άντρας που τις συνόδευε ήταν αδερφός τους. Και κατά 2ον και κυριότερο, δεν είναι εμπιστοσύνη στον Θεό η κάθε γενναιότητα μπροστά στον θάνατο, παρά μόνο αυτή που ζητείται απ’ τον Θεό κι εμπεριέχει απαραίτητα την ομολογία πίστεως! Όπως συνέβη με τους μάρτυρες. Αν δεν ζητείται απ’ τον Θεό όμως η γενναιότητα, τότε καταντάει πρόκληση για τον Θεό και σοβαρό ηθικό παράπτωμα.

Απεναντίας ο Αβραάμ με την παθητική στάση του και την απουσία κάθε «γενναίας» αλλά κατά βάθος ανόητης μαγκιάς μπροστά στην δύναμη και στα όπλα του βασιλιά, είναι που έδειξε εμπιστοσύνη στον Θεό, αφού ο Θεός μέσω υπερφυσικών σημείων (κακά που βρήκαν τον φαραώ και τον οίκο του στην 1η περίπτωση και όνειρο στον Αβιμέλεχ στην 2η) έδειξε στους απαγωγείς βασιλείς την αλήθεια για την Σάρα, και την εύνοιά Του στον Αβραάμ! Γι αυτό και αμέσως ο Θεός τον αντάμειψε με πλούτη, και κατόπιν του έδωσε υποσχέσεις για το σπέρμα του ότι θα το πληθύνει σαν την άμμο της θάλασσας και θα κληρονομήσει όλη την γη στην οποία βρισκόταν (Γε 13,14-17).

Εξάλλου, αν οι Αβραάμ και Ισαάκ εγκατέλειπαν έτσι τις γυναίκες τους, ή γενικότερα αν οι 3 πατριάρχες, Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, δεν ήταν άνθρωποι άμεμπτοι και σχεδόν χωρίς αμαρτίες («μὴ ἁμαρτήσαντας», όπως λέει ο Παύλος για μερικούς αγίους της Παλαιάς Διαθήκης, Ρω 5,14), ο Θεός δεν θα χαρακτήριζε τον εαυτό Του, ως Θεός των Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ (Εξ 3,6, Μθ 23,32, Μκ 12,26, Λκ 20,37, Πρξ 3,13)!

_____________________

Κι αφού είδαμε την γενικότερη εξέλιξη των μύθων, ας επανέλθουμε στο συγκεκριμένο παραμύθι μας, τον ψευδο-Ενώχ. 

                                    Η ανατροφή και ανάπτυξη του παραμυθιού

Το σπουδαιότερο όπως είδαμε απ’ τις παραπάνω ιστορίες, αλλά διαφεύγει της προσοχής γιατί είναι λεπτομέρεια που αναφέρει μόνο ο Ευπόλεμος, είναι ότι όλη η μυθολογούμενη αστρολογική γνώση του Αβραάμ, ανάγεται στον προπάτορά του Ενώχ. Αυτή όμως η λεπτομέρεια του Ευπόλεμου αρκεί για να δώσει την «αφετηρία-γέννηση» που χρειάζεται ο επίδοξος αποκρυφογράφος.

Είναι γνωστό αλλά θα το δούμε και σε επόμενη σελίδα μας, ότι 2 είναι τα στοιχεία που αποτελούν την αφετηρία-γέννηση ενός αποκρύφου: 1) ένα ευσεβές πρόσωπο της Γραφής, και 2) ένας θρύλος.

Τι έχουμε λοιπόν στην περίπτωση του ψευδο-Ενώχ; Έχουμε, 1) την αληθινή αλλά και μικρή λεπτομέρεια της Γραφής, ότι ο Ενώχ ήταν ένας θεοσεβούμενος άντρας που ευαρέστησε στον Θεό, γι αυτό και ο Θεός τον πήρε στον ουρανό με κατευθείαν ανάληψη (μετάθεση, Γε 5,24). Και 2) την μυθική λεπτομέρεια που ανάγεται στον θρύλο ότι ο Αβραάμ που έμαθε αστρολογία απ’ τους Χαλδαίους και την δίδαξε σε Φοίνικες κι Αιγυπτίους, την διδάχτηκε μέσω των προπατόρων του απ’ τον Ενώχ (Ευπόλεμος)!

Έτσι ο αποκρυφογράφος του ψευδο-Ενώχ έχει αυτά που χρειάζεται για ν’ αρχίσει τη συγγραφή του κατασκευάσματός του!

