THE MAGI AND THE STAR (PART V)

Θεσσαλονίκη 6-1-2022 Θεοφάνεια

[Συνέχεια απ’ το ΜΕΡΟΣ Δ΄] και Καλή Χρονιά!

Εδώ θα δούμε πώς μπορεί αυτός ο συγκεκριμένος και θαυματουργικός αστέρας των αγαπητών μας πλέον μάγων, και μόνο αυτός, να δείξει πάνω στη γη μια περιοχή, μια πόλη ή ένα χωριό, ακόμη κι ένα σπίτι.

Όπως θα καταλάβουν οι αναγνώστες παρακάτω, δεν θα χρειαστεί ν’ ασχοληθούμε με την πορεία του άστρου απ’ την πατρίδα των μάγων στην ανατολή μέχρι και την Ιουδαία, διότι αυτά που θα περιγράψουμε ότι συνέβησαν κατά την πορεία τους απ’ την Ιερουσαλήμ προς την Βηθλεέμ μπορούν να προεκταθούν και γι ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις. Ας χωρίσουμε λοιπόν την όλη εμφάνιση του αστέρα σε 2 φάσεις. Η 1η φάση περιλαμβάνει τη διαδρομή απ’ τη ανατολή μέχρι την Ιερουσαλήμ, και η 2η φάση περιλαμβάνει τη διαδρομή από Ιεροσόλυμα μέχρι και το σπίτι του μικρού Χριστού στη Βηθλεέμ. Πριν την 1η φάση προηγήθηκε, όπως είδαμε στο ΜΕΡΟΣ Α΄, η αρχική φάση-εμφάνιση του άστρου που ήταν ακίνητο κι έδειχνε σταθερά την δυτική κατεύθυνση. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν απ’ την ώρα που οι μάγοι βγαίνουν απ’ τα Ιεροσόλυμα οπότε και ξαναβλέπουν το άστρο.

Όπως βλέπουμε στην παραπάνω εικόνα, οι μάγοι βλέπουν το άστρο που στέκεται, είναι δηλ. ακίνητο. Τώρα όμως οι μάγοι ξέρουν την πόλη του προορισμού τους ότι είναι η Βηθλεέμ, αφού την έμαθαν στα Ιεροσόλυμα και μάλιστα απ’ την έγκυρη πηγή, την ιερή Γραφή των ιουδαίων που περιέχει την μοναδική προφητεία του Μιχαία για τη Βηθλεέμ. Ακόμα λοιπόν κι αν δεν βλέπουν την πόλη διότι πιθανώς βρίσκεται ανάμεσα σε λόφους που μεσολαβούν στο διάστημα μεταξύ αυτής και της Ιερουσαλήμ, γνωρίζουν τώρα ότι το αστέρι βρίσκεται πάνω απ’ αυτήν. Άλλωστε η Ιουδαία σε όλο το τμήμα νότια της Ιερουσαλήμ είναι μια ημιορεινή περιοχή γεμάτη με λόφους, όπως μπορεί κάποιος σήμερα να διαπιστώσει εύκολα απ’ τους χάρτες της Google. Και η Βηθλεέμ βρίσκεται νότια σε μια απόσταση 10 περίπου χιλιομέτρων.

Οι μάγοι λοιπόν προχωρούν προς το αστέρι, κι όσο προχωρούν, πλησιάζουν την Βηθλεέμ. Το αστέρι αρχίζει τότε την κίνησή του: κινείται πάνω στο θόλο του ουρανού μειώνοντας τη γωνία φ που σχηματίζεται απ’ την κατακόρυφο του αστεριού και την ευθεία που το συνδέει με τον παρατηρητή. [Είτε πάρουμε την άλλη γωνία που σχηματίζεται με την κατακόρυφο του παρατηρητή είναι το ίδιο, καθώς οι 2 αυτές γωνίες είναι ίσες ως εντός εναλλάξ]. Με αποτέλεσμα το άστρο να κινείται ψηλότερα πάνω στο ουράνιο θόλο του παρατηρητή.

Εικόνα 1η

Στην 1η εικόνα ο παρατηρητής βρίσκεται στο σημείο Α. Η κατακόρυφος που ενώνει την Βηθλεέμ με το αστέρι σχηματίζει γωνία φ με τον παρατηρητή. Παρόλο που το αστέρι βρίσκεται σταθερά πάνω απ’ τη Βηθλεέμ, όμως ο παρατηρητής προχωρώντας προς τη πόλη, φτάνει στο σημείο Β (2η εικόνα) και βλέπει το αστέρι να κινείται πάνω στον ουράνιο θόλο του μικραίνοντας την γωνία φ. Έτσι, η κατακόρυφος του αστεριού πλησιάζει προς την κατακόρυφο του παρατηρητή. Και μόλις αυτός φτάσει στη Βηθλεέμ, τότε η γωνία φ μηδενίζεται και το αστέρι έρχεται πάνω στην κατακόρυφο του παρατηρητή (βλέπε παρακάτω εικόνα).

Ο παρατηρητής φτάνει στη πόλη. Τότε η γωνία φ μηδενίζεται και το αστέρι έρχεται ακριβώς πάνω στην κατακόρυφο του παρατηρητή. Αλλά και κάθε παρατηρητής που βρίσκεται σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης, ή και λίγο έξω απ’ τα όριά της, θα βλέπει το αστέρι ακριβώς από πάνω του!

Θυμίζουμε εδώ την πολύ σωστή παρατήρηση του αστρονόμου D. Hudges που παραθέτουν οι Θεοδοσίου & Δανέζης (σελ. 436 υποσημείωση):

«Αφού το άστρο βρισκόταν στο ζενίθ του [= στην κατακόρυφο] στην περιοχή της Βηθλεέμ, θα φαινόταν πως είναι πάνω από κάθε αντικείμενο στην ευρύτερη περιοχή!».

Τώρα οι μάγοι έχουν φτάσει στον κεντρικό δρόμο της Βηθλεέμ, και υποθέτουμε ότι ο μικρός Ιησούς βρίσκεται με τη μητέρα Του και τον Ιωσήφ στο δεξί μέρος της πόλης, όπως βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα. Μόλις λοιπόν βρεθούν στο σημείο όπου θα πρέπει ν’ αλλάξουν κατεύθυνση, θα δουν το αστέρι να μετακινείται στα δεξιά και να σχηματίζει πάλι μια γωνία φ με την κατακόρυφο του παρατηρητή, δείχνοντάς τους έτσι τον δρόμο όπου βρίσκεται το σπίτι. Το αστέρι θα σταματήσει μέχρι να φτάσει στο σημείο του δρόμου όπου απ’ τη μια ή την απέναντι μεριά βρίσκεται το σπίτι.

Ο παρατηρητής φτάνει στο καίριο σταυροδρόμι της πόλης όπου χρειάζεται να πάει μπροστά ή ν’ αλλάξει κατεύθυνση, δεξιά ή αριστερά. Ας υποθέσουμε τώρα ότι το σπίτι όπου βρίσκεται ο μικρός Ιησούς βρίσκεται δεξιά. Τότε το αστέρι μετακινείται ξανά απ’ την κατακόρυφο προς τα δεξιά σχηματίζοντας πάλι μια γωνία φ. Έτσι, ο παρατηρητής θ’ ακολουθήσει το αστέρι στον αντίστοιχο δρόμο μέχρι το σημείο εκείνο όπου το αστέρι θα έρθει πάλι πάνω στην κατακόρυφο.

Φτάνουμε κατόπιν στη τελική φάση όπου οι μάγοι φτάνουν στο συγκεκριμένο σημείο του δρόμου όπου χρειάζεται να σταματήσουν, καθώς έχουν πάλι το αστέρι πάνω στην κατακόρυφό τους. Το μεγάλο τους ταξίδι τελειώνει εδώ, όμως τους έχει απομείνει η τελική επιλογή: σε ποιο απ’ τα 2 απέναντι σπίτια του δρόμου βρίσκεται ο γεννημένος βασιλιάς; Το αστέρι τότε κάνει τον τελευταίο ελιγμό, και πηγαίνει ας πούμε στ’ αριστερά, σχηματίζοντας πάλι μια γωνία φ με την κατακόρυφο του παρατηρητή(βλέπε παρακάτω εικόνα). Οι μάγοι προχωρούν για να χτυπήσουν την πόρτα του σπιτιού, και το αστέρι έρχεται πάλι στην κατακόρυφο. Έτσι, οι μάγοι είναι σίγουροι τώρα για τα καλά, ότι σ’ αυτό το σπίτι βρίσκεται ο γεννημένος βασιλιάς των ιουδαίων!

Ανάμεσα σε 2 απέναντι σπίτια του δρόμου. Το ταξίδι τελειώνει εδώ, αλλά σε ποιό απ’ τα 2 σπίτια είναι ο βασιλιάς; Το αστέρι κάνει τότε τον τελευταίο ελιγμό σχηματίζοντας πάλι μια γωνία φ με την κατακόρυφο του παρατηρητή. Κατόπιν, μόλις ο παρατηρητής προχωρήσει μέχρι την πόρτα του σπιτιού, τότε το αστέρι θα έρθει πάλι πάνω στην κατακόρυφο, δίνοντας έτσι το σίγουρο σημάδι, ότι σ’ αυτό το σπίτι βρίσκεται ο γεννημένος βασιλιάς.

Όπως τώρα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε, και κατά τη 1η φάση (απ’ την πατρίδα των μάγων προς την Ιουδαία) το αστέρι πλησίαζε στην κατακόρυφο, καθώς οι μάγοι πλησίαζαν στην Ιουδαία και ακολούθως στην Ιερουσαλήμ. Και αυτό κινούνταν μόνο όταν ήταν απαραίτητη μια αλλαγή γενικής κατεύθυνσης. Έτσι, ενώ η κύρια κατεύθυνσή τους απ’ την ανατολή ήταν η δύση, και άρα το αστέρι έδειχνε δυτικά, όταν έφτασαν στα όρια της Παλαιστίνης το αστέρι άρχισε να κλίνει προς τ’ αριστερά τους, δηλ. προς νοτιοδυτικά, για να τους οδηγήσει στην Ιερουσαλήμ. Το αστέρι δηλ. κινούνταν μόνο όταν χρειάζονταν! Όπως ακριβώς το περιγράφει ο Χρυσόστομος: «ὅτε μὲν ἔδει βαδίσαι αὐτοὺς, ἐβάδιζεν· ὅτε δὲ στῆναι, ἵστατο, πρὸς τὸ δέον πάντα οἰκονομῶν·». Και απ’ την Ιερουσαλήμ και μετά, έδειχνε σταθερά προς νότο, για να τους οδηγεί στη Βηθλεέμ. Χάθηκε για ένα προσωρινό διάστημα μερικών ημερών, αφότου μπήκανε στην Ιουδαία και πλησίαζαν την Ιερουσαλήμ. Οπότε οι μάγοι κατάλαβαν ότι κάπου εδώ γύρω είναι ο τόπος που ψάχνουν, και δεν έμενε παρά να ρωτήσουν στην πόλη, μιας και ήταν η πρωτεύουσα της Ιουδαίας. Αυτή δε η προσωρινή απόκρυψη του άστρου ήταν καθαρά σχεδιασμένη απ’ το Θεό, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους μάγους να ρωτήσουν στην μεγάλη πόλη που ήταν και το κέντρο της ιουδαϊκής θεολογίας, ώστε όλοι να ταραχτούν, όπως χαρακτηριστικά λέει ο ευαγγελιστής, καθιστώντας έτσι τους περιφανείς θεολόγους και φαρισαίους ως αναπολόγητους γι αυτά που θα συμβούν μετά από 30 χρόνια. [Βλέπε το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Β΄ στο τέλος].

