THE MAGI AND THE STAR (PART IV)

Θεσσαλονίκη 6-1-2022 Θεοφάνεια

[Συνέχεια απ’ το ΜΕΡΟΣ Γ΄] και Καλή Χρονιά!

Παρακάτω θα βάλουμε τα πολύ ενδιαφέροντα σχόλια αστρονόμων καθώς προσπάθησαν να εξηγήσουν με το δικό τους επιστημονικό τρόπο το αστέρι των μάγων. Τις περισσότερες πληροφορίες παίρνουμε απ’ τα εξής βιβλία:

1)      Σ. Θεοδοσίου και Μ. Δανέζη, αστροφυσικών, Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. - Αστρονομία-Ιστορία-Φιλοσοφία, Αθήνα 2000.

2)      Δ. Κωτσάκη, Το Άστρον της Βηθλεέμ και η επιστήμη, Αθήνα 1980.

3)      Κωνσταντίνου Χασάπη, Ο Αστήρ της Βηθλεέμ, Αθήνα 1970.

4)      Από το pdf, Οδηγός Παράστασης «Το Άστρο των Χριστουγέννων», Διονύση Σιμόπουλου, Ευγενίδειο Πλανητάριο, Αθήνα, 2006, pdf, https://www.openbook.gr/to-astro-ton-christoygennon/ ).

Λίγες μόνες πληροφορίες παίρνουμε από ξένες ιστοσελίδες στις οποίες παραπέμπουμε. Οι Θεοδοσίου & Δανέζης που είναι ειδικοί στον φυσικό αυτό τομέα λένε το εξής:

«Επί αιώνες – απ’ την πρώτη καταγραφή της φύσης του άστρου (της Βηθλεέμ) μέχρι σήμερα –, γράφονται και αναπαράγονται οι ίδιες σχεδόν αστρονομικές απόψεις, οι ίδιες αστρολογικές αναφορές, και δίνονται οι ίδιες περίπου αστρονομικές ερμηνείες.», σελ. 412.

Γι αυτό κι εμείς θ’ αρκεστούμε να παραθέσουμε τις επικρατέστερες κι εντυπωσιακότερες αστρονομικές ερμηνείες, κι όχι όλες. Τις χωρίσαμε σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος του φαινομένου που επικαλούνται (παρόμοια τις χωρίζουν και οι αστρονόμοι). Επειδή οι περισσότεροι ερευνητές είναι αστρονόμοι, θα εννοούμε την ιδιότητά τους, ενώ σε άλλη περίπτωση θα την αναφέρουμε.

Αρκετοί ερμηνεύουν την λέξη ανατολή στην ευαγγελική φράση «εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ» (Μθ 2,2) ως αναφερόμενη όχι στην πατρίδα των μάγων, αλλά στον αστέρα. Έδωσαν δηλ. το νόημα ότι ο αστέρας ανέτειλε, και ενέπλεξαν έτσι την αστρολογική σημασία της ανατολής ενός αστέρα, που ονομάζεται στην αστρονομία «εώα επιτολή», κι έχει μεγάλη αστρομαντική σημασία (Χασάπης, σελ. 71-72 &199). Την άποψη αυτή ακολουθούν οι A.H. M’Neile (όπ. παρ., σελ. 15), A. Willoughby (όπ. παρ., σελ. 11-12), Π. Τρεμπέλας (όπ. παρ., σελ. 45), B. Στογιάννος (όπ. παρ., σελ. 617). Άλλοι, δέχονται την ανατολή του άστρου αλλά χωρίς αστρολογική σημασία, δηλ. καθαρά ως τεχνικό αστρονομικό όρο, όπως ο A. Plummer (όπ. παρ., σελ. 13) και ο J. Mosley, Common Errors in "Star of Bethlehem" Planetarium Shows, άρθρο, 1981, https://www.ips-planetarium.org/page/a_mosley1981 .

Όμως, η θεωρία περί ανατολής του άστρου δεν συμβιβάζεται με τα λόγια του Ματθαίου, καθώς επαναλαμβάνει αυτόν τον όρο στην φράση «καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ» (Μθ 2,9) χωρίς πάλι την κτητική αντωνυμία αυτού μετά τη λέξη ανατολή. Το γεγονός μάλιστα, ότι στο πρώτο χωρίο (2,2) ο όρος λέγεται απ’ τους μάγους, και στο δεύτερο (2,9) απ’ τον ευαγγελιστή, μας δείχνει ότι δεν πρόκειται για αστρονομικό όρο αλλά για γεωγραφικό. Εξάλλου, ο ευαγγελιστής που κάνει τη διήγηση, ενδιαφέρεται να δώσει την ιστορία με απλότητα για να την κάνει καταληπτή απ’ τους αναγνώστες, και δεν έχει κανένα λόγο να χρησιμοποιήσει τεχνικούς αστρονομικούς όρους. Σωστά οι Θεοδοσίου & Δανέζης επισημαίνουν: «Πάντως, η φράση ἐν τῇ ἀνατολῇ είναι βέβαιο ότι δεν έχει σχέση με τον ανατολικό τομέα του ορίζοντα, αλλά με τη χώρα όπου οι μάγοι κατοικούσαν.» (σελ. 420).

Γενικότερα, η αστρολογική ερνηνεία έγκειται κυρίως στη σύνδεση του Ισραήλ με τους πλανήτες Δία και Κρόνο όταν αυτοί περνούν απ’ τον αστερισμό του Ιχθύ. Ο Δαμαλάς αναφέρει κάποιον Αβαρβενέλ (Abravenel;), που συνδύασε το μεγάλο γεγονός της Εξόδου του Ισραήλ απ’ την Αίγυπτο με τη σύνοδο Δία-Κρόνου στον αστερισμό του Ιχθύ. Τον Αβαρβενέλ τοποθετεί χρονικά στον 15ο αι. (Δαμαλάς, όπ. παρ., σελ. 227). Όμως δεν μπορέσαμε να διασταυρώσουμε την πληροφορία [Μήπως πρόκειται για τον Ισαάκ Μπεν Ιούδα Abravenel, τον σπουδαίο ιουδαίο υπομνηματιστή της εβραϊκής Βίβλου που έδρασε στην Πορτογαλία κατά τον 15ο αιώνα; (βλέπε, https://en.wikipedia.org/wiki/Judah_Leon_Abravanel )].

Μια άλλη ερμηνεία θέλει τον αστέρα να μην είναι ένας, αλλά … 2-3 ή περισσότεροι, ακόμα κι ένας αστερισμός! Ο Χασάπης λέει ότι η σημασία της λέξης αστήρ είναι περιληπτική (!), και συνεπώς σημαίνει σύνοδο πλανητών (σελ. 202). Τη σύνοδο πλανητών θα τη δούμε στα παρακάτω. Όπως όμως αντιλαμβάνεται ο καθένας, είναι εμφανής η τάση των ερευνητών ν’ αμβλύνουν την σημασία των απλών λέξεων της ευαγγελικής διήγησης για να μπορούν να «χωρέσουν» μέσα σ’ αυτήν την εκάστοτε θεωρία τους. Πολύ σωστά επισημαίνουν πάλι οι Θεοδοσίου & Δανέζης για μια τέτοια θεώρηση: «Θυμίζει τη λογική Προκρούστη: επιμηκύνουμε ή βραχύνουμε τα γεγονότα, ή τα βλέπουμε απ’ τη δική μας οπτική γωνία, όπως ακριβώς μας βολεύουν.»! (σελ. 512 υποσημείωση).

Τέλος, ας αναφέρουμε την ερμηνεία του Δαμαλά που λειτουργεί ως ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στον υπερφυσικό χαρακτήρα του άστρου που δίνουν οι πατέρες και στον φυσικό χαρακτήρα που δίνουν οι αστρονόμοι. Λέει λοιπόν ο Δαμαλάς, ότι το άστρο όταν πρωτοεμφανίστηκε στην ανατολή, ήταν ένα φυσικό φαινόμενο. Τον ονομάζει αστέρα ή κομήτη. Οι μάγοι τον παρατήρησαν προσεκτικά γι αρκετό χρόνο, και «μέσω κάποιων γνωστών σημαδιών (;) και της σχέσης που είχαν με τους Ιουδαίους (;), το συνέδεσαν με την γέννηση κάποιου μεγάλου άνδρα, σύμφωνα με την προσδοκία του Ισραήλ». Έβγαλαν έτσι το συμπέρασμα για τον αναμενόμενο βασιλιά των Ιουδαίων. Κατόπιν το άστρο εξαφανίστηκε, και οι μάγοι ξεκίνησαν για την Ιουδαία. Έτσι, απ’ την εμφάνιση του άστρου μέχρι που έφτασαν στα Ιεροσόλυμα πέρασε 1 έτος και πλέον. Κι όταν ξαναείδαν το άστρο, δεν ήταν πλέον εκείνο το αληθινό, αλλά το «υπερφυσικό του αντίτυπο»! Τ’ οποίο και τους οδήγησε θαυματουργικώς «μέσω της θείας χάριτος» ακριβώς εκεί που ήταν το Παιδί (όπ. παρ., σελ. 226-8).