Η μυθική λεπτομέρεια του Ευπόλεμου βρήκε ένα αρκετά πλούσιο περιβάλλον ανατροφής, σε όλους αυτούς τους μύθους που είδαμε και που μιλάνε για τον Αβραάμ. Διότι αν ο Αβραάμ με τόσες γνώσεις και δεξιότητες έγινε πολύ γνωστός ώστε να θρυλείται από ιουδαίους, έλληνες και βαβυλώνιους ιστορικούς, τότε ας φανταστούμε ποιος δοξασμένος θρύλος επιφυλάσσει τον Ενώχ που ήταν πριν απ’ τον Αβραάμ, και μάλιστα έχει στο ιστορικό του κάτι που δεν το έχει ούτε ο Αβραάμ: ότι ανέβηκε στον ουρανό!

Και δεν έχει καμιά σημασία αν το περιβάλλον ανατροφής του ψευδο-Ενώχ προηγείται του Ευπόλεμου, δηλ. της «γέννησης» της ιδέας του παραμυθιού!. Διότι ο αποκρυφογράφος δεν γράφει ιστορία για να χρειάζεται μια εύλογη χρονική σειρά, αλλά γράφει παραμύθι και οι πηγές του μπορεί να είναι ανακατεμένες στο χρόνο. Κατά τον ψεύτη αποκρυφογράφο, η ιδέα του μπορεί να γεννιέται π.χ. το 50 μ.Χ. αλλά αυτός το ανατρέφει με «ειδήσεις-τρόφιμα» απ’ το 400 π.Χ.! Διότι όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, το ψέμα και ο μύθος δεν γνωρίζουν ιστορικά ή χρονικά όρια!       

Επιπλέον όμως στην περίπτωση του ψευδο-Ενώχ ο αποκρυφογράφος θέλησε να κατασκευάσει μια ιστορία γεμάτη σασπένς και … τρόμο! Έτσι, πήρε μια άλλη λεπτομέρεια της Γραφής και της έδωσε μυθικές … διαστάσεις! Κατ’ αυτόν λοιπόν οι γίγαντες, όταν δεν τα βάζουν με τους θεούς, τα βάζουν με τους ανθρώπους με τρόπο σκληρό και λίαν … ωμό! Πρώτα όμως, να πούμε ότι το πρώτο βιβλίο που μιλάει για γίγαντες είναι … πάλι η Αγία Γραφή! Λέει λοιπόν η Γραφή:

«ΚΑΙ ἐγένετο ἡνίκα ἤρξαντο οἱ ἄνθρωποι πολλοὶ γίνεσθαι ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ θυγατέρες ἐγεννήθησαν αὐτοῖς. 2 ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων ὅτι καλαί εἰσιν, ἔλαβον ἑαυτοῖς γυναῖκας ἀπὸ πασῶν, ὧν ἐξελέξαντο. 3 καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεός· οὐ μὴ καταμείνῃ τὸ πνεῦμά μου ἐν τοῖς ἀνθρώποις τούτοις εἰς τὸν αἰῶνα διὰ τὸ εἶναι αὐτοὺς σάρκας, ἔσονται δὲ αἱ ἡμέραι αὐτῶν ἑκατὸν εἴκοσιν ἔτη. 4 οἱ δὲ γίγαντες ἦσαν ἐπὶ τῆς γῆς ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις· καὶ μετ᾿ ἐκεῖνο, ὡς ἂν εἰσεπορεύοντο οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων, καὶ ἐγεννῶσαν ἑαυτοῖς· ἐκεῖνοι ἦσαν οἱ γίγαντες οἱ ἀπ᾿ αἰῶνος, οἱ ἄνθρωποι οἱ ὀνομαστοί.», Γε 6,1-4.

Το 1ο παράδοξο και μυστήριο που εδώ κάποιοι έβλεπαν, έγκειται στους υιούς του Θεού. Ποιοί ήταν; Και το 2ο φυσικά είναι οι γίγαντες, λέξη που εγείρει την φαντασία για μεγάλο μέγεθος ανθρώπου. Πόσο μεγάλο όμως; Θα τα δούμε όλα αναλυτικά, πρώτα όμως πρέπει να τελειώσουμε με τις ενδιαφέρουσες ιστορικο-μυθικές αναφορές.

                        Η ιστορία των … γιγάντων

Γνωρίζουμε ήδη απ’ την ελληνική μυθολογία την Γιγαντομαχία, στην οποία πάλεψαν οι θεοί με τους γίγαντες και με την βοήθεια του Ηρακλή τους σκότωσαν όλους. Κάνουν σχετικές αναφορές αν και όχι λεπτομερείς, ο Όμηρος στην Οδύσσεια (7,206), ο Ευριπίδης στην Τραχίνια (988), ο Ησίοδος στ’ αποσπάσματα που σώθηκαν (43a,65), ο Βακχυλίδης στους Διθύραμβους (15,63). Είδαμε επίσης τις αναφορές των ιουδαίων Ευπόλεμου και Αρτάπανου και του έλληνα Αβυδηνού για την ασέβεια των γιγάντων προς τους θεούς που την συνέδεσαν οι 2 πρώτοι με τον πύργο της Βαβέλ και ο 3ος με τον πύργο της θεότητας Βήλου.