Aς υπολογίσουμε τώρα το ύψος του άστρου (όπως κάναμε και στη θεωρία του Χασάπη όπου βρήκαμε ότι αυτό το ύψος, και κατά συνέπεια η απόσταση πάνω στην επιφάνεια της γης που πρέπει να διανύσει ο παρατηρητής απ’ την Ιερουσαλήμ μέχρι τη Βηθλεέμ είχαν απαγορευτικές τιμές). Σχηματίζουμε ένα ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ που έχει την μια κορυφή το αστέρι, ευρισκόμενο πάνω απ’ τη Βηθλεέμ, και μια κορυφή στο έδαφος και στο σημείο του παρατηρητή. Βλέπε παρακάτω σχήμα.

Έτσι, στην πλευρά ΒΓ αντιστοιχεί η απόσταση Ιερουσαλήμ-Βηθλεέμ που είναι 10 χιλιόμετρα, και στην πλευρά ΑΒ αντιστοιχεί το ύψος του άστρου. Απ’ την τριγωνομετρία του τριγώνου παίρνουμε: εφφ = ΒΓ/ΑΒ => ΑΒ = ΒΓ/εφφ, όπου εφφ είναι η εφαπτομένη της γωνίας φ. Την ΒΓ την ξέρουμε (10 χλμ.). Αν τώρα δεχτούμε για την γωνία φ μερικές λογικές και στρόγγυλες τιμές που να εμφανίζουν το αστέρι με καθαρή κι εμφανή κλίση απ’ την κατακόρυφο, αυτές θα είναι κατά σειρά: φ = 20ο (μοίρες), φ = 30ο, φ = 45ο και φ = 60ο. Ακολούθως, οι αντίστοιχες τιμές για την εφαπτομένη της φ θα είναι: 0,3640, 0,5774, 1, 1,7321. Έτσι, οι αντίστοιχες τιμές για το ύψος του άστρου θα είναι:

φ = 20ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 10/0,3640 ~ 27 χλμ.

φ = 30ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 10/0,5774 ~ 17 χλμ.

φ = 45ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 10/1 = 10 χλμ.

φ = 60ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 10/1,7321 ~ 6 χλμ.

Βλέπουμε ότι το άστρο βρισκόταν και κινούνταν (αλλάζοντας θέση ανάλογα με την κίνηση των μάγων) σε σχετικά χαμηλό ύψος, και δεν ήταν στον αστρικό χώρο, ούτε καν στον πλανητικό χώρο, αλλά στα κατώτερα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας. Πιστεύουμε δε ότι η γωνία φ ήταν κοντά στις 20-30 μοίρες, και άρα το άστρο βρισκόταν λίγο πάνω απ’ την Τροπόσφαιρα (το κατώτερο στρώμα της ατμόσφαιρας όπου συμβαίνουν όλα τα μετεωρολογικά φαινόμενα και φτάνει σε ύψος τα 18 χλμ.). Αυτά για το ύψος του άστρου στην περιοχή μεταξύ Ιερουσαλήμ και Βηθλεέμ. Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να υπολογίσουμε αυτό το ύψος όταν πρωτοφάνηκε στους μάγους στην πατρίδα τους, στην ανατολή. Αρκεί να βάλουμε για την οριζόντια απόσταση ΒΓ την ελάχιστη τιμή των 1.000 χιλιομέτρων. Κι επειδή αυτή είναι 100 φορές μεγαλύτερη απ’ την τιμή των 10 χλμ. (Ιερουσαλήμ-Βηθλεέμ), θα έχουμε ανάλογα κι 100 φορές μεγαλύτερο ύψος. Θα δεχτούμε τώρα ότι η γωνία απόκλισης απ’ την κατακόρυφο είναι λίγο μεγαλύτερη, δηλ. 45-60 μοίρες (είχαμε δεχτεί 30-45 μοίρες για την συμπληρωματική της γωνία, δηλ. αυτήν που έχει με την οριζόντια επιφάνεια της γης, βλέπε ΜΕΡΟΣ Α΄). Ας το υπολογίσουμε αναλυτικά:

φ = 45ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 1.000/1 = 1.000 χλμ.

φ = 60ο, ΑΒ = ΒΓ/εφφ = 1.000/1,7321 ~ 600 χλμ.

Βλέπουμε ότι τώρα το αστέρι είναι αρκετά ψηλότερα, στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και πιο ψηλά απ’ τη τροχιά του διαστημικού σταθμού ISS (αυτός είναι σε ύψος 400 περίπου χλμ.), και για γωνία φ = 60ο είναι στο ύψος του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble (Χάμπλ, ύψος 600 περίπου χλμ.). Όμως είναι πολύ χαμηλότερα απ’ την ζώνη των περισσότερων τεχνητών δορυφόρων (π.χ. οι δορυφόροι για τα GPS κινούνται σε ύψος 20.000 χλμ.). Επομένως, το αστέρι των μάγων βρίσκονταν και κινούνταν μέσα στην ατμόσφαιρα, απ’ τα ψηλά της στρώματα μέχρι τα χαμηλά, κατά τη βούληση του Θεού που ενήργησε το φαινόμενο, όπως ενήργησε τον στύλο του πυρός και τον στύλο της νεφέλης στην έρημο για οδηγούς του αρχαίου Ισραήλ (Έξ 13,21-22).

Εδώ τώρα κάποιος μπορεί να εκφράσει την απορία: Εφόσον το αστέρι κινούνταν τόσο χαμηλά, χαμηλότερα κι απ’ το φεγγάρι που βρίσκεται περίπου 400.000 χλμ. μακριά, τότε τί σόι άστρο ήταν; Γιατί πρέπει να το χαρακτηρίσουμε ως άστρο;

Απάντηση: Δεν το χαρακτηρίσαμε εμείς, αλλά ο ευαγγελιστής Ματθαίος. Κι επειδή οι ευαγγελιστές λένε την αλήθεια, ο χαρακτηρισμός προέρχεται απ’ τους μάγους που το μαρτύρησαν. Το φαινόμενο λοιπόν που παρατήρησαν οι μάγοι ήταν αστέρι, διότι δεν μπορούσαν να διακρίνουν το ύψος του, ούτε να το ξεχωρίσουν απ’ την όψη των άλλων αστέρων. Αυτό που μπορούσαν, ήταν να καταλάβουν ότι η κίνηση και η στάση του δεν ήταν φυσιολογικά και πρόδιδαν ένα θεϊκό σημάδι. Και αυτό αναμεταδίδει ο Ματθαίος όταν λέει ότι το άστρο επανεμφανίστηκε όταν οι μάγοι βγήκαν απ’ τα Ιεροσόλυμα και κατόπιν τους οδήγησε πάνω απ’ το Παιδί. Κι όπως αποδείχτηκε πολλαπλώς στα προηγούμενα, δεν ήταν ένα αστρονομικό φαινόμενο.

Μένει να κάνουμε μια τελευταία εξήγηση για την εμφάνιση του αστέρα κατά την ημέρα. Το αστέρι δεν φαινόταν την ημέρα κατά την αρχική φάση και την 1η φάση του ταξιδιού, διότι δεν χρειάζονταν! Χρειάστηκε να φανεί στο ημερήσιο φως μόνο την τελευταία μέρα, και μόνο για 2-3 ώρες, όσο δηλ. θα κρατούσε η 2η φάση που ήταν σχετικά πολύ σύντομη. Και πιστεύουμε ότι οι μάγοι ξεκίνησαν αργά το απόγεμα της ίδιας μέρας κι έφτασαν στο σπίτι όταν έπεφτε η νύχτα, τότε δηλ. που ο ουρανός άρχιζε να έχει τα πρώτα αστέρια. Συνεπώς, πάλι μόνο οι μάγοι μπορούσαν να καταλάβουν το αστέρι, και κανείς άλλος, ακόμα κι αν το ‘βλεπε, διότι κάλλιστα μπορούσε να το περάσει για τον Αποσπερίτη (Αφροδίτη)!

Κι ένας τελευταίος προσδιορισμός για το αστέρι. Ειπώθηκε από πολλούς η άποψη ότι ήταν ορατό μόνο στους μάγους. Δεν χρειάζεται όμως να κάνουμε το θαύμα, περισσότερο θαύμα απ’ ότι είναι! Αναπτύξαμε στα προηγούμενα (ΜΕΡΟΣ Α΄), ότι δεν θα μπορούσε να το διακρίνει ένα άπειρο μάτι, δηλ. ο απλός κόσμος. Αυτό όμως δεν μας αποκλείει να το είδαν και άλλοι αστρολόγοι-αστρονόμοι, σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως π.χ. στην Αίγυπτο ή στην Ελλάδα όπου υπήρχαν επιστήμονες αστρολόγοι. Αλλά επειδή οι καταγραφές που σώθηκαν απ’ εκείνη την εποχή είναι φτωχές, δεν έχουμε κάτι που να μας βεβαιώνει ότι το παράξενο αστέρι σημειώθηκε και από άλλους παρατηρητές. Άρα, είναι πιθανό να καταγράφτηκε αλλά η καταγραφή να μην σώθηκε. Όσο τώρα για τα κινέζικα και κορεάτικα Χρονικά, βάσει των οποίων μαθαίνουμε για αξιοσημείωτα αστρονομικά φαινόμενα της χρονικής περιόδου 7 πΧ. - 1 π.Χ., που είδαμε στα προηγούμενα σύμφωνα με τις πληροφορίες των σύγχρονων αστρονόμων, και τα οποία μπορεί κάποιος να τα συνδέσει με την εποχή της Γέννησης, έχουμε να πούμε ότι επειδή οι ασιατικές αυτές χώρες πέφτουν πολύ ανατολικά, είναι πολύ αμφίβολο να φάνηκε το άστρο σ’ αυτούς, καθώς ήταν ακίνητο με σταθερή κλίση προς τα δυτικά, όπως φαινόταν στον ουράνιο θόλο της πατρίδας των μάγων. Συνεπώς, δεν ακολουθούσε την πορεία των άλλων αστέρων για να φανεί (καθώς η γη περιστρέφεται) σε όλα τα μέρη του κόσμου.

Παρακάτω βάζουμε τη φωτό ενός αληθινού χωριού, όπου προσθέσαμε τον παρατηρητή και το αστέρι. Η φωτό αυτή συνδυάζει αρκετά στοιχεία που αντιπροσωπεύουν την περίπτωσή μας. Το χωριό χωρίζεται σε 2 τοποθεσίες, όπως μπορούμε να διακρίνουμε, ας πούμε στην Άνω και στην Κάτω, με το κομβικό σημείο που οδηγεί και στις 2 επίσης να διακρίνεται (σημείο Β). Η ώρα της φωτό είναι απογεματινή και κοντά στο δειλινό, κι έτσι το αστέρι μπορεί να διακρίνεται καλά, χωρίς κάποιος να το πάρει ως παράξενο ή αφύσικο, διότι κάλλιστα μπορεί να το εκλάβει ως τον Αποσπερίτη (Αφροδίτη). Οι μάγοι όμως που το αναγνωρίζουν όπως γνωρίζουν καλά επίσης τις θέσεις της Αφροδίτης, ξέρουν ότι είναι το αστέρι του βασιλιά των Ιουδαίων.

Το χωριό αυτό είναι χωρισμένο σε 2 μεριές από μια πλαγιά, το Άνω χωριό και το Κάτω, όπως θα λέγαμε στην Ελλάδα. Όταν λοιπόν ο παρατηρητής φτάσει στην είσοδο του χωριού (σημείο Α), καταλαβαίνει ότι λίγα μέτρα πιο πέρα είναι η διασταύρωση (σημείο Β) όπου θα πρέπει ν’ αποφασίσει αν θα κατευθυνθεί δεξιά για το Κάτω χωριό, ή αριστερά για το Άνω χωριό. Τότε το αστέρι που βρίσκεται κατακόρυφα από πάνω του, θα τον οδηγήσει ανάλογα κλίνοντας απ’ την κατακόρυφο δεξιά ή αριστερά.