Σύνοδος πλανητών - Καινοφανής – Υπερκαινοφανής

Ο πρώτος που ασχολήθηκε πολύ με το θέμα ήταν ο γερμανός Γιοχάνες Κέπλερ (1571-1630), ο οποίος λίγο αργότερα έγινε διάσημος για την διατύπωση των 3 νόμων του της κινήσεως των πλανητών. Το 1614 δημοσιεύει τη μελέτη του για το άστρο των μάγων βασιζόμενος σε παρατηρήσεις που είχε κάνει πάνω σ’ ένα υπερκαινοφανή αστέρα (supernova) [1] που εμφανίστηκε το 1604 και τον συνδύασε με την τότε σύνοδο 3 πλανητών [2] Δία, Κρόνου και Άρη που έγινε στην ίδια μικρή περιοχή του ουρανού. Η σύνοδος σχημάτιζε ένα εντυπωσιακό τρίγωνο, το λεγόμενο πύρινο τρίγωνο (Κωτσάκης, σελ. 47-49, Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 503-506, Χασάπης, σελ. 133-137). Εδώ χρειάζεται να σημειώσουμε για την ιστορία, ότι ο Κέπλερ ήταν ο πρώτος που άρχισε να διατυπώνει ξεχωριστούς όρους για την αστρονομία και να την ξεχωρίζει απ’ την αστρολογία, καθώς καταλάβαινε ότι η πρώτη παρατηρεί και ανακαλύπτει φυσικούς και μαθηματικούς νόμους που διέπουν τα ουράνια σώματα, τους οποίους μάλιστα έβαλε ο Δημιουργός, όπως έλεγε, ενώ περιφρονούσε αρκετά την δεύτερη. Παρόλ’ αυτά, επειδή υπήρχαν άνθρωποι και κυρίως οι άρχοντες, που πλήρωναν για να μάθουν τα αστρολογικά σημάδια του ουρανού που τα συσχέτιζαν με τις τύχες των ανθρώπων, ο Κέπλερ ασχολούνταν και με αυτά για βιοποριστικούς λόγους. Πάντως στην εποχή του η αστρολογία βγήκε εντελώς απ’ το επιστημονικό πεδίο, επιτέλους.

Παρόλες τις γνήσια επιστημονικές αντιλήψεις του όμως ο Κέπλερ, υιοθετούσε και μια αρκετά λανθασμένη για τη γένεση νέων αστέρων που νόμιζε ότι μπορούν να «ξεφυτρώσουν» σε σημεία κοντά σε συνόδους πλανητών. Ακόμη και οι κομήτες θεωρούνταν τότε, ότι δημιουργούνται από τέτοιες συνόδους. Επειδή μάλιστα oι σύνοδοι επαναλαμβάνονται, αφού οι πλανήτες έχουν καθορισμένες τροχιές γύρω απ’ τον ήλιο, ο Κέπλερ υπολόγισε ότι η σύνοδος του 1604 που αποτελούνταν απ’ τους πλανήτες επαναλαμβάνεται κάθε 800 περίπου χρόνια. Άρα, στην εποχή κοντά στην γέννηση του Χριστού έλαβε χώρα πάλι η ίδια σύνοδος των 3 πλανητών. Μ’ αυτόν τον συνδυασμό μεταξύ συνόδου πλανητών και του νέου υπερκαινοφανή αστέρα του 1604, ο Κέπλερ έφτασε στην άποψη ότι ένας αντίστοιχος υπερκαινοφανής, ήταν το άστρο της Βηθλεέμ!

Υποσημειώσεις παραγράφου

[1] Οι καινοφανείς (nova) και υπερκαινοφανείς (supernova) αστέρες είναι αστέρια που κάτω από ορισμένες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας εκρήγνυνται και γι αυτό λάμπουν περισσότερο απ’ το κανονικό: χιλιάδες φορές περισσότερο για τους καινοφανείς και εκατομμύρια φορές περισσότερο για τους υπερκαινοφανείς. Δεν πρόκειται δηλ. για αστέρια που δεν υπήρχαν και εμφανίζονται ξαφνικά, αντίληψη που επικρατούσε μέχρι και την εποχή του Νεύτωνα (18ος αι.) – τα ίδια έλεγαν και για τους κομήτες –, αλλά για προϋπάρχοντες αστέρες. Η διάρκεια της ασυνήθιστης λάμψης τους ποικίλει και μπορεί να κρατήσει για μήνες, ώσπου οι μεν καινοφανείς επανέρχονται στο κανονικό, οι δε υπερκαινοφανείς σχηματίζουν ένα σύννεφο αερίων που λάμπει (νεφέλωμα), έχοντας στο κέντρο του τον πυρήνα του άστρου που έχει μείνει ως υπόλειμμα απ’ την έκρηξη. Βλέπε παράδειγμα στην κάτω φωτό.

Υπόλειμμα υπερκαινοφανούς μετά την έκρηξη. Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί με κάμερα ευαίσθητη στις ακτίνες Χ απ’ το δορυφόρο Chandra της NASA. By X-ray: NASA/CXC/Rutgers/J.Hughes; Optical: NASA/STScI - http://astropix.ipac.caltech.edu/image/chandra/587b (direct link); see also http://chandra.harvard.edu/photo/2015/iyl/, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=38010583 , Supernova - Wikipedia

[2] Σύνοδο ή συζυγία πλανητών (conjuction) λένε οι αστρονόμοι την συμπτωματική μεν αλλά συχνή συγκέντρωσή 2 ή περισσότερων πλανητών στην ίδια στενή περιοχή του ουρανού που ορίζεται με την ουράνια οριζόντια συντεταγμένη τους (κατ’ αντιστοιχία στη γη έχουμε το γεωγραφικό μήκος). Μερικές φορές πλησιάζουν πολύ κοντά ο ένας στον άλλο και το φαινόμενο είναι ορατό με γυμνό μάτι, γι αυτό κι εντυπωσιακό. Βλέπε κάτω φωτό.

Σύνοδος Δία και Αφροδίτης, και πολύ κοντά το φεγγάρι. By ESO/Y. Beletsky- http://www.eso.org/public/images/yb_vlt_moon_cnn_cc/, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=22436893 https://en.wikipedia.org/wiki/Conjunction_(astronomy)

_______________________

200 χρόνια περίπου αργότερα απ’ τον Κέπλερ, στις αρχές του 19ου αι. ο επίσκοπος Munter της Ζηλανδίας (Δανία) προσπαθώντας να εξηγήσει το άστρο της Γέννησης, επανέφερε την πρόταση του Κέπλερ για την σύνοδο πλανητών, χωρίς ωστόσο να την συσχετίσει με κάποιον καινοφανή ή υπερκαινοφανή αστέρα. Έγραψε δε ότι οι 2 απ’ τους πλανήτες ήρθαν τόσο πολύ κοντά, ώστε δεν ξεχώριζαν σε αδύνατα γυμνά μάτια.

Λίγο αργότερα, το 1826, ο γερμανός L. Ideler, απέδωσε την διατύπωση του Munter λανθασμένα στον Κέπλερ, διότι προφανώς δεν είχε διαβάσει προσεκτικά το βιβλίο του Κέπλερ. Σαν συνέπεια, το βιβλίο του Munter που αντιστοιχίζει τον αστέρα της Βηθλεέμ μόνο με την σύνοδο των 3 πλανητών, διαδόθηκε ευρέως, ενώ το αντίστοιχο βιβλίο του Κέπλερ που εντοπίζει τον αστέρα της Βηθλεέμ στον υπερκαινοφανή που συνόδευσε την πλανητική σύνοδο, παραγκωνίστηκε. Κι έφτασε μέχρι τις μέρες μας η λανθασμένη εντύπωση, ότι ο Κέπλερ μιλάει μόνο για την πλανητική σύνοδο ως εξήγηση του αστέρα των μάγων και όχι για τον υπερκαινοφανή [J. Mosley, https://web.archive.org/web/20080516043233/http://www.ips-planetarium.org/planetarian/articles/common_errors_xmas.html , Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 475 & 477] [4].