Παρακάτω έχουμε 2 ενδιαφέρουσες αναφορές ελλήνων ιστορικών για τους γίγαντες που λένε ότι λόγω της μεγάλης ρώμης τους και δύναμης, έδειχναν αυτήν την φορά την περιφρόνησή τους προς τους ανθρώπους, αφού τους αδικούσαν και τους σκότωναν!

Διόδωρος Σικελιώτης (90-30 π.Χ.), που γράφει την ιστορία του παίρνοντας πολλά απ’ τους αρχαιότερούς του σπουδαίους ιστορικούς, Έφορο (4ος αι. π.Χ.) και Θεόπομπο (4ος αι. π.Χ.):

«μυθολογοῦνται δ’ οἱ γίγαντες γηγενεῖς γεγονέναι διὰ τὴν ὑπερβολὴν τοῦ κατὰ τὸ σῶμα μεγέθους. καὶ περὶ μὲν τῶν ἐν Φλέγρᾳ φονευθέντων γιγάντων τοιαῦτα μυθολογοῦσί τινες, οἷς καὶ Τίμαιος ὁ συγγραφεὺς ἠκολούθησεν.», Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική βιβλιοθήκη, 4,21.

«συστῆναι δὲ καὶ ἄλλους πολέμους αὐτῷ πρὸς γίγαντας, τῆς μὲν Μακεδονίας περὶ τὴν Παλλήνην, τῆς δ´ Ἰταλίας κατὰ τὸ πεδίον, ὃ τὸ μὲν παλαιὸν ἀπὸ τοῦ κατακεκαυμένου τόπου Φλεγραῖον ὠνομάζετο, κατὰ δὲ τοὺς ὕστερον χρόνους Κυμαῖον προσηγόρευον. κολασθῆναι δὲ τοὺς γίγαντας ὑπὸ Διὸς διὰ τὴν εἰς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους παρανομίαν καὶ διὰ τὸ ταῖς τοῦ σώματος ὑπεροχαῖς καὶ ῥώμαις πεποιθότας καταδουλοῦσθαι μὲν τοὺς πλησιοχώρους, ἀπειθεῖν δὲ τοῖς περὶ τοῦ δικαίου τιθεμένοις νόμοις», Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική βιβλιοθήκη, 5,71.

Αίλιος Θέων (1ος αι. μ.Χ.):

«οἱ δὲ περὶ τὴν πάλαι μὲν Φλέγραν͵ νῦν δὲ Παλλήνην ὀνομαζομένην κατοικοῦντες ἦσαν ἄνθρωποι ὠμοὶ καὶ ἱερόσυλοι καὶ ἀνθρωποφάγοι͵ οἱ καλούμενοι Γίγαντες͵ οὓς Ἡρακλῆς λέγεται χειρώσασθαι τὴν Τροίαν ἑλών· καὶ διὰ τὸ κρατῆσαι τοὺς περὶ τὸν Ἡρακλέα ὀλίγους ὄντας τῶν Γιγάντων πολλῶν ὄντων καὶ ἀσεβῶν θεῶν ἔργον ἅπασιν ἐδόκει γεγονέναι τὸ περὶ τὴν μάχην.», Αίλιος Θέων, Προγυμνάσματα, 95,27.

Να λοιπόν και η ανθρωποφαγία! Κι ερχόμαστε να θυμηθούμε ότι και οι Κύκλωπες του Ομήρου ήταν γίγαντες ανθρωποφάγοι, αφού ο κύκλωπας Πολύφημος έφαγε αρκετούς απ’ τους συντρόφους του Οδυσσέα (ραψωδία 9η). Και οι Λαιστρυγόνες επίσης (ραψωδία 10η).

Ας κρατήσουμε λοιπόν απ’ τους γίγαντες το πλήθος της ανομίας, ασέβειας, αδικίας προς τους ανθρώπους και την … ανθρωποφαγία (!) γιατί θα μας χρειαστούν στη συνέχεια.

