JOHN 8:25 – THE ANTICHRIST ORIGINALITY OF SIAMAKIS (PART IΙ)

Θεσσαλονίκη 1-1-17 Αρχική δημοσίευση

27-11-21 Βελτιωμένη δημοσίευση

[Συνέχεια απ’ το ΜΕΡΟΣ Α΄ ]

Πριν πάμε στην ερμηνεία του Χρυσόστομου και των άλλων πατέρων, θεωρoύμε σκόπιμο να δούμε το εν λόγω χωρίο μαζί με την συνάφειά του, διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να δούμε και την ερμηνεία της στις σωστές της διαστάσεις. Ακολουθεί λοιπόν η περικοπή κι από κάτω η μετάφραση:

Ιωάννου 8,24-30

«24 εἶπον οὖν ὑμῖν ὅτι ἀποθανεῖσθε ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν· ἐὰν γὰρ μὴ πιστεύσητε ὅτι ἐγώ εἰμι, ἀποθανεῖσθε ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν. 25 ἔλεγον οὖν αὐτῷ· Σὺ τίς εἶ; καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Τὴν ἀρχὴν ὅ,τι καὶ λαλῶ ὑμῖν. 26 πολλὰ ἔχω περὶ ὑμῶν λαλεῖν καὶ κρίνειν· ἀλλ' ὁ πέμψας με ἀληθής ἐστι, κἀγὼ ἃ ἤκουσα παρ' αὐτοῦ, ταῦτα λέγω εἰς τὸν κόσμον. 27 οὐκ ἔγνωσαν ὅτι τὸν πατέρα αὐτοῖς ἔλεγεν. 28 εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Ὅταν ὑψώσητε τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι, καὶ ἀπ' ἐμαυτοῦ ποιῶ οὐδέν, ἀλλὰ καθὼς ἐδίδαξέ με ὁ πατὴρ μου, ταῦτα λαλῶ. 29 καὶ ὁ πέμψας με μετ' ἐμοῦ ἐστιν· οὐκ ἀφῆκέ με μόνον ὁ πατὴρ, ὅτι ἐγὼ τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ ποιῶ πάντοτε. 30 Ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν.», Ιω 8,24-30.

Μετάφραση. «σας είπα λοιπόν ότι θα πεθάνετε στις αμαρτίες σας. Διότι αν δεν πιστέψετε ότι εγώ είμαι (ο Χριστός = ο μεσσίας), θα πεθάνετε στις αμαρτίες σας. Του έλεγαν λοιπόν (οι φαρισαίοι). Εσύ ποιος είσαι; Κι ο Ιησούς τους είπε. Αυτό που σας λέω απ’ την αρχή (ότι είμαι). Έχω πολλά για σας, να σας πω και να σας κρίνω. Αλλ’ αυτός που μ’ έστειλε λέει την αλήθεια, κι εγώ αυτά που άκουσα απ’ αυτόν, αυτά λέω στον κόσμο. Δεν κατάλαβαν ότι για τον Πατέρα τους έλεγε. Τους είπε λοιπόν ο Ιησούς. Όταν θα υψώσετε τον υιό του ανθρώπου (εννοεί τον σταυρικό θάνατο και την ανάστασή του), τότε θα καταλάβετε ότι είμαι εγώ, και δεν κάνω τίποτα από μόνος μου, αλλ’ όπως με δίδαξε ο Πατέρας, αυτά λέω. Και αυτός που μ’ έστειλε είναι μαζί μου. Δεν με άφησε μόνο μου ο Πατέρας, διότι αυτά που θέλει εκείνος, αυτά κάνω πάντοτε. Κι όταν είπε αυτά, πολλοί πίστεψαν σ’ αυτόν.»