Εδώ τελειώσαμε την εξήγηση του αστέρα των μάγων. Και ξαναγυρίζουμε στον Ιωάννη Χρυσόστομο, στον μεγάλο αυτό βιβλικό ερμηνευτή, που με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης που τον διακρίνει, στάθηκε ο πρώτος που δεν παρασύρθηκε από θρυλημένες και ψεύτικες αστρολογικές αντιλήψεις για τη γέννηση σπουδαίων προσώπων, και ο πρώτος που ανέλυσε το αστέρι των μάγων πλήρως σαν ένας καλός θετικός επιστήμων, έτσι ώστε όλοι οι μεταγενέστεροι ερμηνευτές να τον αντιγράφουν λιγότερο ή περισσότερο. Και ο Χρυσόστομος δεν προχώρησε σε περαιτέρω αστρονομική ανάλυση του φαινομένου, διότι δεν χρειαζόταν.

Κι αυτό που κάναμε εμείς, με λίγα και απλά στοιχεία γεωμετρίας και αστρονομίας, που θα μπορούσε να το κάνει ο κάθε θετικός επιστήμων, ακόμα κι ένας μαθητής σχολείου που του αρέσει η Φυσική, το κάναμε επειδή μας αρέσουν οι φυσικές επιστήμες. Όχι ότι πραγματικά χρειαζόταν! Το αν δεν το έκαναν οι αστρονόμοι που αποπειράθηκαν να εξηγήσουν το γεγονός, είναι διότι: 1) δεν πίστεψαν στο θαύμα του αστέρα και ότι αυτός θα μπορούσε να σταθεί ακίνητος ή να κινηθεί με οποιονδήποτε τρόπο κατά την βούληση του παντοδύναμου Θεού, ή 2) διότι είχαν την λάθος πεποίθηση ότι μπορούν να το εξηγήσουν με φυσικό αστρονομικό τρόπο.

Αξίζει εδώ να παραθέσουμε τις πολύ εύστοχες γνώμες των ελλήνων αστρονόμων, των οποίων τα βιβλία πήραμε ως πηγές για να εκθέσουμε τις επιστημονικές θεωρίες για το αστέρι των μάγων, και οι οποίοι καταλήγουν:

«Ουδεμία από τις θεωρίες περί του άστρου της Βηθλεέμ μπορεί να εξηγήσει πέρα ως πέρα το γεγονός της Γεννήσεως και ιδιαίτερα δια τον τρόπον, με τον οποίον οι μάγοι ευρήκαν τον τόπον, όπου ευρίσκετο ο Ιησούς. Παραμένει ανεξήγητον επιστημονικά γεγονός, με βάσιν τας πληροφορίας που μας δίνουν οι Ευαγγελισταί.», Κωτσάκης, σελ. 72-73.

«Όσον αφορά λοιπόν, τη φύση του άστρου της Βηθλεέμ, στηριζόμενοι μόνο στην ιστορικότητα της διήγησης του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου της Καινής Διαθήκης, δεν μπορούμε να δώσουμε καμιά αστρονομικά απόλυτη εξήγηση του γεγονότος αυτού.», Θεοδοσίου & Δανέζης, σελ. 525.

«Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε κάποια (αστρονομική) ερμηνεία ως μία τελική και απόλυτη απάντηση στο αίνιγμα του Άστρου της Βηθλεέμ.», Σιμόπουλος, σελ. 37.

Επίλογος

Είναι διαπιστωμένο ότι σε όλα τα βιβλικά γεγονότα που περιέχουν θαυματουργικά σημεία πάνω στη φύση, οι θεόπνευστοι συγγραφείς δεν κάθονται ν’ ασχοληθούν με τεχνικές ή άλλες επιστημονικές λεπτομέρειες του θαύματος. Έτσι π.χ. συνέβη μ’ ένα άλλο αστρονομικό γεγονός που είχε ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο στη γη απ’ ότι είχε το αστέρι των μάγων. Αυτό που έγινε επί Ιησού του Ναυή κατά την διάρκεια μιας μάχης για την κατάκτηση της Γης της Επαγγελίας. Καθώς τότε η μέρα είχε προχωρήσει και πλησίαζε το δειλινό, ο Ιησούς του Ναυή ζήτησε απ’ τον Θεό να σταματήσει τον ήλιο προκειμένου να προλάβουν τον χρόνο της ημέρας, ώστε να μπορέσουν οι μαχητές του αρχαίου Ισραήλ να πετύχουν μια ολοκληρωτική νίκη. Κι ο Θεός τότε ανταποκρίθηκε και εκπλήρωσε το παράτολμο και μεγαλειώδες αυτό αίτημα. Ο ήλιος σταμάτησε στη ίδια θέση γι αρκετές ακόμα ώρες, μέχρι που οι ισραηλίτες νίκησαν ολοκληρωτικά τους εχθρούς. Και μετά αποκαταστάθηκε πάλι η κίνηση του ήλιου.

Τότε φυσικά, δεν ήταν ο ήλιος που σταμάτησε την κίνησή του πάνω στον ουράνιο θόλο, αλλ’ ήταν η γη που σταμάτησε να περιστρέφεται γύρω απ’ τον άξονά της, βλέποντας τον ήλιο απ’ την ίδια θέση για εκείνες τις ώρες. Έτσι και ο ευαγγελιστής Ματθαίος δεν μπαίνει σε αστρονομικές λεπτομέρειες διότι αυτές δεν χρειάζονται. Διότι βλέπετε οι ευαγγελιστές ενδιαφέρονται μόνο για το μήνυμα της σωτηρίας του Κυρίου τους Ιησού Χριστού που φέρνουν σαν πιστοί αγγελιοφόροι. Και δεν είναι οι εξηγήσεις και οι τεχνικές λεπτομέρειες που σώζουν τον άνθρωπο, διότι απλά ο άνθρωπος δεν χρειάζεται εξηγήσεις, αλλά όρεξη για να πιστέψει.

Έτσι λοιπόν, ο άνθρωπος χρειάζεται όχι μόνο την αλήθεια που βλέπει στη φύση, και η οποία μαρτυρεί τον Δημιουργό, αλλά και την αποκεκαλυμμένη απ’ τον Θεό αλήθεια! Και οι ευαγγελιστές, όπως και όλοι οι θεόπνευστοι συγγραφείς της Βίβλου, και αποκλειστικά αυτοί, λένε πάντα και μόνο την αλήθεια!

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Α΄

Οι συγγραφείς αστροφυσικοί Θεοδοσίου & Δανέζης στο έργο τους, Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. - Αστρονομία-Ιστορία-Φιλοσοφία (Αθήνα, 2000) είναι άξιοι επαίνου διότι προσέχουν ιδιαίτερα τα λόγια του Ευαγγελίου και γι αυτό κάνουν μερικές πολύ εύστοχες παρατηρήσεις, τις οποίες αξίζει να παραθέσουμε για τα θεολογικά νοήματα που περιέχουν. Κατόπιν όμως θα παραθέσουμε και τα λάθη ή τις λανθασμένες εντυπώσεις που έχουν, για να δώσουμε απαντήσεις οι οποίες πάλι αντανακλούν θεολογικά νοήματα:

Εύστοχες παρατηρήσεις των Σ. Θεοδοσίου & Μ. Δανέζη

1)      «Βασικά θα πρέπει να διαχωριστεί το γεγονός που οδήγησε τους μάγους στο συμπέρασμα ότι γεννήθηκε ο Ιησούς, απ’ το αντικείμενο (το αστέρι) που τους υπέδειξε το ακριβές σημείο της γέννησής Του.», σελ. 448. Εδώ οι συγγραφείς κατανοούν καλά το πρόβλημα, ότι άλλο είναι η εμφάνιση ενός άστρου, και άλλο η πληροφορία για τον γεννηθέντα βασιλιά των Ιουδαίων. Προφανώς εννοούν ότι το αστέρι δεν … μιλάει, κι έχουν δίκιο φυσικά.

2)      «Το ευαγγέλιο του Ματθαίου δεν αποτελεί επιστημονική πραγματεία. Δεν αποβλέπει στην ικανοποίηση της ανθρώπινης περιέργειας που αναφέρεται στη φύση και στο περιεχόμενο του Σύμπαντος το οποίο αντιλαμβανόμαστε. Ο σκοπός της ευαγγελικής διήγησης είναι ν’ αποκαλύψει στον άνθρωπο την αλήθεια και την σχέση του με τον Θεό!», σελ. 444. Πολύ σωστή και άκρως θεολογική παρατήρηση!

3)      «Καταλήγουμε στο συμπέρασμα, ότι εμείς ως θετικοί επιστήμονες νομιμοποιούμαστε να διατυπώνουμε άποψη για το τι δεν ήταν το άστρο της Βηθλεέμ, αλλά όχι να πλάθουμε σενάρια για το τι πιθανώς ήταν», σελ. 450. Το ίδιο και αυτή η σπουδαία παρατήρηση, είναι εξίσου θεολογική στο νόημά της!

4)      «Η Ορθοδοξία δεν φοβάται την αλήθεια, και η έρευνα σε βάθος (ακόμα και σε δευτερεύοντα θέματα όπως ο τόπος προέλευσης των μάγων), εδραιώνει και δεν κλονίζει την πίστη.», σελ. 417, υποσημείωση. Πολύ σωστά!

Λανθασμένες εντυπώσεις των Σ. Θεοδοσίου & Μ. Δανέζη

1)      «Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο οι μάγοι έφτασαν στην Ιερουσαλήμ καθώς είχαν χάσει το δρόμο τους.», σελ. 428.

Απάντηση: Οι μάγοι δεν έχασαν καθόλου τον δρόμο τους. Όλα έγιναν σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού, που ήθελε τους μάγους να μπουν στα Ιεροσόλυμα και να ταράξουν τους πάντες. Έτσι λοιπόν, όταν φτάσουν στην Ιουδαία οδηγούμενοι απ’ το αστέρι, αυτό χάνεται για 1-2 μέρες, και οι μάγοι καταλαβαίνουν ότι τώρα πρέπει να ρωτήσουν το κέντρο της θεολογίας στα Ιεροσόλυμα για το πού ακριβώς ο βασιλιάς των Ιουδαίων γεννάται. Εξάλλου δεν έχουν κάποιο χρηματισμό που να τους λέει ότι πρόκειται για μυστική επιχείρηση. Επομένως, μπορούν να μεταδώσουν τον ενθουσιασμό τους και την είδηση για το αστέρι σε όλη την Ιερουσαλήμ. Επιπλέον, το Παιδί είναι κάπου εδώ κοντά, αφού το αστέρι πριν χαθεί, πλησίασε στην κατακόρυφο, και άρα με λίγη βοήθεια απ’ τον Θεό θα το βρουν! Άλλωστε ο Θεός που τους οδηγούσε τόσο καιρό με το αστέρι, δεν θα τους αφήσει έτσι!

2)      «Σημειώνουμε βεβαίως, ότι ο Ιουδαϊσμός επίσημα καταδίκαζε ρητά την αστρολογία και της πάσης φύσεως εκφάνσεις της, …», σελ. 435, υποσημείωση.

Απάντηση: Ο Ιουδαϊσμός, και πιο συγκεκριμένα ο μωσαϊκός νόμος, καταδίκαζε την αστρολογία με την σημερινή έννοια, δηλ. την μαντική, και μόνο αυτήν, όπως έχουμε ήδη επισημάνει στο Α΄ ΜΕΡΟΣ. Η οποιαδήποτε μορφή γνήσιας επιστήμης ήταν ελεύθερη ν’ ασκείται. Μάλιστα, υπάρχουν σημεία στη Γραφή όπου φαίνεται η μάθηση και πρόοδος σε αστρονομικές και μετεωρολογικές γνώσεις των προφητών, καθώς γνωρίζουν τους αστερισμούς και άλλα ουράνια φαινόμενα. Βάζουμε παραδείγματα:

«ὁ ποιῶν Πλειάδα καὶ ῞Εσπερον καὶ ᾿Αρκτοῦρον, καὶ ταμιεῖα νότου·», Ιώβ 9,9.