Ο αμερικανός J.M. Stockwell (1892) πρότεινε για το άστρο της Βηθλεέμ την σύνοδο Αφροδίτης-Δία του 6 π.Χ.. Το ίδιο πρότεινε ο επίσης αμερικανός R.W. Sinnot (1968 & 1986), αλλά με 2 εμφανίσεις των πλανητών, μία τον Αύγουστο του 3 π.Χ., οπότε στάθηκε η αιτία για να ξεκινήσουν οι μάγοι το ταξίδι τους, και μία μετά 10 μήνες, τον Ιούνιο του 2 μ.Χ., οπότε οι μάγοι έφτασαν στη Βηθλεέμ. Με τους ίδιους πλανήτες που ήρθαν σε σύνοδο, συμφωνεί και ο επίσης αμερικανός J. Mosley, μόνο που αυτός τοποθετεί την σύνοδο τον Αύγουστο του 1 π.Χ.. Με τη σύνοδο Αφροδίτης–Δία συμφωνεί και ο αυστραλός D. Reneke (2008) που ισχυρίζεται ότι μ’ ένα πρόγραμμα του Η/Υ κατάφερε να υπολογίσει με βάση τη σύνοδο, ότι ο Χριστός γεννήθηκε τον Ιούνιο του 2 π.Χ., https://www.telegraph.co.uk/topics/christmas/3687843/Jesus-was-born-in-June-astronomers-claim.html .

Εδώ να σημειώσουμε ότι το 1976 μια ομάδα αμερικανών αστρονόμων δημοσίευσε το ηλεκτρονικό αποτέλεσμα μιας κοπιώδους και θαυμαστής εργασίας, που ονομάστηκε, Μεγάλη Κασέτα Εφημερίδων (Long Ephemeries Tape), και περιλάμβανε τις θέσεις όλων των ουρανίων σωμάτων του ηλιακού μας συστήματος κατά το χρονικό διάστημα 1411 π.Χ. – 3002 μ.Χ.. Παρόμοια εργασία έγινε και το 1986 από γάλλους για το διάστημα 4000 π.Χ. – 2800 μ.Χ. (Planetary Programs and Tables) [Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 483, υποσημείωση]. Έκτοτε, οι περισσότεροι ερευνητές που ασχολούνται με το αστρονομικό παρελθόν, συμβουλεύονται αυτές τις εργασίες. Έτσι, η διαφωνία των ερευνητών δεν έγκειται για το πότε στο παρελθόν έγινε ένα αστρονομικό συμβάν, αλλά για το αν αυτό το καταγεγραμμένο συμβάν συμπίπτει χρονικά με αυτό του αστέρα της Γέννησης, αφού δεν είμαστε σίγουροι για την ακριβή χρονολόγηση των βιβλικών γεγονότων. Εδώ πολύ εύστοχα σημειώνουν οι Θεoδοσίου & Δανέζης,: «Ουσιαστικά οι ιστορικοί πρέπει να πουν στους αστρονόμους πότε ακριβώς πρέπει να ψάξουν στον ουρανό για να βρουν το άστρο!» [Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 486]. Κι ένα ιστορικό γεγονός που συνδέεται με την Γέννηση είναι ο θάνατος του Ηρώδη. Ένα άλλο εξίσου ιστορικό είναι και η σφαγή των νηπίων της Βηθλεέμ. Τα είδαμε όμως αυτά στο ΜΕΡΟΣ Β΄, όπου εξετάσαμε και αξιολογήσαμε την αναφορά του Ιώσηπου, που είναι και η μόνη πηγή για την χρονολόγηση του θανάτου του Ηρώδη.

Το 1977 οι άγγλοι D.H. Clark, F. Stephenson και J.H. Parkinson βασιζόμενοι στα κινέζικα Χρονικά της Σινίκης και στα κορεάτικα Χρονικά, υποστήριξαν ότι ο αστέρας της Βηθλεέμ ήταν ένας λαμπρός καινοφανής που εμφανίστηκε την άνοιξη του 5 π.Χ. [Κωτσάκης, σελ. 69-71, Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 475-477]. Και οι πριν απ’ αυτούς J. Mullaney (1976) και E.W. Maunder (1908) είχαν υποστηρίξει την θεωρία του καινοφανούς [σελ. 478].

Νωρίτερα (1952) ο Σ. Πλακίδης [Το άστρον της Βηθλεέμ, Αθήνα, 1952] υποστήριξε και αυτός την θεωρία του καινοφανούς για το αστέρι της Βηθλεέμ, τ’ οποίο έλαμψε όπως λέει, 2 φορές! Κι εξήγησε ότι δεν είναι παράξενη αυτή η περιοδικότητα της λάμψης του. Έφερε μάλιστα το παράδειγμα του νέου αστέρα του Οφιούχου 1901. Σήμερα είναι γενικώς παρατηρημένο ότι οι περισσότεροι καινοφανείς εκρήγνυνται μόνο μια φορά, αλλά ένα μικρό ποσοστό παρουσιάζει πολλαπλές εκρήξεις και άρα περιοδικές αναλαμπές [Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 473 & 478-479]). Έτσι ο Πλακίδης είπε, ότι πριν απ’ την Γέννηση, ο ίδιος καινοφανής που έλαμψε δυνατά, σταδιακά έσβησε, και μετά ξαναέλαμψε για να οδηγήσει τους μάγους στον τελικό τους προορισμό, στη Βηθλεέμ [Κωτσάκης, σελ. 63-64, Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 63-64, σελ. 478, Χασάπης, σελ. 198-199].

Ο άγγλος D. Hughes (1976) και οι J. Seymour και Μ. Seymour (1978) βρίσκουν ένα συμβιβασμό λύσεων που είναι πολύ κοντά με την θεωρία του Κέπλερ, όπου δέχονται την τριπλή σύνοδο Δία και Κρόνου [4] που συνέβη το 7 π.Χ., και κατόπιν εμφανίστηκε ο καινοφανής του 5 π.Χ., ο οποίος έκανε τους μάγους ν’ αναχωρήσουν για την Ιουδαία. Μετά ο καινοφανής χάνει την λάμψη του και την ξαναποκτάει μετά από 10 περίπου μήνες, την άνοιξη του 4 π.Χ., την ώρα που οι μάγοι έχουν αφήσει τον Ηρώδη στην Ιερουσαλήμ και κινούν για τη Βηθλέεμ. Η διαφορά τους είναι ότι ο Hughes θεωρεί εξίσου πιθανό αντί του ενός καινοφανούς που έλαμψε, έσβησε και ξαναέλαμψε μετά από μερικούς μήνες, να ήταν 2 κομήτες που πέρασαν, ο πρώτος το 5 π.Χ. και ο δεύτερος το 4 π.Χ. (Κωτσάκης, σελ. 67-68 & 71, παραπέμπει σε άρθρο του Hughes στο περιοδικό Nature, τ. 264 Δεκέμβριος 1976, σελ. 513-517). Λίγο αργότερα όμως, αλλάζει μερικώς την άποψή του και λέει ότι ο πλανήτης Δίας ήταν το άστρο της Βηθλεέμ ή η σύνοδος των 2 πλανητών (Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 509 & 522, παραπέμπουν στο βιβλίο του Hughes, The Star of Bethlehem: An Astronomer's Confirmation, 1979). Και αργότερα, σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του θα πεί ότι είναι σίγουρα ο Δίας, κατά τη σύνοδο των 2 πλανητών του 7 π.Χ. που συνέβη στον αστερισμό του Ιχθύ, και ο οποίος Ιχθύς είναι ο αστερισμός του αρχαίου Ισραήλ σύμφωνα με τις ανατολικές παραδόσεις που περίμεναν τον μεσσία των Ιουδαίων (2013, https://www.youtube.com/watch?v=F2WEy3WyhSU ). Χρησιμοποιώντας έτσι και αυτός λίγη αστρολογία.

Τέλος στην κατηγορία αυτή, ν’ αναφέρουμε την ιδιαίτερη ερμηνεία του M. Kidger, που όμως είναι κι αυτή κοντά στις επικρατέστερες. Ο Kidger, στο 300 σελ. βιβλίο του The Star of Bethleem, an astronomer’s view, 1999, Princeton University Press, προτείνει την τριπλή σύνοδο πλανητών (βλέπε πάλι την υποσημείωση [4]) σε συνδυασμό με την εμφάνιση ενός καινοφανούς αστέρα και με την ταυτόχρονη απόκρυψη του Δία απ’ το φεγγάρι! Όλη αυτήν την συγκυρία ο Kidger την αποδίδει στην σπάνια συχνότητα να συμβαίνει κάθε 6-7 χιλιάδες χρόνια. Γι αυτό και καταλήγει ότι ναι μεν η όλη συνθήκη του ουράνιου φαινομένου του αστέρα της Βηθλεέμ εξηγείται με φυσικό τρόπο, αλλά η τέτοια σπανιότητα να συμβεί λίγο πριν την γέννηση του Χριστού, κάνει το γεγονός θαυματουργικό (https://www.newscientist.com/article/mg16422185-800-the-star-of-bethlehem-an-astronomers-view-by-mark-kidger/)!