Όπως βλέπουμε στην περικοπή, ο Ιησούς προσπαθεί ν’ απαντήσει στην ερώτηση για το ποιος είναι, και να δώσει στους φαρισαίους να καταλάβουν ότι είναι ο μεσσίας, ο λυτρωτής, ο σωτήρας του κόσμου, που θα φέρει την λύτρωση και σωτηρία μέσα από την ύψωση του σώματός του πάνω στον σταυρό. Τότε λέει «θα καταλάβετε ότι είμαι εγώ». Και ότι έχει στενή σχέση με τον Πατέρα που τον έστειλε: «ο Πατέρας είναι μαζί μου», και «δεν με άφησε μόνο μου», και «κάνω πάντα αυτά που θέλει»! Τους λέει λόγια που δεν ακούστηκαν από κανέναν προφήτη μέχρι τώρα. Ποιός προφήτης μπορούσε ποτέ να οικειοποιηθεί έτσι τον Πατέρα Θεό; Γι αυτό και πολλοί τον πίστεψαν τότε. Όπως είπαν και οι υπηρέτες των φαρισαίων ως αιτιολογία όταν γύρισαν άπραγοι ενώ είχαν πάρει την εντολή να συλλάβουν τον Ιησού: «ουδέποτε μίλησε έτσι άνθρωπος όπως μίλησε αυτός ο άνθρωπος», Ιω 7,46. Διότι προφανώς τον πίστεψαν και οι υπηρέτες. Γι αυτό και εισέπραξαν τον ονειδισμό των φαρισαίων: «μήπως και σεις πλανηθήκατε;», Ιω 7,47.

Αν λοιπόν οι φαρισαίοι δεν αναγνωρίσουν ότι ο Ιησούς είναι ανώτερος κι από προφήτη, ότι είναι ο Άνθρωπος που είναι ένα με τον Πατέρα, ότι είναι αυτός που στάλθηκε απ’ τον Πατέρα για να σώσει τον κόσμο, τότε ο Ιησούς τους προειδοποιεί: «θα πεθάνετε στις αμαρτίες σας»! Φρικτή προειδοποίηση!

Κρατείστε επίσης την φράση του Χριστού «Έχω πολλά για σας, να σας πω και να σας κρίνω», η οποία παίζει μεγάλο ρόλο στην ερμηνεία του Χρυσοστόμου που εξετάζουμε εδώ.

Το γεγονός ότι μετά τον εν λόγω στίχο 25, ο Χριστός συνεχίζει την ομιλία του στους επόμενους 4 στίχους, για το ποιος είναι ο Ίδιος και ποιος είναι ο Πατέρας που τον έστειλε, αυτό για τον Σιαμάκη είναι μια λεπτομέρεια που δεν πρέπει να δίνουμε σημασία, αφού ο Σιαμάκης έβγαλε το αμετάκλητο πόρισμα ότι ο Χριστός δεν αξίζει να μιλάει με τους ανάξιους φαρισαίους!

Ας δούμε τώρα την ερμηνεία του Χρυσοστόμου ολόκληρη, κι όχι όπως την βάζει επιλεκτικά ο Σιαμάκης (είναι χρωματισμένη η επίμαχη φράση του Χρυσοστόμου που έφερε την αναστάτωση, και αποδείξαμε παραπάνω ότι δεν μπορεί αυτή η μεμονωμένη φράση να είναι η ερμηνεία του εξεταζόμενου χωρίου).

Χρυσοστόμου Ερμηνεία στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, Ομιλία νγ΄, PG 59,293