«συνῆκας δὲ δεσμὸν Πλειάδος καὶ φραγμὸν ᾿Ωρίωνος ἤνοιξας; ἦ διανοίξεις μαζουρὼθ ἐν καιρῷ αὐτοῦ καὶ ῞Εσπερον ἐπὶ κόμης αὐτοῦ ἄξεις αὐτά; ἐπίστασαι δὲ τροπὰς οὐρανοῦ ἢ τὰ ὑπ᾿ οὐρανὸν ὁμοθυμαδὸν γινόμενα;», Ιώβ 38,31-33.

«τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσα ὡσεὶ ὄρθρος, καλὴ ὡς σελήνη, ἐκλεκτὴ ὡς ὁ ἥλιος, θάμβος ὡς τεταγμέναι;», Άσμα 6,10.

«οἱ γὰρ ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ καὶ ὁ ᾿Ωρίων καὶ πᾶς ὁ κόσμος τοῦ οὐρανοῦ τὸ φῶς οὐ δώσουσι, καὶ σκοτισθήσεται τοῦ ἡλίου ἀνατέλλοντος, καὶ ἡ σελήνη οὐ δώσει τὸ φῶς αὐτῆς.», Ησ 13,10.

Με τις λέξεις μαζουρώθ και τεταγμέναι οι θεόπνευστοι συγγραφείς εκφράζουν τους αστερισμούς, και γενικά τους αστέρες που έχουν καθορισμένους (τεταγμένους) σχηματισμούς κι εκτελούν αντίστοιχα καθορισμένες κινήσεις με συγκεκριμένη συχνότητα και θαυμαστή ακρίβεια. Με τον όρο ταμεία νότου εννοεί τα νέφη που ταμιεύουν νερό κι έρχονται με ανέμους νοτιάδες. Και με τον όρο τροπάς ουρανού εννοεί τις αλλαγές των εποχών που συμβαίνουν ανάλογα με την πορεία του ήλιου (τροπικό έτος).

Ο Ιούδας, αδελφός του Κυρίου, που έγραψε τη ομώνυμη και θεόπνευστη Επιστολή της Καινής Διαθήκης, έχει τον εξής στίχο για τους αιρετικούς Νικολαΐτες:

«Οὗτοί εἰσιν οἱ ἐν ταῖς ἀγάπαις ὑμῶν σπιλάδες, … νεφέλαι ἄνυδροι ὑπὸ ἀνέμων παραφερόμεναι, … ἀστέρες πλανῆται, οἷς ὁ ζόφος τοῦ σκότους εἰς τὸν αἰῶνα τετήρηται.», Ιδ 6.

Με τον όρο νεφέλαι άνυδροι (= χωρίς νερό) χαρακτηρίζει τους κενούς περιεχομένου αιρετικούς. Και τους παρομοιάζει επίσης με τον όρο αστέρες πλανήται. Άρα ο Ιούδας γνωρίζει την άτακτη πορεία των πλανητών σε σχέση με τους απλανείς αστέρες, καθώς αυτοί στιγματίστηκαν μ’ αυτό το όνομα (πλανήτες = άτακτα κινούμενοι, αλήτες, περιπλανώμενοι).

Ο βασιλιάς Εζεκίας (8ος αι. π.Χ.) είχε στο παλάτι ηλιακό ρολόι που μετρούσε τις ώρες με την σκιά του ήλιου (Δ΄ Βα 20,9-11).

Τέλος, ν’ αναφέρουμε τον λόγο του απ. Παύλου στον Άρειο Πάγο προς τους Αθηναίους, όπου μεταξύ άλλων λέει, «ὡς καί τινες τῶν καθ’ ὑμᾶς ποιητῶν εἰρήκασιν· τοῦ γὰρ καὶ γένος ἐσμέν.» (Πρξ 17,28). Η φράση αυτή είναι απ’ το ποιητικό έργο του έλληνα μαθηματικού και αστρονόμου Άρατου «Φαινόμενα και Διοσημεία», όπου περιγράφει πολλά αστρονομικά και μετεωρολογικά φαινόμενα. Συνεπώς ο Παύλος θα πρέπει να είχε διαβάσει το έργο αυτό του Άρατου. Γίνεται φανερό λοιπόν ότι οι επιστήμες, μαζί και η αστρονομία φυσικά, ασκούνταν και διδάσκονταν στον αρχαίο Ισραήλ.

3)      «Εφόσον ο Θεός δημιούργησε τον φυσικό νόμο, δεν είναι δυνατόν να γίνεται συγχρόνως και ο μεγάλος παραβάτης του, καταστρατηγώντας τον κατά το δοκούν, έστω και σε έκτακτες περιστάσεις, όπως είναι η περίπτωση του αστέρα της Βηθλεέμ. … Μπορούμε όμως να δεχθούμε τους όρους υπερβατικό και μεταφυσικό ως προς τη φύση του.», σελ. 450.

Απάντηση: (ελπίζουμε ότι τελικά αυτή τους η διατύπωση, δεν διαφωνεί ριζικά με την άποψή μας ή ίσως δεν την καταλάβαμε εμείς καλά) Όταν ο Θεός έφτιαξε το σύμπαν, το έβαλε να λειτουργεί με τους τάδε φυσικούς νόμους. Κατά τον χρόνο της δημιουργίας όμως – που ήταν μηδενικός, αφού για όλα (πλην του ανθρώπου) είπε και έγιναν – χρησιμοποίησε τους δείνα νόμους, ή αν θέλετε καθόλου νόμους!

Η παντοδυναμία του Θεού είναι ασύλληπτη απ’ τον δικό μας πεπερασμένο νου, στον οποίο έχουμε μάθει – και ακόμα μαθαίνουμε, και θα συνεχίσουν οι άνθρωποι να μαθαίνουν μέχρι συντελείας του κόσμου – μερικούς ή πολλούς απ’ τους τάδε φυσικούς νόμους που είναι μάλλον ατέλειωτοι. Έτσι και με τα σημεία ή τέρατα, όπως η Γραφή τα ονομάζει, δηλ. τα θαύματα, ο Θεός πολλές φορές έχει παραβεί τους τάδε φυσικούς νόμους, για να δείξει στους ανθρώπους ακριβώς αυτό: ότι Αυτός είναι ο κατασκευαστής των φυσικών νόμων και όποτε θέλει τους καταστρατηγεί. Αλλά δεν το κάνει, γιατί 1) δεν είναι φιγουρατζής, 2) είναι σεμνός και ταπεινός, 3) το κάνει μόνο για να περάσει τα μηνύματα ευεργεσίας και σωτηρίας του ανθρώπου, γι αυτό και οι μαζικές περιπτώσεις θαυμάτων έγιναν 2 φορές στην ιστορία: για την εδραίωση της Παλαιάς Διαθήκης, και μετά της Καινής (Ιωάννης Χρυσόστομος).

Όταν λοιπόν ο Μωυσής και ο αρχαίος Ισραήλ διάβαιναν την Ερυθρά Θάλασσα καθώς ήταν σκισμένη στα 2, περπατούσαν πάνω σε ξερό και στερεό έδαφος ανάμεσα στα τείχη του νερού που στέκονταν όρθια και ασάλευτα, και αυτό δεν ήταν ένα υπερβατικό ή μεταφυσικό φαινόμενο, αλλά καθόλα αληθινό και χειροπιαστό! Κι όπως η αγωνία και ο φόβος των μαθητών μπροστά στην τρικυμία που τους έπιασε μέσα στη λίμνη της Τιβεριάδας, και στον κίνδυνο να πνιγούν ήταν αληθινά και ζωγραφισμένα στα πρόσωπά τους, άλλο τόσο ήταν αληθινή και χειροπιαστή η απότομη γαλήνευση του καιρού που έγινε μετά την επιτίμησή του απ’ τον Κύριο της φύσης (Μθ 8,23-27, Λκ 8,23-25). Κι όταν οι παραλυτικοί και οι εκ γενετής τυφλοί θεραπεύονταν απ’ τον Χριστό και τους αποστόλους, οι παραλυσίες τους ήταν πραγματικές και χειροπιαστές, και άλλο τόσο ήταν και οι θεραπείες τους.

Καταλήγοντας λοιπόν λέμε, ότι οι λέξεις υπερβατικό και μεταφυσικό, είναι λέξεις που ταιριάζουν περισσότερο σε μια πνευματική σφαίρα, όπως π.χ. αυτή των πνευμάτων, αγγέλων και δαιμόνων. Γι αυτό και δεν θεωρούμε το αστέρι της Βηθλεέμ ένα υπερβατικό και μεταφυσικό φαινόμενο, αλλά πέρα για πέρα αληθινό και χειροπιαστό. Αληθινό μεν, θαύμα δε! Αυτό λέει και ο Ιωάννης Χρυσόστομος (και συμφωνούν όλοι οι πατέρες) με τα εξής λόγια:

«Καὶ σκόπει ἀκολουθίαν ἀρίστην γινομένην. Ἀπὸ μὲν γὰρ τοῦ ἀστέρος δέχεται αὐτοὺς ὁ τῶν Ἰουδαίων δῆμος καὶ ὁ βασιλεὺς, καὶ τὸν προφήτην εἰσάγουσι διδάσκοντα τὸ φαινόμενον. … τέως δὲ ἀπὸ Ἱεροσολύμων εἰς Βηθλεὲμ διὰ τοῦ ἀστέρος βαδίζουσιν· ὁ γὰρ ἀστὴρ πάλιν κἀκεῖθεν συνώδευσεν· … Καὶ οὐχ ἁπλῶς ἐβάδιζεν, ἀλλὰ προῆγεν αὐτοὺς ἕλκων καὶ χειραγωγῶν ἐν ἡμέρᾳ μέσῃ. Καὶ τί τοῦ ἀστέρος τούτου ἔδει, φησὶ, λοιπὸν τοῦ χωρίου γνωρισθέντος; Ἵνα καὶ τὸ παιδίον ὀφθῇ. … Ἔδει τοίνυν τοῦ ἀστέρος τοῦ ἐπιστήσοντος αὐτοὺς τῷ τόπῳ. ∆ιὸ καὶ ἀπὸ Ἱεροσολύμων ἐξελθοῦσι φαίνεται, καὶ οὐ πρότερον ἵσταται, ἕως τὴν φάτνην κατέλαβε. Καὶ θαῦμα συνήπτετο θαύματι· καὶ γὰρ ἀμφότερα παράδοξα ἦν, καὶ τὸ τοὺς μάγους προσκυνεῖν, καὶ τὸ τὸν ἀστέρα προάγειν, καὶ ἱκανὰ καὶ τοὺς σφόδρα λιθίνους ἐπισπάσασθαι. Εἰ μὲν γὰρ εἶπον οἱ μάγοι, ὅτι προφητῶν ἤκουσαν ταῦτα λεγόντων, ἢ ὅτι ἄγγελοι κατ' ἰδίαν αὐτοῖς διελέχθησαν, κἂν ἠπιστήθησαν· νῦν δὲ τῆς ὄψεως τοῦ ἀστέρος ἄνωθεν φαινομένης, καὶ οἱ σφόδρα ἀναισχυντοῦντες ἐπεστομίζοντο. … Ὁρᾷς ὅτι εἰκότως ἀστὴρ ἐφάνη;», PG 57,77.