                                    Το παραμύθι εμφανίζεται στον κόσμο

Με την βοήθεια λοιπόν των θρυλικών ιστοριών που έλκουν τον θρύλο τους από αρκετούς αιώνες πριν, και που είδαμε να μιλούν 1) για γίγαντες, 2) για τον κατακλυσμό, 3) για την αστρολογική γνώση του Αβραάμ, με αφετηρία τις μικρές λεπτομέρειες της Γραφής που είναι αληθινά γεγονότα, όπως ο Ενώχ και οι γίγαντες, και με το μυστηριώδες πέπλο που τυλίγει την ταυτότητα και προέλευση αυτών των βιβλικών γιγάντων, ο αποκρυφογράφος μπορεί να «στείλει» τον πρωταγωνιστή του, τον ψευδο-Ενώχ, πίσω σ’ εκείνη την εποχή, και να τον παραστήσει ως προφήτη που βλέπει τα μέλλοντα. Άλλωστε τον βολεύει να πιάσει το κύριο θέμα του με τους γίγαντες που αποτελούν μια «μυστηριώδη» βιβλική υπόθεση, και λαβαίνει χώρα σε μια περίοδο γενικής αποστασίας των ανθρώπων που φέρνει σαν συνέπεια τον κατακλυσμό (Γε 6,1-8).

[Βλέπε και την σελίδα μας ΓΙΓΑΝΤΕΣ όπου διαπραγματευόμαστε την ταυτότητα των βιβλικών γιγάντων με αφορμή την εντελώς άκυρη και αταίριαστη ερμηνεία του Σιαμάκη για τους γίγαντες που πηγάζει απ' την τάση αυτοπροβολής και εμπάθειας που τον διακατέχουν.]

Κι έτσι ο αποκρυφογράφος συνδέει την εμφάνιση των γιγάντων με την αποστασία, αναπαριστώντας τους ως αίτιους της αποστασίας, που όχι μόνο διέφθειραν τους ανθρώπους, αλλά συγχρόνως τους κακοποιούσαν, τους σκότωναν και τους … έτρωγαν!

Ήρθε η ώρα να παραθέσουμε ένα κομμάτι του ψευδο-Ενώχ σε περίληψη και απόδοση στη δημοτική, απ’ τ’ αποσπάσματα που διασώζει ο ιστορικός και μοναχός Γεώργιος Σύγγελος:

«Ἐκ τοῦ πρώτου βιβλίου Ἐνὼχ περὶ τῶν ἐγρηγόρων.»  

Εγρήγοροι κατά τον ψευδο-Ενώχ είναι οι άγγελοι που αμάρτησαν αφού επιθύμησαν τις γυναίκες των ανθρώπων. Κι έτσι κατέβηκαν στη γη, στο όρος Ερμών (Βιβλικό Αερμών, Ψα 132,3, νότιο τμήμα και ψηλότερο βουνό της οροσειράς του Αντιλιβάνου, βορειότερο τμήμα του αρχαίου Ισραήλ) και έσμιξαν με τις γυναίκες των ανθρώπων. Γέννησαν μαζί τους τους γίγαντες. Δίδαξαν στους ανθρώπους όλα τα μυστικά των γνώσεων μαζί με μαγεία, αστρολογία και πολλά άλλα που απέβησαν πηγές μίσους, κακού και οργής. Κι έτσι χάλασε ηθικά ο κόσμος, ακόμα και οι άγιοι. Παράλληλα οι γίγαντες υπερηφανεύθηκαν και κακοποιούσαν τους ανθρώπους και τους έτρωγαν! Αυτά όλα επέφεραν την τιμωρία τους απ’ τον Θεό, κι έτσι οι μεν γίγαντες εξολοθρεύθηκαν, οι δε εγρήγοροι (που έγιναν πλέον πονηροί άγγελοι) δέθηκαν στο σκοτάδι μέχρι την κρίση τους. Ο δε υπόλοιπος κόσμος που ξέπεσε ηθικά, τιμωρήθηκε να πνιγεί στον κατακλυσμό, εκτός απ’ τον Νώε και την οικογένειά του που ήταν άμεμπτοι. Γεώργιος Σύγγελος, Εκλογαί Χρονογραφικαί, 11-13 & 25-26. 

            Ποιοι ήταν οι βιβλικοί γίγαντες

Ας ξεδιαλύνουμε τώρα τα πράγματα αρχίζοντας με την αλήθεια για τους γίγαντες. Αν και το θέμα το έχουμε θίξει στην σελίδα μας, ΓΙΓΑΝΤΕΣ, όπου ξεμπροστιάζουμε την «επιστημονική» ψευτιά του αντίχριστου Σιαμάκη, εδώ θα βάλουμε μερικά στοιχεία ακόμα. Ήδη απ’ τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες οι πατέρες ερμηνεύουν τους γίγαντες:

«Γίγαντα λέγει τὸν φυσικῇ δυνάμει καὶ τόνῳ σωματικῷ κεχρημένον.», Μ. Βασίλειος, Ομιλία υπέρ των Ψαλμών, PG 29,345.