… «Ἔλεγον οὖν· Σὺ τίς εἶ; Ὢ τῆς ἀνοίας! μετὰ χρόνον τοσοῦτον, καὶ σημεῖα, καὶ διδασκαλίαν, ἐρωτῶσι, Σὺ τίς εἶ; Τί οὖν ὁ Χριστός; Τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι· Τοῦ ὅλως ἀκούειν τῶν λόγων τῶν παρ' ἐμοῦ ἀνάξιοί ἐστε, μήτι γε καὶ μαθεῖν, ὅστις ἐγώ εἰμι. Ὑμεῖς γὰρ πάντα πειράζοντες φθέγγεσθε, καὶ οὐδενὶ τῶν παρ' ἐμοῦ προσέχοντες. Καὶ ταῦτα πάντα ἠδυνάμην ἐλέγξαι νῦν· τοῦτο γάρ ἐστι, Πολλὰ ἔχω καὶ λέγειν καὶ κρίνειν· οὐκ ἐλέγξαι δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ κολάσαι· ἀλλ' ὁ πέμψας με, τουτέστιν, ὁ Πατὴρ, οὐ βούλεται τοῦτο. Οὐ γὰρ ἦλθον κρῖναι τὸν κόσμον, ἀλλὰ σῶσαι τὸν κόσμον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν αὐτοῦ, ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, φησὶν, ἀλλ' ἵνα σώσῃ τὸν κόσμον. Εἰ τοίνυν εἰς τοῦτό με ἀπέστειλεν, ἀληθὴς δέ ἐστιν, εἰκότως οὐδένα ἐγὼ κρίνω νῦν. Ἀλλὰ ταῦτα λαλῶ τὰ πρὸς σωτηρίαν, οὐ τὰ πρὸς ἔλεγχον. Λέγει δὲ ταῦτα, ἵνα μὴ νομίσωσιν ὅτι τοσαῦτα ἀκούων, παρὰ ἀσθένειαν οὐκ ἐπεξέρχεται, ἢ ὅτι οὐκ οἶδεν αὐτῶν τὰς διανοίας καὶ τὰς χλευασίας.»

Μετάφραση. ««Έλεγαν λοιπόν. Εσύ ποιος είσαι;». Ώ, έλλειψη λογικής! Μετά από τόσο χρόνο, και τα θαύματα, και την διδασκαλία, ρωτάνε, «Εσύ ποιος είσαι;». Τί απαντάει λοιπόν ο Χριστός; «Τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Αυτό που λέει, είναι το εξής: «Για ν’ ακούσετε εντελώς τους λόγους μου, είστε ανάξιοι, όχι και να μάθετε ποιος είμαι εγώ. Διότι εσείς πάντα μιλάτε περιπαικτικά, και δεν προσέχετε τίποτ’ απ’ όσα λέω. Και για όλα αυτά μπορώ να σας ελέγξω τώρα. Διότι αυτό ισχύει, μπορώ να το κάνω. Έχω πολλά για σας, να σας πω και να σας κρίνω. Κι όχι μόνο να σας ελέγξω, αλλά και να σας καταδικάσω. Αλλ’ αυτός που μ’ έστειλε, δηλαδή ο Πατέρας, δεν το θέλει αυτό. Διότι δεν ήρθα για να κρίνω τον κόσμο, αλλά για να σώσω τον κόσμο. Διότι δεν απέστειλε ο Θεός τον Υιό του για να κρίνει τον κόσμο, αλλά για να σώσει τον κόσμο (Ιω 3,17). Εφόσον λοιπόν γι αυτό μ’ έστειλε, και λέει την αλήθεια, συνεπώς εγώ δεν κρίνω κανέναν προς το παρόν. Αλλά τα λέω αυτά προς σωτηρία σας, και όχι προς έλεγχο.». Αυτά τα λέει, για να μην νομίσουν ότι με τόσα που ακούει (να τον κατηγορούν), αδυνατεί ν’ απαντήσει, ή ότι δεν γνωρίζει την σκέψη τους και τον εσωτερικό χλευασμό τους εις βάρος του.»