Μετάφραση. «Και πρόσεχε την ακολουθία (των γεγονότων) που έγινε στον άριστο βαθμό. Διότι λόγω του αστέρος μεν δέχεται αυτούς (τους μάγους) ο λαός των Ιουδαίων και ο βασιλιάς, αλλά και τον προφήτη (Μιχαία) φέρνουν μπροστά που διδάσκει το γεγονός. … μέχρι και απ’ τα Ιεροσόλυμα προς την Βηθλεέμ βαδίζουν με (οδηγό) το αστέρι. Διότι το αστέρι πάλι κι εκεί του συνόδευσε. … και δεν βάδιζε απλώς, αλλά πήγαινε μπροστά τους, ελκύοντας και καθοδηγώντας τους από κοντά στη μέση της ημέρας. Και γιατί, ρωτάμε, αυτό το αστέρι έπρεπε να τους γνωρίσει το χωριό; Για να τους φανερωθεί το Παιδί. … Έπρεπε λοιπόν το αστέρι να τους δείξει τον τόπο. Γι αυτό και μόλις βγήκαν απ’ τα Ιεροσόλυμα φαίνεται (ξανά). Και δεν στέκεται ώσπου να καλύψει την φάτνη. Και θαύμα γίνεται πάνω στο θαύμα. Διότι και τα 2 είναι παράξενα. Και η προσκύνηση των μάγων (1), και το ότι τους οδηγεί ένα αστέρι (2), ικανά (και τα 2) να κάνουν ακόμα και τους πιο πέτρινους (= ανυποχώρητους αντιρρησίες), ν’ ακολουθήσουν. Διότι αν οι μάγοι έλεγαν ότι άκουσαν τους προφήτες να τα λένε αυτά, ή ότι άγγελοι τους τα είπαν ιδιαιτέρως, δεν θα πίστευαν (οι ιουδαίοι). Τώρα όμως, απ’ την εμφάνιση του άνωθεν αστέρα, και οι ξεδιάντροποι (άπιστοι) ακόμα, αποστομώνονταν. … Βλέπεις λοιπόν ότι όντως αστέρας εμφανίστηκε;».

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Β΄

Εδώ θα σημειώσουμε τα σχόλια του αμερικανού θεολόγου και καθολικού ιερέα R.E. Brown (1928-1998) που έγραψε το περίφημο βιβλίο των 750 σελίδων The Birth of the Messiah: A Commentary on the Infancy Narratives in the Gospels of Matthew and Luke, (New York 1993). Πριν όμως, πρέπει να πούμε ότι αυτός θεωρήθηκε εξέχων θεολόγος ερευνητής, του οποίου οι έρευνες επίδρασαν πολύ στη βιβλική έρευνα για τη Γέννηση και το θάνατο του Ιησού (αντίστοιχο μεγάλο βιβλίο του, The death of the Messiah : from Gethsemane to the grave : a commentary on the Passion narratives in the four Gospels, New York 1994, σελίδες 1600), έχει δώσει πλήθος διαλέξεων, κι έχει τιμηθεί με περισσότερα από 20 ντοκτορά (doctora) σε καθολικά και προτεσταντικά πανεπιστήμια. Ο Brown λοιπόν, κάνει τις εξής παρατηρήσεις:

1)      Τα Ευαγγέλια των Ματθαίου και Λουκά έχουν ασυμφωνίες, καθώς ο Ματθαίος αφήνει να εννοηθεί ότι ο Ιωσήφ με τη Μαρία ήταν κάτοικοι της Βηθλεέμ αφού μιλάει για την οικία τους, ενώ ο Λουκάς λέει ότι στη Βηθλεέμ πήγαν μόνο για την απογραφή (σελ. 176). Επίσης, ο Ματθαίος αφήνει να εννοηθεί ότι ο μικρός Χριστός ήταν 2 ετών όταν έφυγαν για την Αίγυπτο, κι ακόμα μεγαλύτερος όταν επέστρεψαν στη Ναζαρέτ, ενώ ο Λουκάς λέει ότι πήγαν στη Ναζαρέτ αμέσως μετά τον Σαραντισμό (σελ. 36).

2)      Ο Λουκάς αναφέρει ότι η Οικογένεια πήγε στο Ναό για τον καθαρισμό των γονέων (Λκ 2,22), ενώ μόνο η μητέρα έπρεπε να καθαριστεί. Συνεπώς, γράφει ανακρίβειες (σελ. 448-449 & 682-683)!

3)      Ο Λουκάς δεν αναφέρει την εξαγορά του πρωτότοκου αγοριού που καθόριζε ο Νόμος, και που ανέρχονταν σε 5 σίκλους. Συνεπώς, δεν γνωρίζει καλά τον μωσαϊκό νόμο και τα ιουδαϊκά έθιμα (σελ. 448-449 & 682-683)!

4)      Οι χριστιανοί έφτιαξαν την παράδοση για τη Γέννηση, ενάντια στο υπόβαθρο της Παλαιάς Διαθήκης και στις ιουδαϊκές προσδοκίες. Δεν ξέρω πόσο αληθινή ή ιστορική είναι η διήγηση του Ματθαίου για τους μάγους, τον αστέρα και τη σφαγή των νηπίων (σελ. 613)!

Απαντήσεις

1)      Έχουμε ήδη αναπτύξει αρκετά στα ΜΕΡΗ Α΄& Β΄. Όσο για το θέμα της οικίας (Μθ 2,11), στο κείμενο δεν ακολουθεί η αντωνυμία αυτών, όπως θα έπρεπε για να βγάλει κάποιος το συμπέρασμα ότι πρόκειται για το σπίτι τους, και συνεπώς ο Ματθαίος δεν κάνει κάποιο υπαινιγμό ούτε αφήνει να εννοηθεί κάτι τέτοιο.

2)      Ο Brown παρερμηνεύει το χωρίο Λκ 2,22 όπου ο ευαγγελιστής βάζει την αντωνυμία αυτών (τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως), εννοώντας τον καθαρισμό της μητέρας και τον αγιασμό του Αγοριού (Έξ 34,19-20). Απλώς, ο Λουκάς χρησιμοποιεί περιληπτικό σχήμα χάριν συντομίας, κάτι που οι ευαγγελιστές κάνουν συχνά. Δέστε το παρακάτω αντιπροσωπευτικό παράδειγμα με τον παραλυτικό στο κρεββάτι που βαστάζεται από 4 ανθρώπους, όπου παραλείπεται χάριν συντομίας ολόκληρη φράση:

«καὶ μὴ δυνάμενοι προσεγγίσαι αὐτῷ διὰ τὸν ὄχλον, ἀπεστέγασαν τὴν στέγην ὅπου ἦν, καὶ ἐξορύξαντες χαλῶσι τὸν κράβαττον, ἐφ᾿ ᾧ ὁ παραλυτικὸς κατέκειτο.», Μκ 2,4.

Όπως βλέπουμε, παραλείπεται η φράση «ανέβηκαν στη στέγη», και ο Μάρκος προχωράει κατ’ ευθείαν στο ἀπεστέγασαν  … , θεωρώντας ευνόητο ότι για ν’ αποστεγάσεις μια στέγη πρέπει ν’ ανέβεις επάνω της.

3)      Η εξαγορά ή λύτρωση, όπως αναφέρεται στο Νόμο (Έξ 13,13, Αρ 18,15-16) αφορούσε όλα τα πρωτότοκα αρσενικά, ανθρώπων και ζώων, όμως με μια διαφορά. Τα ζώα εξαγοράζονταν συνεχώς, ενώ τα πρωτότοκα αγόρια εξαγοράστηκαν μια φορά, σύμφωνα με το 3ο κεφάλαιο των Αριθμών:

«Καὶ ἐλάλησε Κύριος πρὸς Μωυσῆν λέγων· λάβε τοὺς Λευίτας ἀντὶ πάντων τῶν πρωτοτόκων υἱῶν ᾿Ισραὴλ καὶ τὰ κτήνη τῶν Λευιτῶν ἀντὶ τῶν κτηνῶν αὐτῶν, καὶ ἔσονται ἐμοὶ οἱ Λευῖται· ἐγὼ Κύριος. καὶ τὰ λύτρα τριῶν καὶ ἑβδομήκοντα καὶ διακοσίων, οἱ πλεονάζοντες παρὰ τοὺς Λευίτας ἀπὸ τῶν πρωτοτόκων τῶν υἱῶν ᾿Ισραήλ, καὶ λήψῃ πέντε σίκλους κατὰ κεφαλήν, κατὰ τὸ δίδραχμον τὸ ἅγιον λήψῃ, εἴκοσιν ὀβολοὺς τοῦ σίκλου, καὶ δώσεις τὸ ἀργύριον ᾿Ααρὼν καὶ τοῖς υἱοῖς αὐτοῦ, λύτρα τῶν πλεοναζόντων ἐν αὐτοῖς.», Αρ 3,44-48.

Όπως βλέπουμε, ο Θεός απαίτησε η φυλή του Λευί να είναι δική Του για να τον υπηρετεί, ως αντάλλαγμα για τα πρωτότοκα του Ισραήλ που σώθηκαν κατά το θανατηφόρο πέρασμα του αγγέλου που συνέβη την νύχτα της Εξόδου. Κι επειδή στην καταμέτρηση βρέθηκαν οι πρωτότοκοι των 11 φυλών να είναι πλεονάζοντες σε σχέση με τους Λευίτες κατά 3.270, έπρεπε αυτοί να εξαγοραστούν προς 5 αργυρούς σίκλους το άτομο, και τα χρήματα να δοθούν στους ιερείς. Έκτοτε, δεν έγινε άλλη εξαγορά πρωτότοκου αγοριού, διότι στο μέλλον, όπως γεννιόντουσαν τα πρωτότοκα αγόρια στις 11 φυλές, έτσι γεννιόντουσαν και οι Λευίτες. Και υπήρχε εξισορρόπηση στην αναλογία πρωτότοκα-Λευίτες.

Συνεπώς, δεν είναι ο Λουκάς που δεν γνωρίζει καλά τον μωσαϊκό Νόμο, αλλά ο Brown.

4)      Ένα συμπέρασμα μπορεί κάποιος να βγάλει: ότι η θεολογική έρευνα δεν συμβαδίζει με την πίστη! Είναι 2 διαφορετικά πράγματα. Το γεγονός ότι ο Brown ήταν και ιερέας, αυτό βέβαια δείχνει γενικά την ποιότητα και πιστότητα της καθολικής εκκλησίας, η οποία θέλει να εκπροσωπεί τον Χριστό και το Ευαγγέλιό Του.

Αλλά μην νομίσει κανείς ότι μόνο οι ξένοι έχουν τέτοιες ιδέες. Ας δούμε για παράδειγμα τον δικό μας καθηγητή θεολογίας Σ. Αγουρίδη, και πώς αυτός εκφράζεται σε 2 έργα του που απέχουν χρονικά 33 χρόνια:

«Οι διηγήσεις περί της γεννήσεως και της παιδικής ηλικίας του Ιησού στον Ματθαίο και στον Λουκά δεν είναι θρύλοι, δεν είναι δηλ. διηγήσεις του λαϊκού τύπου, ελεύθερα φτερουγίσματα της ευλαβούς φαντασίας, … αλλά παραδόσεις που εκφράζουν μέσω δογματικής ενότητας την παράδοση της Εκκλησίας περί του Ιησού ως Υιού του Θεού.», Ο χαρακτήρ των αφηγήσεων περί της γεννήσεως και της παιδικής ηλικίας του Ιησού παρά τω Ματθαίω και παρά τω Λουκά, Αθήνα 1967, σελ. 20.

«Η προσκύνηση των μάγων και ο διωγμός του Ηρώδη … ως υλικά αφήγησης εδώ είναι νοβελιστικά στοιχεία μιας χριστιανικής Haggada … Ο Ματθαίος ενώνει τα ποικίλα αυτά στοιχεία μαζί, κι έτσι φτιάχνει μια δική του σύνθεση, όχι για να παρουσιάσει κάποια ιστορική πραγματικότητα του παρελθόντος, αλλά για να δείξει για ποιο λόγο πολεμούν την κοινότητά του το κόμμα των Ηρωδιανών και η μεγάλη λαίλαπα των εθνικιστών επαναστατών.»!, Ματθαίος ο Ευαγγελιστής, Αθήνα 2000, σελ. 27.

Μετά τις παραπάνω 2 αντίθετες απόψεις του ίδιου συγγραφέα, λέμε ότι μπορεί να συμβεί και αυτό: ο θεολόγος μπορεί μετά από χρόνια ν’ αλλάξει τις θεμελιώδεις αντιλήψεις του!