Υποσημειώσεις παραγράφου

[3] Αυτήν την λανθασμένη άποψη για τον Κέπλερ βάζουν σε πρόσφατα βιβλία τους και δικοί μας θεολόγοι που ασχολήθηκαν με το θέμα: Δαμαλάς, όπ. παρ., σελ. 227, Τρεμπέλας, όπ. παρ., σελ. 44, Καραγιάννης, όπ. παρ., σελ. 42, Τοπάλης, όπ. παρ., σελ. 416, Βουρδά, όπ. παρ., σελ. 104-105. Αλλά και ξένοι θεολόγοι όπως οι Green (όπ. παρ., σελ. 109) και Robinson (όπ. παρ., σελ. 8).

[4] Τριπλή σύνοδος πλανητών λέγεται η σύνοδος που επαναλαμβάνεται 3 φορές σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα. Η συγκεκριμένη σύνοδος που προτείνει ο Kidger επαναλήφθηκε 3 φορές μέσα σε διάστημα 16 μηνών. Στην τελευταία συνέπεσε η εμφάνιση της έκρηξης του καινοφανούς στην ίδια μικρή περιοχή του ουρανού, και η καλή προσέγγιση της ολόγιομης σελήνης (πανσέληνος) της οποίας το φως κάλυψε τον Δία και τον απέκρυψε.

_______________________

Κομήτης

Ο A. Stenzel (1913) διατύπωσε την άποψη ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν ο κομήτης του Halley (Χάλεϊ), καθώς ο τελευταίος έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό (σπέρνοντας τον τρόμο!) όταν πέρασε το 1910 [Κωτσάκης, σελ. 37, Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 463]. Αργότερα και ο αμερικανός R. Richardson (1969) εξέφρασε την ίδια άποψη [Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 463]. Ο άγγλος C. Humphreys το 1991 θεώρησε ότι μάλλον ήταν ο κομήτης Hyakutake (Χιακουτάκε) που καταγράφτηκε απ’ τους κινέζους το 5 π.Χ.. Και συμπληρώνοντας το επιχείρημά του, λέει ότι ο χρόνος της ορατότητας του κομήτη ήταν 70 μέρες, αρκετός για τους μάγους ώστε να τον έχουν οδηγό και να πραγματοποιήσουν το μεγάλο τους ταξίδι [Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 463]!

By The Yerkes Observatory - Purchased by The New York Times for publication. https://en.wikipedia.org/wiki/Comet

By NASA/W. Liller - NSSDC's Photo Gallery (NASA):comets, Public Domain , https://en.wikipedia.org/wiki/Halley%27s_Comet

O κομήτης του Χάλεϊ κατά την διάβασή του το 1910 (αριστερά) και το 1986 (δεξιά).

Γνωστός απλανής αστέρας μαζί με … αστρολογία

Το 1911 ο γερμανός θρησκειολόγος και μελετητής των Γραφών A. Jeremias υποστήριξε, σχεδόν αβάσιμα, ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν ένα από τα λαμπρότερα άστρα στον ουρανό, αυτό που βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντος, το α Λέοντα, γνωστό ως Βασιλίσκος ή Regulus. Βασίστηκε δε σε 2 μεσσιανικές προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Η 1η είναι αυτή που μιλάει για τον μεσσία ως προσδοκία εθνών (την ξαναείδαμε στο ΜΕΡΟΣ Γ΄, Γε 49,10), και παρομοιάζει την φυλή του Ιούδα – απ’ την οποία προέρχεται ο Χριστός – ως λιοντάρι που θα ηγηθεί, δηλ. θα βασιλεύσει, και η 2η μιλάει για σκήπτρο απ’ τη φυλή του Ιούδα (Αρ 23,17) – παρόλο που τη λέξη σκήπτρο δεν την έχουν οι Ο΄, την έχει το εβραϊκό μασοριτικό κείμενο, δεν έχουμε καμιά αντίρρηση ότι ταιριάζει στο νόημα – που θα συντρίψει τις συγγενικές απόγονες φυλές του Σηθ, όπως Μωαβίτες και Ιδουμαίους. Συνέδεσε λοιπόν ο Jeremias το λιοντάρι και το σκήπτρο των προφητειών με το σύμβολο του βασιλικού μεσσία και βρήκε τον αστερισμό του Λέοντα, και συνακόλουθα βρήκε το λαμπρό αστέρι, τον α του Λέοντα, δηλ. τον Βασιλίσκο! Πρόσθεσε έτσι στην αστρονομική του ερμηνεία και αρκετή … αστρολογία! (Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 468-469).

Ο αμερικανός E. Martin, μετεωρολόγος και βιβλικός ερμηνευτής, παίρνοντας για οδηγό το χωρίο της Αποκάλυψης που μιλάει για την έγκυο γυναίκα, την περιβεβλημένη τὸν ἥλιον, καὶ ἡ σελήνη ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτῆς, καὶ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς στέφανος ἀστέρων δώδεκα καὶ ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἔκραζεν ὠδίνουσα καὶ βασανιζομένη τεκεῖν (Απ 12,1-2), θεωρεί ότι αυτή η γυναίκα είναι η παρθένος Μαρία, κι ερμηνεύει το άστρο της Βηθλεέμ ως το λαμπρό αστέρι του αστερισμού της Παρθένου, τον Στάχυ (Spica, 1996)! Και τοποθετεί την Γέννηση στις 11 Σεπτεμβρίου του 3 π.Χ., συνδυασμένη με την θέση της νέας σελήνης που βρισκόταν τότε στα πόδια του αστερισμού της Παρθένου, όπως λέει το χωρίο της Αποκάλυψης! Στους υπολογισμούς του όμως μπλέκει και αρκετή αστρολογία καθώς και αρχαίες εβραϊκές και αραβικές παραδόσεις [The Star that Astonished the World, 1996, https://www.askelm.com/star/star006.htm ]

Τέλος ν’ αναφέρουμε την μάλλον αστρολογική γνώμη του αμερικανού H.Μ. Morris (1985) που λέει ότι ο υπερκαινοφανής αστέρας πρέπει να φάνηκε στον αστερισμό της Παρθένου, διότι ο Χριστός γεννήθηκε εκ σπέρματος γυναικός (σπέρματος αὐτῆς), σύμφωνα με το χωρίο-πρωτευαγγέλιο της Γένεσης (Γε 3,15) (Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 479)!

Ο Κ. Χασάπης μας πληροφορεί ότι και ο λαμπρός αστέρας Κάνωπος (2ος σε λαμπρότητα μετά τον Σείριο) προτάθηκε το 1967 για αστέρι των μάγων, αλλά ο ίδιος ο Χασάπης αναιρεί αυτή την θεωρία λέγοντας ότι ο Κάνωπος φαίνεται κυρίως απ’ το νότιο ημισφαίριο, ενώ απ’ την Παλαιστίνη είναι ελάχιστα πιθανό να παρατηρηθεί. Κι αν τύχαινε αυτή η μικρή πιθανότητα, καταλήγει πολύ σωστά ο Χασάπης, οι μάγοι ήδη θα τον ήξεραν ως καταγεγραμμένο αστέρα, και δεν θα τους φαίνονταν παράξενος (όπ. παρ., σελ. 96).

Πλανήτης: Δίας ή Κρόνος

Παραπλήσιες με τις θεωρίες για συνόδους πλανητών είναι και αυτές που ξεχωρίζουν ως το αστέρι της Βηθλεέμ τον Δία ή τον Κρόνο. Έτσι, ο Χασάπης καταλήγει και αυτός στη μεγάλη συγκέντρωση των πλανητών του 6 π.Χ. στον αστερισμό του Ιχθύ με ηγετικό πλανήτη τον Κρόνο. Κατά την άποψή του, ο Κρόνος και ο Ιχθύς θεωρούνταν αστέρες του «οίκου Ισραήλ» (όπ. παρ., σελ. 149-154), και ότι ο Χριστός γεννήθηκε λίγο πριν, τον Δεκέμβριο του 5 π.Χ., στις 6 του μηνός, ενώ οι μάγοι Τον επισκέφτηκαν 13 μέρες μετά, στις 19 Δεκεμβρίου (όπ. παρ., σελ. 233). Στην έρευνά του δείχνει ότι είναι μεγάλος υπέρμαχος των αστρολογικών θεωριών και μάλιστα της Αποκρυφολογίας, την οποία θεωρεί απαραίτητη για την ερμηνεία του άστρου του Βηθλεέμ (όπ. παρ., σελ. 208-209)!