« «ἐκεῖνοι ἦσαν οἱ γίγαντες οἱ ἀπ’ αἰῶνος, οἱ ἄνθρωποι οἱ ὀνομαστοί». Γίγαντας
ἐνταῦθα τοὺς ἰσχυροὺς τὸ σῶμα οἶμαι λέγειν τὴν θείαν Γραφήν. », Ιωάννης Χρυσόστομος, Στη Γένεση, PG 53,191.

«Ἐπιφέρει δὲ ὡς γίγαντές εἰσιν οἱ  (55)(2080) καλούμενοι. Ἀνθ’ οὗ, Ἀκύλας καὶ Σύμμαχος δυνατοὺς ἐκδεδώκασι. », Προκόπιος, Υπόμνημα στον Ησαΐα, 2080,1.

«Ἦσαν δὲ οἱ τικτόμενοι γίγαντες, τουτέστιν, ἄγριοί τε καὶ εὐσθενεῖς, καὶ πολὺ
παθόντες τὸ εἰδεχθὲς, καὶ τοῖς τῶν σωμάτων μεγέθεσι πλεονεκτοῦντες τῶν ἄλλων.»,

Κύριλλος Αλεξανδρείας, Γλαφυρά στην Πεντάτευχο, PG 69,56.

«Ὁ δὲ ἱστοριογράφος καὶ ἄλλων ἐμνήσθη γιγάντων, οὓς διὰ ῥώμην καὶ μέγεθος σώματος οὕτως οἱ τότε ὠνόμαζον»,

Θεοδώρητος, Ερωτήσεις στα βιβλία των Βασιλειών και Παραλειπομένων, PG 80,656.

Βλέπουμε λοιπόν την ερμηνεία των πατέρων που ερμηνεύουν αβίαστα.

Αλλά και σε άλλα χωρία της Γραφής όπου συναντώνται οι γίγαντες (Γε 14,5, Ψα 18,6 & 32,16), εννοούνται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία οι άνθρωποι που έχουν μια ευσωμία μεγάλη σχετικά, αλλά όχι τόσο μεγάλη που να τους κάνει τέρατα! Το ύψος τους ήταν όσο ένός σημερινού ψηλού μπασκετμπωλίστα (2,30 μ.)! Και με το αντίστοιχο πλάτος κι ευρύτητα σώματος, θα είχαν και την ανάλογη εξέχουσα δύναμη, όπως ο Γολιάθ που ήταν ένας απ’ τους γίγαντες υιούς Ενάκ (Δε 9,2), ή Ενακίμ (Δε 2,21), και όπως εκείνος ο Αιγύπτιος που το δόρυ ήταν σαν το «ξύλο διαβάθρας» (Β΄ Βα 23,21), αλλά τον σκότωσε ο ευέλικτος Βαναΐας, αρχηγός της επίλεκτης μονάδας του Δαβίδ.

Μόνο ο Ωριγένης θα γράψει την γνωστή του αλληγορική ερμηνεία:

«Ἡ συναγωγὴ τῶν γιγάντων, ἡ κακία καὶ ἡ ἀγνωσία ἐστίν· γίγαντες δὲ οἱ δαίμονες· τουτ’έστιν ἐν μεγάλαις ἁμαρτίαις ἀναπαύσεται ὁ πλανώμενος ἐξ ὁδοῦ δικαιοσύνης.»,

Ωριγένης, Εκθέσεις στις Παροιμίες, PG 17,216 (ερμηνεύοντας το χωρίο Παρ 21,16: «ἀνὴρ πλανώμενος ἐξ ὁδοῦ δικαιοσύνης ἐν συναγωγῇ γιγάντων ἀναπαύσεται.». Του ίδιου χωρίου την ερμηνεία διαπραγματευόμαστε στην σελίδα μας  ΓΙΓΑΝΤΕΣ,  αναιρώντας την επιτηδευμένα πρωτότυπη «ερμηνεία» του Σιαμάκη.).

Πάντως κι ο Ωριγένης τους συνδέει με την κακία και την αγνωσία (αφροσύνη).