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Γ΄

Την γέννηση του Κυρίου, εκτός απ’ τους βοσκούς εκείνης της νύχτας που τους ειδοποίησαν οι άγγελοι, δεν την πήρε είδηση κανείς άλλος. Και το περιστατικό με τους μάγους που ακολούθησε 1-2 μέρες μετά και αναστάτωσε την Ιερουσαλήμ και τον βασιλιά της, ξεχάστηκε σχεδόν αμέσως, διότι κανείς δεν ακολούθησε τους μάγους! Κι έγινε για να υπάρχει σαν απόδειξη για το μέλλον μετά 30 χρόνια, τότε που ο Ιησούς θα έβγαινε στο κήρυγμα και θα κατηγορούνταν απ’ τους φαρισαίους ότι «μὴ γὰρ ἐκ τῆς Γαλιλαίας ὁ Χριστὸς ἔρχεται; οὐχὶ ἡ γραφὴ εἶπεν ὅτι ἐκ τοῦ σπέρματος Δαυῒδ καὶ ἀπὸ Βηθλεὲμ τῆς κώμης, ὅπου ἦν Δαυΐδ, ὁ Χριστὸς ἔρχεται;» (Ιω 7,41-42)! Να λοιπόν το σκάνδαλο που έβαλε ο Θεός στους δήθεν θεοσεβείς ιουδαίους! Διότι κανείς τους δεν θυμήθηκε το περιστατικό με τους μάγους και το αστέρι, αφού η καρδιά τους ήταν πωρωμένη και γεμάτη υπερηφάνεια. Ο Ματθαίος όμως που δέχτηκε την αποκάλυψη του Θεού για το γεγονός και το κατέγραψε στο Ευαγγέλιό του, έδωσε σε όλους τους χριστιανούς, άρα και σε μας, όλα τα πειστήρια ότι Αυτός είναι ο προφητευμένος μεσσίας!

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Δ΄

Η προσδοκία των εθνών την οποία πολλοί συνδέουν με τις προ Χριστού ειδωλολατρικές μαντείες, δεν θα μπορούσε να υπάρχει σε ειδωλολατρικές ιδέες που διακατέχονται από ποικίλα υλιστικά, ηδονιστικά και φιλόδοξα φρονήματα. Το παν για τους αρχαίους, ακόμα και για τους φιλοσόφους, ήταν να πετύχουν το «ευ ζειν», να ζήσουν δηλ. καλά, γαλήνια κι ευτυχισμένα σ’ αυτή τη ζωή. Κάτι όμως, που ποτέ δεν βρίσκεται απολύτως στο χέρι του ανθρώπου. Επομένως, η προσδοκία των εθνών μπορούσε να νοηθεί μόνο υπό το πρίσμα της πίστης στον αληθινό Θεό, καθώς σε κάθε έθνος υπήρχαν αυτοί οι πιστοί αφού ο Παύλος δέχεται εμφανώς την ύπαρξή τους στο περίφημο χωρίο, «ὅταν γὰρ ἔθνη τὰ μὴ νόμον ἔχοντα φύσει τὰ τοῦ νόμου ποιῇ, οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες ἑαυτοῖς εἰσι νόμος, οἵτινες ἐνδείκνυνται τὸ ἔργον τοῦ νόμου γραπτὸν ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν.» (Ρω 2,14-15). Και αυτή η πίστη ήταν που ζητούσε την απόλυτη λύτρωση και σωτηρία των ψυχών, καθώς έβλεπε ότι η επίγεια ζωή είναι γεμάτη ταλαιπωρίες και ανασφάλεια. Αυτήν την εικόνα της ατελούς και συχνά πικρής ζωής μας δίνει ανάγλυφα ο ίδιος ο προφήτης Δαβίδ:

«αἱ ἡμέραι τῶν ἐτῶν ἡμῶν ἐν αὐτοῖς ἑβδομήκοντα ἔτη, ἐὰν δὲ ἐν δυναστείαις, ὀγδοήκοντα ἔτη, καὶ τὸ πλεῖον αὐτῶν κόπος καὶ πόνος· ὅτι ἐπῆλθε πρᾳότης ἐφ᾿ ἡμᾶς, καὶ παιδευθησόμεθα.», Ψα 89,10.

Πώς λοιπόν θα μπορούσαν αυτοί οι προ Χριστού άγιοι να μην ελπίζουν σε μια ζωή κοντά στο Θεό, αιώνια κι απαλλαγμένη από βάσανα; Την δε ελπίδα και προσδοκία αυτής της αιώνιας λύτρωσης θα την περιγράψει ο Παύλος στο πρόσωπο του πιστού Αβραάμ, και αυτή θα συνεπάγεται το ίδιο και στα πρόσωπα όλων των προ Χριστού δικαίων που δεν πήραν καμιά τέτοια υπόσχεση απ’ το Θεό:

«Πίστει παρῴκησεν εἰς γῆν τῆς ἐπαγγελίας ὡς ἀλλοτρίαν, … ἐξεδέχετο γὰρ τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός. … Κατὰ πίστιν ἀπέθανον οὗτοι πάντες, μὴ λαβόντες τὰς ἐπαγγελίας, ἀλλὰ πόρρωθεν αὐτὰς ἰδόντες καὶ ἀσπασάμενοι, καὶ ὁμολογήσαντες ὅτι ξένοι καὶ παρεπίδημοί εἰσιν ἐπὶ τῆς γῆς.», Εβ 11,9-13.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Ε΄

Πολλοί έλληνες και ξένοι θεολόγοι συγκρίνουν τον διωγμό του Ηρώδη προς τον γεννηθέντα Χριστό και την αντίστοιχη εκ Θεού σωτηρία Του, με τον διωγμό που υπέστη ο Μωυσής όταν γεννήθηκε, και την αντίστοιχη σωτηρία του μέσα στα νερά του Νείλου. Υπάρχουν όμως αξιοσημείωτες διαφορές.

1) Στον Μωυσή διώκονταν όλα τα άρρενα εβραιόπουλα ενώ στον Χριστό διώκονταν αποκλειστικά Αυτός. 2) Στον Μωυσή δεν έγινε κάποιος χρηματισμός για την σωτηρία του, ούτε υπήρχε η οικονομική δυνατότητα να ξεφύγει στο εξωτερικό. Γι αυτό αφέθηκε στο ποτάμι με άγνωστη την τύχη του. Αντίθετα στο Χριστό, έλαβε χώρα μια ολόκληρη ιστορία με τους μάγους και το αστέρι, με τελικό αποτέλεσμα – που ήταν φυσικά σχέδιο της Θείας Πρόνοιας – ν’ αποκτήσει ο Χριστός πανάκριβα δώρα που χρησίμευσαν για τα έξοδα του ταξιδιού και της διαμονής Του στο εξωτερικό. 3) Ο Μωυσής διατηρήθηκε στη ζωή και κρύφτηκε απ’ τους γονείς του επειδή φάνηκε «ἀστεῖον τὸ παιδίον» (Έξ 2,1, Εβ 11,23). Ο Χριστός όμως, πριν γεννηθεί οι γονείς Του ήξεραν τον ξεχωριστό και ανεπανάληπτο ρόλο του και ότι Αυτός είναι ο προφητευμένος μεσσίας. Η δε Μαρία η μητέρα Του ευαγγελίστηκε από άγγελο την υπερφυσική Του Σύλληψη από Πνεύμα Άγιο πριν ακόμα αυτή συμβεί. Και όχι από τυχαίο άγγελο, αλλά απ’ τον άγγελο που ήταν δίπλα στον Θεό (Λκ 1,19), τον ιδιαίτερο του Θεού, θα λέγαμε με τη σημερινή φρασεολογία. Το να σωθεί λοιπόν το προφητευμένο Παιδί-Μεσσίας απ’ τη φονική μανία του ματαιόδοξου Ηρώδη ήταν το λιγότερο θαυμαστό γεγονός ανάμεσα σε όλα εκείνα τα θαυμαστά και απίστευτα που συνέβησαν γύρω απ’ τη γέννα Του.

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι όλοι σχεδόν οι προφήτες, που ήταν οι χριστοί του Θεού (Ψα 104,15), διώκονταν απ’ τους βασιλείς (Πρξ 7,52) – με τις ελάχιστες εξαιρέσεις των Σαμουήλ και Νάθαν που έδρασαν στην εποχή ευσεβών βασιλέων, του Δαβίδ και του Σολομώντα – και γίνονταν έτσι οι πρώτοι μάρτυρες του Θεού. Γι αυτό και ο Κύριος θα κατηγορήσει ανοιχτά τους ψευτοευσεβείς θρησκευτικούς ηγέτες της εποχής του, ότι συμμερίζονται τους φόνους των προφητών που έκαναν οι πρόγονοί τους (Μθ 23,29-32, Λκ 11,47-51). Το ίδιο και ο Στέφανος θα τους κατηγορήσει:

«Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεὶ τῷ Πνεύματι τῷ ῾Αγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ ὑμεῖς. τίνα τῶν προφητῶν οὐκ ἐδίωξαν οἱ πατέρες ὑμῶν; καὶ ἀπέκτειναν τοὺς προκαταγγείλαντας περὶ τῆς ἐλεύσεως τοῦ δικαίου, οὗ νῦν ὑμεῖς προδόται καὶ φονεῖς γεγένησθε· οἵτινες ἐλάβετε τὸν νόμον εἰς διαταγὰς ἀγγέλων, καὶ οὐκ ἐφυλάξατε.», Πρξ 7,51-53.

Συνεπώς, άλλες οι συνθήκες και η μέριμνα του Θεού για τον Μωυσή και άλλες για τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού. Εκείνο όμως που μπορούμε να πούμε ότι είναι κοινό στοιχείο ανάμεσά τους, και σύμφωνα με τον τύπο που μας υποδεικνύει ο Παύλος (Α΄ Κο 10,1-6), είναι ότι ξέφυγαν τον θάνατο όταν ήταν βρέφη, διότι ακριβώς θα έπαιζαν τον ρόλο του μεσίτου-μεσσία των 2 Διαθηκών του Θεού. Ο Μωυσής στην Παλαιά Διαθήκη (Γα 3,19) και ο Ιησούς Χριστός στην Καινή. Κι έτσι, όπως ο μεσίτης Μωυσής αποτελεί τον τύπο του μεσσία Χριστού, έτσι και η σωτηρία του Μωυσή απ’ τον θάνατο, αποτελεί τον τύπο της αντίστοιχης σωτηρίας του Χριστού. Έτσι ώστε, χρόνια μετά τη γέννα τους [40 για τον Μωυσή (Έξ 7,6) και 30 για τον Χριστό (Λκ 3,23)] να πραγματοποιηθούν μέσω αυτών, αντίστοιχα οι σωτηρίες των περιούσιων λαών του Θεού. Του αρχαίου Ισραήλ που βγήκε απ’ την Αίγυπτο και σώθηκε απ’ τη δουλεία, και του λαού των χριστιανών που σώζονται απ’ την αμαρτία!