Επιπλέον, μ’ έναν ταχυδακτυλουργικό τρόπο θα λέγαμε, ο Χασάπης ξεπερνάει το πρόβλημα με την αδυναμία ενός αστέρα να δείξει μια πόλη ή κι ένα σπίτι, λέγοντας ότι σαν έφτασαν οι μάγοι στη Βηθλεέμ, ρώτησαν κι έμαθαν που είναι ο νεογέννητος Χριστός (όπ. παρ., σελ. 231-232)! Έτσι όμως εύλογα αναρωτιέται κανείς: τότε τί χρειάζονταν το αστέρι, τ’ οποίο σύμφωνα με τον Ματθαίο τους οδηγούσε μέχρι το σπίτι (προήγεν αυτούς ἕως ἐλθὼν ἐστάθη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον, Μθ 2,9); Εδώ η απάντηση του Χασάπη φαίνεται αφοπλιστική: «στη Βηθλεέμ επάνω πήγε και στάθηκε ο αστέρας.» (όπ. παρ., σελ. 230)!

Όμως, στα προηγούμενα έχει κάνει τη σωστή παραδοχή ότι ο αστέρας όταν φαίνεται πάνω από μια περιοχή, είναι συγχρόνως πάνω από κάθε παρατηρητή της περιοχής (όπ. παρ., σελ. 205). Μήπως τότε ο Χασάπης δεν υπολόγισε καλά τα γεωγραφικά όρια αυτής της περιοχής; Παρακάτω θα δώσουμε αναλυτικά και με λίγη γεωμετρία την εξήγηση που νομίζουμε ότι χρειάζεται, για να καταλάβει ο αναγνώστης ότι η θέση αυτή του Χασάπη δεν ευσταθεί.

Διότι αν θεωρήσουμε ότι ο αστέρας ήταν πάνω απ’ τη Βηθλεέμ, δηλ. σε κατακόρυφη θέση, τότε λόγω της τεράστιας απόστασής του απ’ τη Γη, ήταν το ίδιο και πάνω απ’ τη μισή Παλαιστίνη! Εξάλλου, τα 10 οριζόντια χιλιόμετρα που χώριζαν την Βηθλεέμ από την Ιερουσαλήμ, θεωρούνται μηδενικά μπροστά στην τεράστια κατακόρυφη απόσταση του πλανήτη Κρόνου απ’ τη Γη, ακόμα κι όταν αυτός βρίσκεται στο κοντινότερο με αυτήν σημείο (1.200.000.000 χιλιόμετρα). Για του λόγου το αληθές, ας υπολογίσουμε τη γωνία που σχηματίζεται απ’ τα 3 σημεία, Βηθλεέμ-Κρόνος-Ιερουσαλήμ. Η γωνία αυτή, λόγω του ότι είναι πολύ μικρή θα πλησιάζει την τιμή του ημιτόνου της => 10/1.200.000.000 ~ 0,0000083 μοίρες! Αν τώρα κάποιος νομίζει ότι αυτή η γωνία μπορεί να γίνει αντιληπτή, κάνει σίγουρα λάθος!

Για να γίνει μια γωνία αντιληπτή, η οποία έχει την κορυφή της στη γη, δηλ. στον παρατηρητή, και τ’ άλλα 2 σημεία στον ουρανό, ακόμα και με αστρονομικό όργανο (όπως τον αστρολάβο που πιθανόν θα διέθεταν οι μάγοι), θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 2 μοίρες. Ας δεχθούμε λοιπόν την ελάχιστη γωνία των 2 μοιρών για την απόκλιση του αστέρα απ’ την κατακόρυφο, όταν οι μάγοι έβγαιναν απ’ τα Ιεροσόλυμα, κι όταν αυτός ήρθε και στάθηκε πάνω απ’ τη Βηθλεέμ. Τώρα όμως, για να φτάσει κάποιος κάτω από ένα αστέρι που αποκλίνει 2 μοίρες απ’ την κατακόρυφο, θα πρέπει να κινηθεί ανάλογα και αυτός πάνω στην επιφάνεια της γης κατά γωνία (σε σχέση με το κέντρο της) σχεδόν ίδια, δηλ. ελάχιστα μικρότερη. Βλέπε το παρακάτω σχήμα.

Εδώ βλέπουμε τον αστέρα που είναι κάθε φορά ακριβώς πάνω απ’ τον παρατηρητή, δηλ. στην κατακόρυφο του, όταν αυτός μετακινείται στην διεύθυνση βορρά-νότου. (το σχήμα δεν έχει αναλογίες κλίμακας, αλλά το υπερβάλαμε επίτηδες σε κάποια σημεία.) Ας δεχτούμε ότι απ’ το σημείο Β διέρχεται η κατακόρυφος της Ιερουσαλήμ, και απ’ το Α η κατακόρυφος της Βηθλεέμ. Συνεπώς, όταν ο αστέρας βρεθεί (ή εμφανιστεί) στη θέση Β, σχηματίζει τη γωνία α με τη θέση Α ως προς το κέντρο της γης. Τότε, η γωνία που μετράει ο παρατηρητής απ’ τα Ιεροσόλυμα, δηλ. απ’ την κατακόρυφο του Β, με τον αστρολάβο είναι η β, η οποία είναι λίγο μεγαλύτερη απ’ την α. Γίνεται φανερό, ότι όσο η γωνία β μικραίνει, δηλ. ο παρατηρητής είναι κοντά στη Βηθλεέμ, τόσο η διαφορά της με τη α μικραίνει και αυτή, ενώ αντιστρόφως αν η β μεγαλώνει, μεγαλώνει και η διαφορά της με την α. Γι αυτό το λόγο, την α υπερβάλαμε στο σχήμα στις 10 μοίρες για να φανεί καλύτερα η διαφορά της με τη β. Έτσι, το αντίστοιχο τόξο στην επιφάνεια της γης (που εδώ υποθέσαμε ότι είναι η απόσταση Ιερουσαλήμ-Βηθλεέμ), μπορεί να υπολογιστεί βάσει της περιφέρειας γης απ’ την ελαφρώς μικρότερη γωνία α.

Ας πούμε επομένως ότι η αντίστοιχη γωνία (η α στο σχήμα) είναι μικρότερη κατά ποσοστό 10% απ’ τη γωνία που μετρήθηκε απ’ τους μάγους (η β στο σχήμα), και άρα θα είναι 1,8 μοίρες. Η γη έχει μήκος περιφέρειας περίπου 40.000 χιλιόμετρα (είναι ακριβώς 40.075 χιλιόμετρα κατά μήκος του ισημερινού και 39.940 κατά μήκος βορρά-νότου), άρα η κάθε 1 μοίρα της έχει μήκος 40.000/360 = 111 χιλιόμετρα. Άρα, οι 1,8 μοίρες μας δίνουν ~ 200 χιλιόμετρα. Τόσο θα έπρεπε να μετακινηθούν οι μάγοι για να βρεθούν κατακόρυφα κάτω απ’ το αστέρι όταν ξεκίνησαν απ’ την Ιερουσαλήμ, σύμφωνα με τη λύση που προτείνει ο Χασάπης! Αλλά διανύοντας μια τέτοια απόσταση προς νότο, θα είχαν φτάσει κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα! Και να φανταστεί κανείς ότι δεχθήκαμε την μικρότερη απόκλιση του άστρου απ’ την κατακόρυφο, των 2 μοιρών, η οποία μόλις μπορεί να γίνει αντιληπτή απ’ τον αστρολάβο, και όχι από γυμνό μάτι.

Αν πάλι, το παραπάνω αποτέλεσμα το πάρουμε αντίστροφα, δηλ. τα 200 περίπου χιλιόμετρα που βρήκαμε ν’ αντιστοιχούν στην γωνία των 2 μοιρών, τα αναγάγουμε στην πραγματική απόσταση που χωρίζει την Βηθλεέμ απ’ την Ιερουσαλήμ που είναι ~ 10 χιλιόμετρα, θα μας δώσουν την αναλογία 10/200 = 1/20 ή ένα εικοστό. Αν τώρα αυτήν την αναλογία την εφαρμόσουμε στη γωνία των 2 μοιρών, αυτή μας δίνει για το 1 εικοστό των 2 μοιρών = 0,1 μοίρες. Τόση θα έπρεπε να ήταν η γωνία ή απόκλιση του αστέρα απ’ την κατακόρυφο όταν οι μάγοι θα ξεκινούσαν απ’ τα Ιεροσόλυμα. Αντιλαμβάνεται έτσι ο καθένας, ότι αυτή η γωνία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή, και συνεπώς με το σκεπτικό του Χασάπη όλη η Ιερουσαλήμ και άρα και οι μάγοι που θα ήταν εκεί, έπρεπε να βλέπουν το αστέρι στην κατακόρυφο! Το αστέρι όμως αποκλείεται να φαινόταν στην κατακόρυφο αφού οι μάγοι που το ξαναείδαν κατά την έξοδό τους απ' την Ιερουσαλήμ, είχε φανερή απόκλιση προς τη μεριά της Βηθλεέμ, δηλ. προς νότο, επαληθεύοντας έτσι την προφητεία που άκουσαν απ' τους Ιουδαίους γραμματείς, γι αυτό και χάρηκαν. Αν όμως το αστέρι φαινόταν στην κατακόρυφο, δεν θα τους έδειχνε προς τα που να πάνε, και συνεπώς δεν θα μπορούσε να επαληθεύσει την προφητεία. Κι αυτό σίγουρα θα τους μπέρδευε. Ο Θεός όμως, δεν έβαλε το αστέρι για να τους μπερδέψει, αλλά για να τους οδηγήσει, καθαρά και φανερά.