Κι έτσι το μόνο βιβλικό «μυστήριο» που μένει να λύσουμε, είναι οι «υιοί του Θεού» που γέννησαν τους γίγαντες. Η ερμηνεία του ψευδο-Ενώχ ότι πρόκειται για τους «αγγέλους του Θεού» που ήταν και η αρχή του σεναρίου του, δεν είναι απλώς ψευδής και φανταστική. Είναι κάτι πολύ χειρότερο. Θα το δούμε στον Κύριλλο που λέει:

«Ἐγὼ δὲ ὅτι πᾶν ἀῤῥώστημα
νοῦ πρέποι ἂν ἐκείνοις, φαίην ἂν καὶ συνθήσομαι·
τὸ δέ γε τοῦ εἰκότος λογισμοῦ τὴν ἐπὶ τῷ πράγματι    (50)
πίστιν ὡς ἀπωτάτω φέρεσθαι συγχωρεῖν, εἴη ἂν, ὥς
γέ μοι φαίνεται, τῶν ἀτοπωτάτων. …

Μὴ γὰρ δὴ τυ-
χὸν τῆς ἐπὶ τούτοις αἰτίας ἀπαλλάττομεν τῶν δαιμο-
νίων τὸ στίφος. Ἀνόσιον γὰρ καὶ βέβηλον, καὶ εἰς πᾶν
ὁτιοῦν τῶν ἐκτόπων εὐπετές.  …

Οὐ γὰρ ἀπό
πνευμάτων τῶν ἀπωτάτω σαρκὸς γένοιτ’ ἂν εἰς γύ-    (30)
ναιον ἀνθρώπου καταβολή.», Κύριλλος Αλεξανδρείας, Γλαφυρά στην Πεντάτευχο, PG 69,52-53.

Λίαν αυστηρές μπορούν να χαρακτηριστούν οι λέξεις που χρησιμοποιεί ο Κύριλλος, αρρώστημα, ατοπώτατον, ανόσιον και βέβηλον, με τις οποίες καταδικάζει την ιδέα της σαρκικής επιθυμίας και συνάφειας των αγγέλων με τις γυναίκες των ανθρώπων. Διότι τονίζει, ότι δεν είναι δυνατόν τα πνεύματα που είναι οι άγγελοι (ακόμα και οι πονηροί) να έρθουν σε σεξουαλική επαφή με τα γυναικεία και ανθρώπινα σώματα! Και είναι ευνόητη μια τέτοια αντίδραση απ’ τους πατέρες στην ιδέα αυτή που όχι απλώς είναι αιρετική, αλλά και αρκετά βέβηλη για την φύση των κτισμάτων και ιδιαίτερα των αγγελικών, και άρα κοροϊδία και βεβήλωση προς τον ίδιο τον Θεό!

Ποιοι είναι τελικά οι υιοί του Θεού στο Γε 6,2;

            Οι υιοί του Θεού

Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας στο έργο του Γλαφυρά στην Πεντάτευχο λέει:

« Ἀκύλας μὲν γάρ φησιν, “Ἰδόντες δὲ οἱ υἱοὶ τῶν θεῶν τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων”. Σύμμαχος δὲ αὖ ἀντὶ τοῦ, “υἱοὶ τῶν θεῶν”, ἐκδέδωκεν οἱ “υἱοὶ τῶν δυναστευόντων”. Υἱοὺς δὲ θεῶν καὶ μὴν καὶ δυναστευόντων τοὺς ἀπό γε τοῦ Σὴθ καὶ τοῦ Ἐνὼς ὠνόμαζον, διά τε τὴν ἐνοῦσαν αὐτοῖς ὁσιότητα καὶ φιλοθεΐαν, … · ἐπαμύνοντός που κατὰ τὸ εἰκὸς τοῦ Θεοῦ, …  Ἔως μὲν οὗν τὸ ἱερὸν γένος αὐτὸ καθ' ἑαυτὸ καὶ ἀμιγὲς τοῦ χείρονος διετέλει, τῆς εἰς Θεὸν εὐσεβείας … “Ἔλαβον γὰρ, φησὶν, ἀπὸ πασῶν ὧν ἐξελέξαντο ἐκ τῶν θυγατέρων τῶν ἀνθρώπων”· τουτέστι, τῶν ἀπὸ Κάϊν· καίτοι θεοὶ καὶ θεῶν υἱοὶ, καὶ δυναστευόντων ὀνομαζόμενοι », PG 69,55.

Ο Κύριλλος παραθέτει και την γνώμη των 2 ιουδαίων μεταφραστών Ακύλα και Συμμάχου, και συμφωνούν όλοι ότι υιοί θεών είναι η γενιά των ανθρώπων που κατάγεται απ’ τον Σηθ, και λόγω της φιλοθεΐας κι ευσέβειάς τους καλούνται κι αυτοί θεοί, αφού είναι κατ’ εικόνα Θεού.