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤ΄

Κατά την έρευνά μας, και ειδικά στις μεσσιανικές προφητείες των αρχαίων ειδωλολατρικών μαντείων και άλλων συγγραφέων της προ Χριστού εποχής, πέσαμε και στην περικοπή του Πλάτωνα απ’ το έργο του Πολιτεία, (γράφτηκε σε μορφή διαλόγου γύρω στο 380 π.Χ.) που είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Θα την παραθέσουμε σε μετάφραση. Τα πρόσωπα του διαλόγου είναι πολλά (φιλόσοφοι και πολιτικοί), ανάμεσά τους και ο Σωκράτης, αλλά εδώ φαίνονται να μιλούν ο Γλαύκων και ο συγγραφέας που διακρίνεται απ’ το «εγώ»:

[Γλαύκων] «Ας τον απογυμνώσουμε λοιπόν απ᾽ όλα τα άλλα, εκτός από τη δικαιοσύνη κι ας τον κάμομε να είναι ολωσδιόλου το αντίθετο από κείνο τον πρώτο· έτσι, χωρίς να έχει κάμει ποτέ την παραμικρότερη αδικία, ας τον θεωρούν για το χειρότερο κακούργο, για να περάσει η αρετή του από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες, χωρίς να τον επηρεάζει η κακή ιδέα του κόσμου κι όσα προέρχονται απ᾽ αυτήν· κι ας μη παραστρατήσει από το δρόμο του ώσπου [361d] να πεθάνει, έτσι που να περνά σ᾽ όλη του τη ζωή για άδικος, ενώ αυτός ήταν ο πιο δίκαιος άνθρωπος. Έτσι λοιπόν που θα έχουμε μπρος μας τα δυο αυτά πρότυπα, της πιο τέλειας δικαιοσύνης το ένα και της πιο τέλειας αδικίας το άλλο, θα είμαστε σε θέση να κρίνομε τίνος από τους δυο η ζωή είναι πιο ευτυχισμένη.»

[συγγραφέας] «Πω, πω, καλέ μου Γλαύκων, είπα εγώ, με πόση επιτηδειότητα και δύναμη καθαρίζεις και τους δυο, σαν να ήταν αγάλματα, από το καθετί, για να υποβληθούν στην κρίση μας!»

[Γλαύκων] «Όσο μπορώ καλύτερα, είπε· κι αφού τους πήραμε τέτοιους, καθόλου δύσκολο δεν είναι, μου φαίνεται, να εκθέσομε και [361e] τη ζωή που περιμένει τον καθένα τους. Ας αρχίσομε λοιπόν, αφού μόνο σε παρακαλέσω, Σωκράτη, αν τα λέγω κάπως πιο χοντρά, να μην το παίρνεις πως τα λέγω εγώ, αλλά εκείνοι που προτιμούν την αδικία από τη δικαιοσύνη. Και λοιπόν θα πουν αυτοί πως ο δίκαιος θα μαστιγωθεί, θα στρεβλωθεί, [362a] θα ριχτεί στις φυλακές, θα τυφλωθεί με πυρωμένο σίδερο και τελευταία, αφού περάσει απ᾽ όλα τα βασανιστήρια, θα ανασκολοπισθεί κι έτσι θα μάθει πως δεν είναι ανάγκη να θέλει να είναι κανείς δίκαιος, αλλά να περνά για τέτοιος. », Πολιτεία, 361c-362a, μετάφραση Ιωάννης Γρυπάρης, απ’ την ιστοσελίδα, Πύλη της ελληνικής Γλώσσας, ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (greek-language.gr) .

Για το παραπάνω απόσπασμα ο Κλήμης Αλεξανδρεύς (Στρωματείς, 5,13-14) θα πει ότι δείχνει το σχέδιο της «σωτήριας οικονομίας» του Θεού εννοώντας φυσικά τη θυσία του Ιησού Χριστού.

Όμως αν προσέξουμε καλύτερα, θα δούμε ότι ο Γλαύκων υποθέτει ένα δίκαιο πρόσωπο για να το αντιπαραβάλλει μ’ ένα άδικο (361d). Γι αυτό και κατόπιν, αυτός που υποδύεται τον συγγραφέα, σημειώνει την καθαρότητα της σύγκρισης αυτής του Γλαύκωνα για τα 2 πρόσωπα. Είναι βέβαια, άξιοι παρατηρήσεως οι βασανισμοί που αναφέρει στο τέλος ο Γλαύκων για τον δίκαιο άνδρα, και θα μπορούσαμε να πούμε με κάποια επιφύλαξη ότι ταιριάζουν σαν προρρήσεις, όχι όμως για τα Πάθη του Χριστού αποκλειστικά, διότι μιλάει για τύφλωση και ανασκολοπισμό (σούβλισμα), αλλά για τα μαρτύρια όλων γενικά των αγίων.

Γενικά, πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί σε τέτοιες συγκρίσεις, διότι ας μην ξεχνάμε ότι και η σταύρωση και άλλα βασανιστήρια, όπως αυτά που αναφέρει ο Γλαύκων, δεν ήταν σπάνια στην αρχαιότητα ως ποινές ή τιμωρίες, και οι αρχαίοι τα γνώριζαν καλά.

Τέλος, να πούμε ότι η εντύπωση που ήταν διάχυτη στα ειδωλολατρικά έθνη και η ευκολία ν’ αναπαριστάνουν τους θεούς τους με περιγραπτές εικόνες και αγάλματα σε ανθρώπινη μορφή, τους έδινε την ιδέα ότι οι θεοί αυτοί θα μπορούσαν να κατέβουν στη γη με ανθρώπινη μορφή, κάνοντας υπερφυσικά σημεία. Αρκεί να θυμηθούμε το περιστατικό με τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα στα Λύστρα της Λυκαονίας, όπου οι κάτοικοι τους πέρασαν για θεούς:

«οἱ δὲ ὄχλοι ἰδόντες ὃ ἐποίησεν ὁ Παῦλος ἐπῆραν τὴν φωνὴν αὐτῶν Λυκαονιστὶ λέγοντες· οἱ θεοὶ ὁμοιωθέντες ἀνθρώποις κατέβησαν πρὸς ἡμᾶς· ἐκάλουν τε τὸν μὲν Βαρνάβαν Δία, τὸν δὲ Παῦλον ῾Ερμῆν, ἐπειδὴ αὐτὸς ἦν ὁ ἡγούμενος τοῦ λόγου. ὁ δὲ ἱερεὺς τοῦ Διὸς τοῦ ὄντος πρὸ τῆς πόλεως αὐτῶν, ταύρους καὶ στέμματα ἐπὶ τοὺς πυλῶνας ἐνέγκας, σὺν τοῖς ὄχλοις ἤθελε θύειν.», Πρξ 14,11-13.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ Ζ΄

Και όχι μόνο πίστεψαν οι μάγοι, αλλά με το μήνυμά τους έγιναν ευαγγελιστές στην Ιουδαία, όπως λένε και οι πατέρες. Εμείς θα προσθέσουμε ότι έγιναν ευαγγελιστές και στην πατρίδα τους, καθώς κατάλαβαν ότι αυτός ο βασιλιάς που γεννήθηκε, θα παίξει κάποιον σπουδαίο ρόλο στο μέλλον για όλον τον κόσμο, κι ας μην ήξεραν ότι ήταν και ο Θεός Λόγος. Στο σημείο αυτό ο αρθρογράφος F. Mobbs αδικεί τους μάγους, διότι λέει (μετάφραση):

«Oι μάγοι απέτυχαν ν’ αναγνωρίσουν ποιος ήταν ο Ιησούς και ποιος είναι. Σήμερα οι χριστιανοί μπορούν να τον αναγνωρίσουν ως τον αγαπητό Υιό του Πατέρα, και όχι ως ένα απλό απόγονο του Δαβίδ, όχι ως ένα απλό βασιλέα. Μπορούν να κάνουν επανόρθωση στην αποτυχία των μάγων να πιστέψουν στον Ιησού, και στην ίδια αποτυχία πολλών που τον γνώρισαν στη σάρκα, … όμως παρεξήγησαν ποιος είναι, ή τον απέρριψαν.», The Meaning of the Visit of the Magi, New Blackfriars , Nov. 2006, Vol. 87, No. 1012, pp. 593-604.

Είδαμε όμως στο ΜΕΡΟΣ Α΄ το αδύνατο ν’ αναγνωρίσει οποιοσδήποτε τον Χριστό ως Θεό όσο ζούσε. Ακόμη και οι μαθητές του μετά την Ανάσταση περίμεναν την αποκατάσταση της επίγειας βασιλείας του Ισραήλ (Πρξ 1,6). Οι μάγοι ωστόσο, ασπάστηκαν με πίστη την μελλοντική κι ένδοξη βασιλεία του μικρού Χριστού κι ας μην γνώριζαν την ακριβή έννοια της δόξα της. Γι αυτό δέχτηκαν μ’ ενθουσιασμό να κάνουν το μεγάλο ταξίδι, γι αυτό και θεωρούσαν μεγάλη τους τιμή να προσκυνήσουν αυτό το Παιδί, γι αυτό κι έκαναν χαρά μεγάλη όταν ξαναβρήκαν το αστέρι (ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα, Μθ 2,10). Ποιός δεν ζηλεύει την χαρά των μάγων; Ποιός δεν θα ήθελε να είναι μαζί τους σ’ αυτό το αληθινά μαγικό ταξίδι με οδηγό ένα αστέρι, και που κατέληξε σ’ ένα τόσο εντυπωσιακό και χαρούμενο τέλος; Διότι θα λένε αργότερα: «Είδαμε τον προφητευμένο βασιλιά!».

Αλλά και οι ποιμένες που ήρθαν σπεύσαντες την ίδια νύχτα της Γέννησης όντας πληροφορημένοι απ’ τους αγγέλους, είδαν το Μωρό στη φάτνη κι έκαναν χαρά μεγάλη καθώς επέστρεφαν, «δοξάζοντες καὶ αἰνοῦντες τὸν Θεὸν ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἤκουσαν καὶ εἶδον» (Λκ 2,19-20).

Παρόμοια χαρά θα νιώσει και ο γέρος Συμεών μετά από 40 μέρες, όταν θα πάρει στην αγκαλιά του τον μικρό Χριστό, αναφωνώντας προς τον Θεό: «εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου» (Λκ 2,30)!

Και μετά από 30 χρόνια με μια παρόμοια χαρά θα πει ο Ανδρέας στον Πέτρο: «Εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν·» (Ιω 1,42). Το ίδιο θα πει και ο Φίλιππος στον Ναθαναήλ: «Ὃν ἔγραψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, εὑρήκαμεν, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ.» (Ιω 1,46)!

Ποιανού χαρά είναι μεγαλύτερη; Όλοι αυτοί Τον είδαν, Τον βρήκαν! Κι όμως, η μεγαλύτερη χαρά ενός ανθρώπου δεν είναι επειδή Τον είδε ή επειδή Τον βρήκε. Αλλά είναι επειδή άκουσε τα σωτήρια λόγια Του και είδε τα έργα Του και πίστεψε, όπως θα πει ο ίδιος ο Κύριος στους μαθητές Του:

«Υμῶν δὲ μακάριοι οἱ ὀφθαλμοί, ὅτι βλέπουσι, καὶ τὰ ὦτα ὑμῶν, ὅτι ἀκούουσιν. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν ὅτι πολλοὶ προφῆται καὶ δίκαιοι ἐπεθύμησαν ἰδεῖν ἃ βλέπετε, καὶ οὐκ εἶδον, καὶ ἀκοῦσαι ἃ ἀκούετε, καὶ οὐκ ἤκουσαν.», Μθ 13,16-17, Λκ 10,23-24.

Είναι όμως μόνο οι μαθητές Του, και οι άλλοι που Τον είδαν και Τον άκουσαν τότε, οι τυχεροί με την μεγαλύτερη χαρά; Όχι μόνο αυτοί. Διότι βλέπετε ο Θεός που χάρισε την σωτηρία του ανθρώπινου γένους μέσω του μονογενούς Υιού Του, μας χάρισε και γραπτή την επίγεια διδασκαλία και δράση Του, ή τουλάχιστον όση έκρινε Αυτός απαραίτητη: την Καινή Διαθήκη! Και αφού την διαβάσουμε και πιστέψουμε, τότε πρέπει να έχουμε την βεβαιότητα, ότι είμαστε κι εμείς κάτοχοι της μεγαλύτερης χαράς!

Ας είναι δοξασμένο τ’ όνομα του Κυρίου στον αιώνα!

Βιβλιογραφία κατά χρονολογική σειρά

Ηρόδοτος, Ιστορίαι, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Ηροδότου_(Ιστορίαι)/Κλειώ .