Αποδείξαμε μα λίγα απλά μαθηματικά και τριγωνομετρία, ότι το αστέρι δεν μπορεί να είναι φυσιολογικό και ν’ ακολουθεί την φυσιολογική γεωμετρία μεταξύ ουρανού και παρατηρητή που βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια της γης. Ας συνεχίσουμε όμως με τους αστρονόμους.

Μέτρηση γωνίας αστρου με αστρολάβο. Μικρογραφία του 13ου αι. Τον αστρολάβο κρατάει ο μεσαίος παρατηρητής με το αριστερό του χέρι που το σηκώνει για να ευθυγραμμίσει την οπτική του ακτίνα με το αστέρι. Απ’ το ψηφιακό σχολικό βιβλίο της Β΄ Γυμνασίου. http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2196/Mathimatika_B-Gymnasiou_html-empl/indexB2_2.html .

Και ο γερμανός R. Hennig που δέχεται τις αστρολογικές θεωρίες, λέει ότι ο Κρόνος θεωρούνταν απ’ την αρχαία εβραϊκή παράδοση ως προστάτης του Ισραήλ. Ακόμα και η αργία του Σαββάτου σχετίζεται αστρολογικώς με τον Κρόνο (Sabati => Saturn => Saterday!), στοιχείο που δείχνει την ιδιαίτερη συμπάθεια των Ιουδαίων προς τον Κρόνο (Κωτσάκης, σελ. 52-53)!

Ο άγγλος I. Bulmer-Thomas (1992) ισχυρίστηκε ότι το άστρο της Βηθλεέμ ήταν ο πλανήτης Δίας. Γενικά λόγω της άτακτης κίνησης των πλανητών όπως τους βλέπουμε απ’τη γη, οι πλανήτες μερικές φορές φαίνονται σαν να στέκονται σ’ένα σημείο (στηριγμοί ή στάσεις λέγονται αυτά τα σημεία στην αστρονομία). Έτσι, ο άγγλος αυτός υποστήριξε ότι ο Δίας «στάθηκε» για περίπου μια εβδομάδα, όταν οι μάγοι έφταναν στη Βηθλεέμ. Προσθέτοντας και λίγη αστρολογία ο Bulmer-Thomas, είπε ότι ο Δίας στα εβραϊκά είναι Sedeq (= δίκαιος κι ενάρετος), χαρακτηρισμός που αρμόζει στον μεσσία, και άρα τότε ο Δίας έδειχνε το σημείο γέννησης του μεσσία (Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 480-481)!

[Μετά απ’ αυτά γεμάτοι απορία θα ρωτήσουμε: Από ποια αρχαία εβραϊκή παράδοση έρχονται αυτά; Διότι απ’ όσο ξέρουμε (και είδαμε στο Α΄ ΜΕΡΟΣ) η Βίβλος απαγορεύει ρητώς και καταδικάζει με την έσχατη ποινή, την οποιαδήποτε αστρολογία και αστρομαντεία. Εκτός κι αν πρόκειται για κάποια απ’ τις παραδόσεις εκείνες που ο Κύριος χαρακτηρίζει ασεβείς διδασκαλίες και εντάλματα ανθρώπων που ακυρώνουν τον λόγο του Θεού (Μθ 15,9, Μκ 7,7)! Πώς είναι λοιπόν δυνατόν οι ερευνητές να θέλουν να εξηγήσουν ένα καθαρά βιβλικό φαινόμενο με ερμηνείες που δεν επιτρέπονται απ’ την Βίβλο;]

Τέλος, θα βάλουμε μια άλλη ιδιαίτερη ερμηνεία, και θ’ ασχοληθούμε και μ’ αυτήν επίτηδες με την αστρονομική της ανάλυση.

Ζωδιακό φως με τον πλανήτη Δία στην κορυφή του

Ο καθηγητής αστρονομίας στο πανεπιστήμιο της Βιέννης Κ. Ferrari D’ Occhieppo για να ερμηνεύσει την στάση του αστέρα ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον, συνδυάζει την σύνοδο Δία-Κρόνου με το ζωδιακό φως (1978) [5]. Έτσι λοιπόν λέει, ότι ο Δίας που ήταν και ο πιο λαμπερός πλανήτης της συνόδου, φαινόταν να στέκεται για μερικές ώρες στην κορυφή του κώνου που σχημάτιζε το ζωδιακό φως. Υπολογίζει δε χρονικά την Γέννηση στο 1ο εξάμηνο του 7 π.Χ. και την επίσκεψη των μάγων στις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Συγκεκριμένα λέει ότι, φεύγοντας οι μάγοι απ’ τα Ιεροσόλυμα γύρω στις 9.30 εκείνο το βράδυ, έβλεπαν την σύνοδο των 2 πλανητών ενώ τότε παράλληλα ανέτειλε και το φεγγάρι, προσφέροντας έτσι ένα φαντασμαγορικό θέαμα. Μετά από 2-3 ώρες που έφθασαν στη Βηθλεέμ, ο φωτεινός κώνος έχει μικρύνει καθώς πλησίαζε να σβήσει, ενώ συγχρόνως ήρθε πιο κοντά (ο άξονάς του) στην κατακόρυφο (όπως συμβαίνει κατά το σούρουπο, ενώ κατά την αυγή κλίνει αντίστροφα). Παράλληλα ο Δίας συνεχίζοντας κι αυτός την πορεία του, κατέβηκε χαμηλότερα, κι έτσι έδινε την εντύπωση ότι δεν άλλαξε θέση. Και ο ερευνητής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Δίας φαινόταν σαν να στάθηκε πάνω απ’ το σπίτι του Παιδιού. Επιπλέον ονομάζει τον Δία μεσσιανικό αστέρα, και δίνει βάση και σε άλλα στοιχεία, απόκρυφα και αρχαίες παραδόσεις! Την θεωρία του επικρότησε ο ολλανδός διαπρεπής ερευνητής και καθηγητής Αρχαιοαστρονομίας, B.L. Van de Waerden. (Κωτσάκης, σελ. 39-44, Θεoδοσίου & Δανέζης, σελ. 495-498, Χασάπης, σελ. 91-93).

Το ζωδιακό φως και ο φωτεινός κώνος που σχηματίζεται. Στη βάση της φωτό φαίνεται η σειρά των ραδιοτηλεσκοπίων πάνω στο βουνό Μάουνα Κέα (4.200 m) του νησιώτικου συμπλέγματος της Χαβάης. By Steven Keys - Own work, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=67573363 https://en.wikipedia.org/wiki/Zodiacal_light

Τα στοιχεία όμως που ακυρώνουν την θεωρία του Ferrari D’ Occhieppo είναι τα εξής 3:

1)      Το ζωδιακό φως είναι οπτικό φαινόμενο που συμβαίνει στον ουράνιο χώρο των πλανητών, και άρα σε τεράστια απόσταση απ’ τη γη. Είναι λοιπόν αδύνατον να δείξει κάποιο τόπο στη γήινη επιφάνεια, παρά μόνο το βάθος του ορίζοντα, εκεί δηλ. που φτάνει το μάτι του παρατηρητή. Όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτό, τα βουνά που είναι πίσω απ’ την σειρά των ραδιοτηλεσκοπίων, και είναι πολλά χιλιόμετρα μακριά, δεν φωτίζονται απ’ το ζωδιακό φως, καθώς αυτό φαίνεται να πέφτει ακόμα πιο πίσω απ’ αυτά.

2)      Ο κώνος του ζωδιακού φωτός φαίνεται συνήθως ή προς την ανατολή κατά την αυγή, ή προς την δύση κατά το σούρουπο. Η Βηθλεέμ όμως πέφτει νότια της Ιερουσαλήμ, και άρα η κατεύθυνση των μάγων είναι διάφορη του τυχόν εμφανισθέντος ζωδιακού κώνου.