Η ερμηνεία αυτή δέχεται την απόλυτη ευσέβεια της γενιάς του Σηθ, ώστε να χαρακτηρίζονται ιερό γένος απ’ τον Κύριλλο. Όμως η απολυτότητα αυτή δεν ταιριάζει για όλους μετά τον Σηθ, γιατί δεν έχουμε κάποια σχετική αναφορά της Γραφής παρά μόνο για τον Ενώχ που ήταν πολύ άγιος και γι αυτό αναλήφθηκε στον ουρανό. Μπορούμε όμως να δεχτούμε ότι κάποιοι άνθρωποι ξεχώριζαν μέσα στην διαφθορά του υπόλοιπου κόσμου, και τελούσαν τις θυσίες τους κατά το πρότυπο του Άβελ και όχι του Κάιν (ο Άβελ προσέφερε τα καλύτερα της παραγωγής του στο Θεό, ενώ ο Κάιν όχι). Αυτοί προσπαθούσαν να είναι δίκαιοι και φτάσανε μέχρι την εποχή του Νώε. Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν υιοί Θεού, κατά όμοιο τρόπο που ονομάζονται οι χριστιανοί άνθρωποι του Χριστού. 

Πιστεύουμε δηλ. ότι ναι μεν υπήρχε το ιερό γένος και τότε, αλλ’ αυτό δεν ορίζονταν βάσει κληρονομικών κριτηρίων, αλλά βάσει κριτηρίων πίστεως. Κι έτσι δεν δεσμευόμαστε σε μια ερμηνεία που αφορά την συγκεκριμένη γενιά του Σηθ ή γενιές με κοινή καταγωγή, αλλά σε μια τάξη ανθρώπων μέσα στον κόσμο που έχουν κοινό χαρακτηριστικό την ειλικρινή ευλάβεια στο Θεό. Δηλ. κατά όμοιο τρόπο που βρίσκονται οι ειλικρινείς και συνειδητοί χριστιανοί διασκορπισμένοι μέσα στον κόσμο, σύμφωνα με τα λόγια του ευαγγελιστή Ιωάννη:

«οὐκ ἐρωτῶ ἵνα ἄρῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ κόσμου, ἀλλ' ἵνα τηρήσῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ πονηροῦ. 16 ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰσὶν καθὼς ἐγὼ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰμὶ.», Ιω 17,15-16.

Κι έτσι ο Θεός που είναι καρδιογνώστης και τους ξεχωρίζει ως δικούς Του, λυπάται όταν και αυτοί παραπλανώνται σε κοσμικά κριτήρια διαβίωσης, διότι αυτό σημαίνει ότι αφομοιώνονται μέσα στην νοοτροπία του κόσμου που σκέφτεται και ζει με τα σαρκικά κριτήρια της καλοπέρασης, και όχι με πνευματικά.

Όπως κι αν έχει τελικά, είτε δεχτούμε κληρονομική γενιά, είτε γενιά πίστεως, οι υιοί του Θεού ήταν οι τότε ευσεβείς άνθρωποι! Κι όταν κι αυτοί αλλοιώθηκαν και αφομοιώθηκαν με τον υπόλοιπο κόσμο, απέμεινε ένας Νώε με την οικογένειά του που ακολουθούσε τον Θεό. Γι αυτό και μόνο αυτοί σώθηκαν τελικά απ’ τον κατακλυσμό.    

Προχωρώντας για να συμπληρώσουμε την έρευνά μας γύρω απ’ το παραμύθι του ψευδο-Ενώχ, συναντάμε στην παραπάνω συνάφεια του Κυρίλλου την εξής πληροφορία:

« Οἴδαμεν οὖν ὅτι τῶν ἀντιγράφων τινὰ πε-
ριέχει σαφῶς· «Ἰδόντες δὲ οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ τὰς
θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων.» Εἶτα περιτρέπουσί τι-
νες τῆς φιλοσαρκίας τὰ ἐγκλήματα, καὶ τῆς οὕτω    (45)
μυσαρωτάτης ἐπιθυμίας ἀνάπτουσι τὰς αἰτίας ὠλι-
σθηκόσιν ἀγγέλοις, οἳ τὴν ἰδίαν ἀρχὴν οὐ τετηρήκασι,
κατὰ τὸ γεγραμμένον.», Κύριλλος Αλεξανδρείας, Γλαφυρά στην Πεντάτευχο, PG 69,52.

Να λοιπόν που ο Κύριλλος διαπιστώνει την ύπαρξη κάποιων χειρογράφων με τη γραφή «άγγελοι του Θεού» αντί «υιοί του Θεού»! Πρόκειται άραγε για σφάλμα που έγινε στο παρελθόν κατά λάθος, ή επίτηδες; Νομίζουμε ότι έγινε επίτηδες και μάλιστα αποτέλεσε το χρονικό σημείο αφετηρίας του αποκρυφογράφου του ψευδο-Ενώχ. Και θα δούμε στην επόμενη σελίδα μας, πότε και σε ποιον οφείλεται αυτό το «σφάλμα».   