Ξενοφών, Κύρου Παιδεία, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Κύρου_Παιδεία/Η .

Πλάτων, Πολιτεία, ψηφιακή μορφή και σε μετάφραση, ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (greek-language.gr) .

Σιβυλλικοί Χρησμοί, 3,46-50 & 12,286-290, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Χρησμοί_Σιβυλλιακοί .

Κικέρων, De Divinatione (Περι Μαντικής), ψηφιακή μορφή της αγγλικής μετάφρασης απ’ τα λατινικά, http://www.thelatinlibrary.com/cicero/divinatione2.shtml .

Βιργίλιος, Εκλογή 4, ψηφιακή μορφή της αγγλικής μετάφρασης απ’ τα λατινικά, https://en.wikisource.org/wiki/Eclogues_of_Virgil_(1908)/Eclogue_4 .

Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Ιστορική_Βιβλιοθήκη/Β .

Στράβων, Γεωγραφικά, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Γεωγραφικά/ΙΣΤ .

Πλίνιος πρεσβύτερος, Φυσική Ιστορία, ψηφιακή μορφή, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D30%3Achapter%3D6 .

Ιώσηπος, Ιουδαίκή Αρχαιολογία, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Ιουδαϊκή_αρχαιολογία .

Ιώσηπος, Ιουδαϊκός Πόλεμος, ψηφιακή μορφή, https://el.wikisource.org/wiki/Ιουδαϊκός_Πόλεμος .

Τάκιτος, Χρονικά, ψηφιακή μορφή της αγγλικής μετάφρασης απ’ τα λατινικά, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0078%3Abook%3D13%3Achapter%3D4 .

Σουητώνιος, Βίοι των 12 καισάρων, Βεσπασιανός, 4, ψηφιακή μορφή της αγγλικής μετάφρασης απ’ τα λατινικά, https://en.wikisource.org/wiki/The_Lives_of_the_Twelve_Caesars/Vespasian#4 .

Ιγνάτιος Αντιοχείας, Προς Εφεσίους επιστολή, PG 5.

Ιουστίνος, Απολογία, PG 6.

Ιουστίνος, Διάλογος προς Τρύφωνα, PG 6.

Ειρηναίος, Adversus Haereses (Κατά Αιρέσεων), ψηφιακή μορφή της αγγλικής μετάφρασης απ’ τα λατινικά, https://en.wikisource.org/wiki/Ante-Nicene_Fathers/Volume_I/IRENAEUS/Against_Heresies:_Book_III/Chapter_IX.

Κλήμης Αλεξανδρέας, Στρωματείς, PG 9,164.

Κλήμης Αλεξανδρεύς, Προτρεπτικός προς Έλληνας, PG 10,102-103.

Δίων Κάσσιος, Ρωμαϊκή Ιστορία, ψηφιακή μορφή, https://archive.org/details/diosromanhistory08cassuoft/mode/2up .

Πρωτευαγγέλιο Ιακώβου, απόκρυφο, στον J.K. Elliot, A Synopsis of the Apocryphal Nativity and Infancy narratives, Λέιντεν/Βοστώνη, 2006.

Ωριγένης, Κατά Κέλσου, PG 11.

Ωριγένης, Εκλογαί εις τους Αριθμούς, PG 17.

Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική Προπαρασκευή, PG 22.

Αποστολικοί κανόνες, ψηφιακή μορφή, http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/regulations/00_apostolic.htm .

Όρος Α΄ οικουμενικής συνόδου στον Νικόδημο Αγιορείτη, Πηδάλιο, β΄ έκδοση, Αθήνα 1841.

Βασίλειος Καισαρείας, Εις την αγίαν του Χριστού Γέννησιν, PG 31.

Διόδωρος Ταρσού, Αποσπάσματα στη Γένεση, PG 33.

Γρηγόριος Ναζιανζηνός, στον Κοσμά Ιεροσολυμίτη, Συναγωγή και Εξήγησις εμμέτρων έργων του Γρηγορίου, PG 38.

Επιφάνειος Κύπρου, Πανάριον, PG 42.

Γρηγόριος Νύσσης, Εις το Γενέθλιον του Σωτήρος, PG 46.

Ιωάννης Χρυσόστομος, Εις το Γενέθλιον του Σωτήρος, PG 56.

Ιωάννης Χρυσόστομος, Ομιλία στ΄ εις το κατά Ματθαίον, PG 57.

Κύριλλος Αλεξανδρείας, Υπόμνημα εις Ματθαίο, PG 72.

Ισίδωρος Πηλουσιώτης, Επιστολαί, PG 76.

Θεόδοτος Αγκύρας, Ομιλία εις την Γέννησιν του Σωτήρος, PG 77.

Ψευδοκαισάρειος, Τέσσερις Διάλογοι, PG 38.

Κοσμάς Ιεροσολυμίτης, Συναγωγή και Εξήγησις εμμέτρων έργων του Γρηγορίου, PG 38.

Επιφάνειος μοναχός και πρεσβύτερος, Λόγος περί του βίου της υπεραγίας Θεοτόκου, PG 120.

Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, Ερμηνεία εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, PG 123.

Ευθύμιος Ζιγαβηνός, Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, PG 129.

Ιωάννης Καντακουζηνός, Κατά Μωαμεθανών, PG 154.

Μιχαήλ Γλυκάς, Χρονικό, PG 158.

Robert Skinner, Christs birth miss-timed, Λονδίνο, 1649.

William Greene, Μemento’s to the World, Λονδίνο 1681, ψηφιακή μορφή, https://www.proquest.com/eebo/docview/2248522509/12846767/1?accountid=8359 .

Βαρθολομαίος Γεωργιάδης, Ερμηνεία εις τα 4 Ευαγγέλια, Αθήνα 1883.

Γεώργιος Δέρβος, Ερμηνεία των Ευαγγελίων, των αναφερομένων εις την γενεαλογίαν, διδασκαλίαν, τα Πάθη και την Ανάστασιν του Ιησού Χριστού, Αθήνα 1889.

Νικόλαος Δαμαλάς, Ερμηνεία εις την Καινήν Διαθήκην, Αθήνα 1892, pdf.

Απόστολος Μακράκης, Ερμηνεία του κατά Ματθαίον, 1900 (ανατύπωση 1973).

Jewish Encyclopedia, 1906, ψηφιακή μορφή, https://www.jewishencyclopedia.com/ .

Alfred Plummer, An exegetical commentary on the Gospel of Matthew, Λονδίνο 1911.

Allen C. Willoughby, A critical and exegetical commentary on the Gospel according to S. Matthew, Εδιμβούργο 1912.

A.H. M’Neile, The Gospel according to S. Matthew, Λονδίνο 1915.

Theodore H. Robinson, The Gospel of Matthew, Λονδίνο 1928.

F.W. Green, The Gospel according to S. Matthew, Oξφόρδη 1936.

Δ. Ζ. Σακελλάριος, Η γέννησις του Χριστού, 1938.

Παναγιώτης Μπρατσιώτης, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Ε΄, αστέρες βιβλικώς, Αθήνα 1939.

Παναγιώτης Μπρατσιώτης, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. ΙΣΤ΄, μάγοι, Αθήνα 1939.

Λεωνίδας Φιλιππίδης, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης, Αθήνα 1958.

Σάββας Αγουρίδης, Ο χαρακτήρ των αφηγήσεων περί της γεννήσεως και της παιδικής ηλικίας του Ιησού παρά τω Ματθαίω και παρά τω Λουκά, Αθήνα 1967. 

Δημήτρης Κωτσάκης, Το Άστρον της Βηθλεέμ και η επιστήμη, Αθήνα 1980.

John Meier, Matthew, Δουβλίνο 1980.

David Hill, The Gospel of Matthew, Μίτσιγκαν 1981.

John Mosley, Common Errors in "Star of Bethlehem" Planetarium Shows, άρθρο, 1981,

https://www.ips-planetarium.org/page/a_mosley1981 .

Δημήτριος Κωλέσης, Υπάρχει Βηθλεέμ, Θεσ/νίκη 1983.

Raymond E. Brown, The Birth of the Messiah: A Commentary on the Infancy Narratives in the Gospels of Matthew and Luke, New York 1993.

Στράτος Θεοδοσίου & Μάνος Δανέζης, Η Οδύσσεια των Ημερολογίων, Αθήνα 1995.

Ernest Martin, The Star that Astonished the World, 1996,

https://www.askelm.com/star/star006.htm .

Mark Kidger, The Star of Bethleem, an astronomer’s view, 1999,

(https://www.newscientist.com/article/mg16422185-800-the-star-of-bethlehem-an-astronomers-view-by-mark-kidger/ .

Στράτος Θεοδοσίου & Μάνος Δανέζης, Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. - Αστρονομία-Ιστορία-Φιλοσοφία, Αθήνα 2000.

Σάββας Αγουρίδης, Ματθαίος ο Ευαγγελιστής, Αθήνα 2000.

Nitsa Ben-Ari, The double conversion of Ben-Hur, Tel Aviv Univresity, Target, Vol. 14, No. 2, 2003, p. 263-301, Ben-AriDouble.PDF (tau.ac.il) .

W.D. Davies & Dale C. Allison, A critical and exegetical commentary on the Gospel according to Saint Matthew, Λονδίνο/Νέα Υόρκη 2004.

Yu Βοn-Κοn, Ιστορία, θεολογία, ιεραποστολή στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, Διδακτορικό, Θεσ/νίκη 2005.

Frank Mobbs, The Meaning of the Visit of the Magi, New Blackfriars, Nov. 2006, Vol. 87, No. 1012, pp. 593-604, pdf, The Meaning of the Visit of the Magi on JSTOR .

J.K. Elliot, A Synopsis of the Apocryphal Nativity and Infancy narratives, Λέιντεν/Βοστώνη 2006.

Διονύσης Σιμόπουλος, Οδηγός Παράστασης: «Το Άστρο των Χριστουγέννων», απ’ το Ευγενίδειο Πλανητάριο, Αθήνα, 2006, pdf, https://www.openbook.gr/to-astro-ton-christoygennon/ .

Dave Reneke, https://www.telegraph.co.uk/topics/christmas/3687843/Jesus-was-born-in-June-astronomers-claim.html (2008).

David Collins, The Star of Bethlehem, Αγγλία 2012, googlebook.

Σεβαστιανός Τοπάλης, Εις επίγνωσιν αληθείας: Κείμενα πνευματικής επίγνωσης, Αμύνταιο 2012.

Καραγιάννης Βασίλειος, Μετανάστης από τον ουρανό: η Γέννηση του Ιησού Χριστού, Αμμόχωστος 2013.

David W. Hughes, Shuffle-Science of Christmas-Star of Bethlehem, video, 2013,

https://www.youtube.com/watch?v=F2WEy3WyhSU&ab_channel=MoreInfo .

Αικατερίνη Γούρου, Η διήγηση της προσκύνησης των Μάγων στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και η πρόσληψή της στον χριστιανικό κόσμο, Μεταπτυχιακό, Θεσ/νίκη 2015.

Ελένη Βουρδά, Η σημασία των αστέρων στο κείμενο της Καινής Διαθήκης, Διδακτορικό, Θεσ/νίκη 2015.

Ζωδιακό φώς, ΝASA, 2016, https://www.jpl.nasa.gov/news/serendipitous-juno-detections-shatter-ideas-about-origin-of-zodiacal-light .

Κωνσταντίνος Ζαγγανάς, Οι διηγήσεις για την Γέννηση του Ιησού Χριστού στα Ευαγγέλια και η αποτύπωσή τους σε σύγχρονα ομιλητικά κείμενα, Μεταπτυχιακό, Θεσ/νίκη 2016.

Μιχαήλ Σωτηριάδης πτυχιούχος θεολογίας & σχολής θετικών επιστημών

Όλο το άρθρο υπάρχει εδώ σε pdf, https://www.academia.edu/71106560/_THE_STAR_OF_BETHLEHEM_