3)      Παρόλα τα παραπάνω 2 στοιχεία, ας υποθέσουμε ότι ένας λαμπερός αστέρας ή ο πλανήτης Δίας βρίσκεται στην κορυφή του κώνου, όπως λέει ο Ferrari D’ Occhieppo. Κι ας υποθέσουμε ακόμα ότι ο κώνος σχηματιζόταν στην ίδια κατεύθυνση με την Βηθλεέμ, όπως την έβλεπαν οι μάγοι εξερχόμενοι απ’ τα Ιεροσόλυμα. Ισχυρίζεται λοιπόν ο καθηγητής ότι μόλις έπεσε το βράδυ της 12ης Νοεμβρίου του 7 π.Χ., ο κώνος του ζωδιακού φωτός άρχισε σταδιακά να μικραίνει και να έρχεται πιο κοντά στην κατακόρυφο, ενώ παράλληλα ο Δίας χαμήλωνε και αυτός ακολουθώντας τη συνήθη πορεία του. Ας δούμε λοιπόν τα παρακάτω σχήματα.

Ο παρατηρητής είναι 10 χλμ. μακριά απ’ τη Βηθλεέμ και την βλέπει προς την κατεύθυνση του ζωδιακού φωτός που σχηματίζει πλαγιαστό κώνο. Το φως όμως πέφτει στο βάθος του ορίζοντα, πέρα απ’ τους λόφους που είναι πίσω απ’ τη Βηθλεέμ.

Τώρα ο παρατηρητής έχει πλησιάσει την πόλη στο 1 χιλιόμετρο. Ο κώνος του ζωδιακού φωτός έχει μικρύνει σε ύψος ενώ παράλληλα πλησίασε την κατακόρυφο. Ο αστέρας κατέβηκε κι αυτός χαμηλά γι αυτό και φαίνεται να παραμένει στην κορυφή του. Όμως τώρα η οριζόντια απόσταση ανάμεσα στη πόλη και στον κώνο έχει μεγαλώσει, καθώς ο κώνος παραμένει στο βάθος του ορίζοντα. Ο δε αστέρας φαίνεται και αυτός τώρα πιο μακριά απ’ την πόλη αφού έχει χαμηλώσει σε ύψος και άρα έχει πλησιάσει τον ορίζοντα. Πώς λοιπόν μπορεί να δείξει έναν τόπο ή ένα σπίτι αφού είναι μακριά στον ορίζοντα;

Για να βοηθήσουμε περισσότερο στην κατανόηση, βάζουμε παρακάτω και μια αληθινή φωτογραφία του ζωδιακού φωτός με τον εμφανή του κώνο, την οποία επεξεργαστήκαμε μόνο για να προσθέσουμε το αστέρι (Δία), την πόλη (Βηθλεέμ) και τον παρατηρητή.

Για την αληθινή φωτό: By ESO/Y.Beletsky - ESO, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8493318 https://en.wikipedia.org/wiki/Zodiacal_light

Ας υποθέσουμε ότι ο παρατηρητής είναι αρκετά χιλιόμετρα μακριά απ’ την πόλη και την βλέπει προς την κατεύθυνση του ζωδιακού φωτός (βάλαμε την Βηθλεέμ σε άσπρο φόντο για να διακρίνεται). Και στην κορυφή του κώνου βρίσκεται ο αστέρας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πόλη δεν φωτίζεται απ’ το φως, διότι το φως είναι μακριά στο ορίζοντα. Επομένως, όσο πλησιάζει ο παρατηρητής την πόλη, ναι μεν η πόλη έρχεται κοντά στ’ οπτικό του πεδίο, αλλά ο κώνος του ζωδιακού φωτός εξακολουθεί να είναι στην άκρη του ορίζοντα. Το ότι ο κώνος μικραίνει σε ύψος και συγχρόνως χαμηλώνει και το αστέρι της κορυφής του, αυτά δεν μας δείχνουν την πόλη, ούτε και κάποιο άλλο τόπο, παρά μόνο το βάθος του ορίζοντα. Όπως δηλ. συμβαίνει με κάθε άστρο ή αστρονομικό φαινόμενο που λαβαίνει χώρα στο βάθος του ορίζοντα, όσο χαμηλά κι αν είναι.

Αν πάλι οι μάγοι έφταναν στη Βηθλεέμ το πρωί με την αυγή, τότε ο ζωδιακός κώνος του λυκαυγούς θα συμπεριφερόταν αντίστροφα, δηλ. θα έγερνε περισσότερο απ’ την κατακόρυφο όσο περνούσε η ώρα και πλησίαζαν οι μάγοι. Συγχρόνως, ο αστέρας ή πλανήτης της κορυφής θα ανέβαινε ψηλότερα και θα είχαμε την παρακάτω εικόνα.

Το ζωδιακό φως στη βηθλεέμ κατά την αυγή. Όσο πλησιάζει ο παρατηρητής την πόλη, η οριζόντια απόσταση της πόλης με τον κώνο πάλι αυξάνει, καθώς ο κώνος εξακολουθεί να είναι στο βάθος του ορίζοντα. Επιπλέον τώρα, όσο πάει γέρνει απ’ την κατακόρυφο, ενώ ο πλανήτης που ήταν στην κορυφή του ανεβαίνει ψηλότερα. Κι έτσι, ο αστέρας απομακρύνεται απ’ την κορυφή του κώνου τόσο οριζόντια κατά διάστημα x, όσο και κατακόρυφα κατά διάστημα y.

Επομένως, ο κώνος του ζωδιακού φωτός με τυχόν αστέρα ή πλανήτη στην κορυφή του, αποτελεί μία ακόμα αστρονομική θεωρία απ’ τις πολλές, για την ερμηνεία του άστρου της Βηθλεέμ, χωρίς κάτι το ξεχωριστό. Απεναντίας, όπως είδαμε, έχει περισσότερα αδύνατα σημεία με κυριότερο ότι, το ζωδιακό φως είναι εξαρτημένο απ’ το βάθος του ορίζοντα, σε αντίθεση με τ’ άλλα φαινόμενα που λάμπουν σε κάποιο σημείο του ουράνιου θόλου και μπορούν ενδεχομένως να βρεθούν πάνω από ένα τόπο. Επιμείναμε όμως σ’ αυτήν επίτηδες – κατά παρόμοιο τρόπο μ’ εκείνη του Χασάπη –, διότι συνδυάζει, ένα εντυπωσιακό ουράνιο φαινόμενο (το ζωδιακό φως) με την γενική αντίληψη που χρειάζεται να έχει κάποιος, ώστε να καταλάβει (βλέποντας τις εικόνες) ότι τα πάσης φύσεως φυσιολογικά αστρονομικά φαινόμενα, δεν μπορούν να δείξουν ένα τόπο στην γήινη επιφάνεια. Αξιοσημείωτο είναι το σχόλιο του αστρονόμου D. Hudges που παραθέτουν οι Θεοδοσίου & Δανέζης (σελ. 436 υποσημείωση). Το λέει και ο Χασάπης (όπ. παρ., σελ. 205):

«Αφού το άστρο βρισκόταν στο ζενίθ του [= στην κατακόρυφο] στην περιοχή της Βηθλεέμ, το βράδυ θα φαινόταν πως είναι πάνω από κάθε αντικείμενο στην ευρύτερη περιοχή!».

Τί πιο σωστή παρατηρήρηση! Γι αυτό και δεν θα μπορούσε να υποδείξει ένα σπίτι. Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ένα θαυματουργικό φαινόμενο προορισμένο απ’ τον Θεό γι αυτό το σκοπό, και θα δούμε παρακάτω τον τρόπο.

Υποσημείωση παραγράφου

[5] Το ζωδιακό φως σχηματίζεται από την σκέδαση των ηλιακών ακτίνων λίγο πριν την αυγή ή κατά το σούρουπο, όταν αυτές συναντούν την κοσμική σκόνη του διαστήματος. Αυτή αποτελείται από σωματίδια της τάξης μεγέθους δέκατου του χιλιοστού και βρίσκεται στην μεσοπλανητική ζώνη, μεταξύ Άρη και Δία, και κυρίως γύρω απ’ την τροχιά του Άρη. Η γνώση αυτή προέκυψε μόλις τα τελευταία 5 χρόνια, μέσω φωτογραφιών της διαστημοσυσκευής Juno που έστειλε η ΝΑΣΑ στον Δία (το 2011, κι έφτασε στον Δία το 2016). Όταν λοιπόν αυτή η συσκευή διέσχιζε την τροχιά του Άρη, δεχόταν βροχή πάνω της τα σωματίδια της σκόνης. Γι αυτό οι ειδικοί καταλήγουν ότι η σκόνη προέρχεται απ’ τον Άρη που θεωρείται και ο πιο σκονισμένος πλανήτης (https://www.jpl.nasa.gov/news/serendipitous-juno-detections-shatter-ideas-about-origin-of-zodiacal-light ). Η δε ονομασία του φωτός δόθηκε επειδή αυτό απλώνεται ψηλά στο επίπεδο της εκλειπτικής ή των αστερισμών (ζωδίων).