Ας κάνουμε ένα τελευταίο σχόλιο πάνω στο ψέμα του ψευδο-Ενώχ για τους γίγαντες και τους υιούς του Θεού.

Οι βιβλικοί γίγαντες δεν ήταν η αιτία της απόφασης του Θεού για τον κατακλυσμό. Δεν αποτελούσαν ενιαία και ξεχωριστή ομάδα ανθρώπων αλλά ήταν σκορπισμένοι σε διάφορα έθνη μέσα από επιμιξίες [γίγαντες συναντούμε στους Αμορραίους (Ενάκ), στους Φιλισταίους (Γολιάθ), και στους Αιγυπτίους, όπως είδαμε. Απλώς ήταν κι αυτοί ένα κομμάτι της αποστασίας (ως άτομα και όχι ως ομάδα) λόγω της υπερηφάνειάς τους που τρεφόταν απ’ την ρωμαλεότητα και το μέγεθός τους, όπως είδαμε στις ερμηνείες των πατέρων.

Αν προσέξει κάποιος την περικοπή της Γραφής (Γε 6,1-8), θα δεί ότι το πρώτο στοιχείο της απογοήτευσης του Θεού[4] ήταν για τους δικούς του πιστούς ανθρώπους (Γε 6,3), δηλ. το σαρκικό κριτήριο των υιών του Θεού με τ’ οποίο διάλεξαν τις γυναίκες τους, δηλ. απ’ την όμορφη εξωτερική τους εμφάνιση (Γε 6,2), και όχι με κριτήρια πίστης και ηθικής, όπως παροτρύνει ο Παύλος τους χριστιανούς:

«πλὴν οὔτε ἀνὴρ χωρὶς γυναικὸς οὔτε γυνὴ χωρὶς ἀνδρὸς ἐν Κυρίῳ· 12 ὥσπερ γὰρ ἡ γυνὴ ἐκ τοῦ ἀνδρός, οὕτω καὶ ὁ ἀνὴρ διὰ τῆς γυναικός, τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ Θεοῦ.», Α΄ Κο 11,11-12.

Εξάλλου φαίνεται και σε άλλα σημεία της Γραφής πώς οι πιστοί και άγιοι άνθρωποι του Θεού θαμπώνονται από ωραίες γυναίκες που όμως είναι αμφίβολης πίστης και ηθικής και οι οποίες μετά παρασύρουν τους άνδρες αυτούς μακριά απ’ τον Θεό (Σαμψών και Δαλιδά-Κρ κεφ. 16, Σολομών και γυναίκες του-Νε 13,26).

Υποσημείωση

[4] Όλες αυτές οι ανθρωπομορφικές (λεγόμενες κατά τους πατέρες) εκφράσεις για τον Θεό, π.χ. της μεταμέλειας και της απογοήτευσης ή ζηλοτυπίας σε άλλα σημεία, δίνουν στο κείμενο την απαραίτητη θεϊκή ζωηρότητα που πρέπει αυτό να έχει, και κυρίως δείχνουν την συγκαταβατικότητα του Θεού προς τον άνθρωπο που μέσω της Γραφής συνομιλεί μαζί του ως φίλος που έχει κι αυτός συναισθήματα, και όχι ως ένας ψυχρός και παγερός Θεός που βλέπει από μακριά χωρίς να τον αγγίζουν οι πράξεις των πλασμάτων Του, και είναι μόνο για να τιμωρεί ή ν’ αμείβει. Δεν θέλει ο Θεός αυτόν τον ρόλο, αλλά θέλει να δείχνει συμμετοχή και χαρά στην ηθική πρόοδο των πλασμάτων Του, και αντίδραση λύπης ή οργής στον ηθικό ξεπεσμό τους, όσο κι αν ο ίδιος είναι μακάριος. Θέλει να δείχνει επιείκεια στον παραστρατημένο άνθρωπο και να του απλώνει το χέρι με αγάπη και καλοσύνη! Θέλει να δείχνει λύπη και απογοήτευση για την κακία του ανθρώπου, και να του δίνει παθήματα προς μετάνοια. Θέλει να δείχνει υπομονή και να περιμένει αυτήν την μετάνοια, και να χαίρεται όταν αυτή έρχεται. Γι αυτό ο Κύριος λέει:

«λέγω ὑμῖν ὅτι οὕτω χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι ἢ ἐπὶ ἐνενήκοντα ἐννέα δικαίοις, οἵτινες οὐ χρείαν ἔχουσιν μετανοίας.», Λκ 15,7, Μθ 18,13.]