_______________________

Μετά τα παραπάνω το άξιο απορίας που παραμένει είναι για την κατηγορία εκείνη των αστρονόμων που ενώ πιστεύουν στο Ευαγγέλιο, ωστόσο προσπαθούν με νύχια και με δόντια ν’ αποδείξουν με φυσικό αστρονομικό τρόπο το άστρο της Γέννησης. Σ’ αυτό όμως έχουν συντελέσει και θεολόγοι. Έχουμε π.χ. τον καθηγητή θεολογίας Μπρατσιώτη που λέει:

«Το έκτακτο και θαυμαστό του αστέρα δεν αποκλείει τον συνδυασμόν αυτού προς εν των φαινομένων των παρατηρηθέντων υπό των αστρονόμων. Το ιερόν κείμενον ουδαμώς αντιφάσκει στην εκδοχή, ότι ο Θεός χρησιμοποίησε φαινόμενον φυσικόν μεν, έκτακτον δε και καινοφανές, φωτίσας δια της χάριτος Αυτού τους μάγους … » (όπ. παρ. λήμμα αστέρες βιβλικώς).

Όλοι αυτοί οι ερευνητές δεν λαμβάνουν υπόψιν τους το σημαντικότερο στοιχείο που μπορεί κάποιος να εξάγει απ’ το Ευαγγέλιο: για πολλά διαστήματα το άστρο δεν κινείται: Στην αρχική φάση ήταν για μήνες ακίνητο κι έδειχνε σταθερά την δυτική κατεύθυνση, και κατά το ταξίδι των μάγων στέκονταν σε κάθε στάση τους, μικρή ή μεγάλη. Και στο τέλος στάθηκε επάνω απ’ το σπίτι του Παιδιού.

Πώς λοιπόν μπορούμε να υποθέσουμε έστω και για μια στιγμή, ότι το άστρο αυτό ήταν φυσικό φαινόμενο, ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι ήταν εξαιρετικά σπάνιο ώστε να συμβαίνει κάθε 100.000 χρόνια; Αποκλείεται φυσικά, διότι κανένα φυσικό αστέρι ή άλλο φυσικό φαινόμενο δεν παραμένει ακίνητο! Αλλά κι αν παραμείνει ακίνητο, όπως είναι σήμερα ο Πολικός αστέρας, αυτό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δείξει μια πόλη ή ένα σπίτι.

Όμως, η αναφορά απ’ τον Μπρατσιώτη στη χάρη του Θεού, μας ωθεί να κάνουμε την εξής παρατήρηση. Και ο Δαμαλάς που είδαμε πιο πάνω, και που δέχεται τον υπερφυσικό χαρακτήρα του άστρου (έστω και στο β΄ ημίχρονο της εμφάνισής του), και ο Μπρατσιώτης που δέχεται τον έκτακτο μεν αλλά φυσικό χαρακτήρα του άστρου, χρησιμοποιούν την φράση «δια της χάριτος του Θεού» που οδήγησε τους μάγους! Τελικά ποιος είναι πιο ακριβολόγος; Είναι γνωστό βέβαια, ότι η χάρις του Θεού δεν είναι υποχρεωτικό να συνοδεύεται από υπερφυσικά σημεία. Αυτό φαίνεται συχνά στην Αγία Γραφή, όπως στις περιόδους των πατριαρχών Ισαάκ και Ιακώβ και στην περίοδο του Δαβίδ όπου απουσιάζουν τα σημεία. Νομίζω λοιπόν, ότι τη φράση «με τη χάρι του Θεού», μπορούμε να τη χρησιμοποιούμε πάντα, και χωρίς να συνοδεύει αυτή κάτι το υπερφυσικό. Επιπλέον, αρκεί να θυμηθούμε τη φράση του αναστημένου Κυρίου προς τον Θωμά: «μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες.». Ιω 20,29. Πράγμα που σημαίνει ότι η αληθινή πίστη, όχι μόνο δεν χρειάζεται θαύμα, αλλά τότε έχει αληθινή αξία: στην πίστη χωρίς θαύμα!

Βάζουμε τέλος την θεωρία του Σιαμάκη για τον αστέρα, η οποία ομολογούμε ότι είναι όντως πρωτότυπη! Την βάζει μάλιστα μέσα σε παρένθεση – όπως θα έκανε κάποιος αφού πρώτα παρέθετε τις πολλές γνώμες των πατέρων για το θέμα –, διατυπώνοντάς την σαν μια σύντομη, απλή και ταπεινή άποψη: «(θα πρόσθετα κι εγώ ότι ο αστέρας αυτός συμπεριφερόταν σαν πυγολαμπίδα κινούμενη πάνω στη γη ή σα φλάς που δείχνει κάτι, κι όχι ως αστέρας που τροχιοδρομεί στο διάστημα)» [βλέπε το άρθρο του, Μελέτες 13, σελ. 278, dia-247 (philologus.gr) ]!

Όπως βλέπετε ο Σιαμάκης ξεχωρίζει τόσο απ’ τους πατέρες, όσο κι απ’ τους αστρονόμους! Διότι οι μεν πρώτοι παρέμειναν πιστοί στο ευαγγελικό κείμενο, οι δε δεύτεροι το ερμήνευσαν ως καθαρό αστρονομικό φαινόμενο (έστω και με λίγη ή πολλή αστρολογία). Και οι πατέρες, παρόλο που βρέθηκαν σε αδιέξοδο για το πως ο αστέρας μπορεί να δείξει ένα σπίτι, αρκέστηκαν να πουν ότι αυτός κινούνταν αφύσικα χαμηλά, χρησιμοποιώντας φράσεις ή λέξεις όπως, τὸ ὑψηλὸν ἐκεῖνο ἀφεὶς κάτω κατέβη , πλησίον τῆς γῆς ἐπορεύετο , πρόσγειος ἐφαίνετο , προσγειότερος γενόμενος, ἀπὸ τοῦ βαδίζειν πρόσγεια , ἐξ ὕψους συγκαταβὰς , χαμηλός, εννοώντας πάντα, ακόμη και χωρίς πλήρη εξήγηση, ότι ο αστέρας του Ευαγγελίου, φαινόταν αστέρας και μόνο αστέρας, ασχέτως αν ήταν άγγελος ή όχι. Επομένως και οι 2 ομάδες εξηγητών, προσπάθησαν να εξηγήσουν τον αστέρα ως ... αστέρα.

Ο Σιαμάκης όμως διαλέγει μια εντελώς άλλη επιστημονικοφανή άποψη που δεν την βρήκε πουθενά, σε κανένα Ευαγγέλιο και σε καμιά αστρονομική θεωρία, λέγοντας ότι ήταν πυγολαμπίδα ή φλάς που δείχνει κάτι! Η δε πονηριά του φαίνεται απ’ την «μάσκα που φοράει» ξεκινώντας τη φράση του με τα λόγια: «ο αστέρας αυτός συμπεριφερόταν σαν … ». κι αν τον ρωτήσει κάποιος: «Δηλαδή Σιαμάκη, γίνεται να συγκρίνουμε ή να παρομοιάσουμε ένα αστέρι με μια πυγολαμπίδα ή μ’ ένα φλας; Και άντε οι αρχαίοι πατέρες δεν ήξεραν το φλάς. Την πυγολαμπίδα όμως την ήξεραν. Γιατί λοιπόν δεν σκέφτηκαν να κάνουν τέτοια σύγκριση ή τέτοια παρομοίωση;».

Μην ψάχνετε απάντηση σ’ αυτό από μέρους του. Ο Σιαμάκης αποδεικνύεται ο μόνος που παριστάνει τον πιστό στο ευαγγέλιο και συγχρόνως ο μόνος που το παραποιεί, και μάλιστα με ιδιαίτερη και ανήκουστη πονηριά, για να φιγουράρει την εγωιστική «πρωτοτυπία» του: «οι πατέρες λένε αυτό κι αυτό, κι εγώ … προσθέτω αυτό!». Κι όπως έχουμε πει και αποδείξει με αδιάσειστα στοιχεία σε πολλές σελίδες μας – διότι δεν μπόρεσε κανείς απ’ τους οπαδούς του ή ο ίδιος ν’ απαντήσει –, τον έχουμε μάθει πια, και η οποιαδήποτε παραποίηση της Γραφής που κάνει συστηματικά, ξεδιάντροπα, βλάσφημα, και με απαράμιλλη πονηριά, δεν μας παραξενεύει.

Ήρθε η ώρα να δούμε πώς μπορεί αυτός ο συγκεκριμένος και θαυματουργικός αστέρας, και μόνο αυτός, να δείξει πάνω στη γη μια περιοχή, μια πόλη ή ένα χωριό, ακόμη κι ένα σπίτι.

Η συνέχεια στο ΜΕΡΟΣ Ε΄.