Βλέπουμε λοιπόν τον Χρυσόστομο, ν’ αναπαριστά μια υποθετική ομιλία του Χριστού! Ότι ο Χριστός λέει ότι μπορεί να ελέγξει τους φαρισαίους κι επιπλέον να τους καταδικάσει στην κόλαση ως ανάξιους να δεχθούν τον λόγο του, και άρα ως ανάξιους και να τον ακούσουν, αλλά δεν θέλει να το κάνει αφού δεν θέλει κάτι τέτοιο ο Πατέρας. Και κατασκευάζει αυτή την γλαφυρότατη υποθετική ομιλία του Χριστού προς τους φαρισαίους, για τον εξής λόγο που φαίνεται καθαρά:

Για να ερμηνεύσει την απάντηση του Χριστού «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν», αφού με την τελευταία φράση του ο μεγάλος ερμηνευτής, δηλώνει τον ελιγμό του Χριστού που τον κάνει επίτηδες για να δείξει στους φαρισαίους ότι και δεν αποφεύγει την απάντηση αλλ’ απαντάει λακωνικά, και καταλαβαίνει τον χλευασμό τους (με το «ποιος είσαι;») που έτσι κι αλλιώς τον ξέρει ως καρδιογνώστης.

Έτσι ο Χρυσόστομος δεν βάζει μόνο σαν υπόθεση το «για ν’ ακούσετε τους λόγους μου είστε ανάξιοι», αλλά προσθέτει αμέσως και την εξής υποθετική φράση που συνδέεται άρρηκτα με την προηγούμενη υποθετική: «όχι και να μάθετε ποιος είμαι εγώ.». Φαίνεται καθαρά λοιπόν η εικόνα που θέλει να δώσει ο μεγάλος ερμηνευτής:

Ότι ο Χριστός δεν κοροϊδεύεται, και ξέρει ν’ απαντάει σε όλα τα πειράγματα. Εδώ λοιπόν απαντάει λακωνικά, σχεδόν αποφεύγει την απάντηση αλλά μόνο προσωρινά, δίνοντας έτσι προσωρινά την εντύπωση ότι δεν θα τους κάνει το χατίρι να τους πει ποιος είναι, σαν αντεπίθεση στην κοροϊδία τους και στον χλευασμό τους. Κατ’ ανάλογο τρόπο ο Χριστός απάντησε στην ερώτηση για το αν είναι Υιός του Θεού, με αντεπίθεση ερωτήματος που υπέβαλε στους φαρισαίους για την προέλευση του κηρύγματος του Ιωάννου Βαπτιστού (Λκ 20,2-4).

Εξάλλου παρακάτω ο Χρυσόστομος δίνει περισσότερες διευκρινήσεις γι αυτήν την λακωνική απάντηση του Χριστού.

Επομένως όλη η υποθετική ομιλία του Χριστού που κατασκευάζει ο Χρυσόστομος, αποτελούν λόγια που θα μπορούσε ο Χριστός να τα πει, αλλά δεν τα λέει γιατί δεν εκφράζουν το θέλημα του Πατέρα, και άρα δεν εκφράζουν και το θέλημα του Ίδιου. Είναι λόγια περιφρόνησης και καταδίκης που δεν πρέπει να ειπωθούν από τον Κύριο και διδάσκαλο της αγάπης και πραότητας. Και κάνει μόνο την φρικτή προειδοποίηση που είδαμε. Μόνο στην Δευτέρα Παρουσία ο Κύριος, ως κριτής πλέον θα καταδικάσει στην αιώνια απώλεια, και θα περιφρονήσει όλους τους εργάτες της ανομίας, όπως και ο ίδιος αλλού υπόσχεται:

«καὶ τότε ὁμολογήσω αὐτοῖς ὅτι Οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς· ἀποχωρεῖτε ἀπ' ἐμοῦ οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν.», Μθ 7,23.

Γι αυτό και ο Χρυσόστομος δίνει έμφαση στον λόγο του Χριστού «Έχω πολλά για σας, να σας πω και να σας κρίνω.». Και φέρνει το περίφημο χωρίο «οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ' ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι' αὐτοῦ.», Ιω 3,17. Το ρήμα κρίνω που σημαίνει ξεχωρίζω, αποφασίζω, δικάζω (λεξικό LSΚ), φαίνεται και απ’ την Γραφή καθαρά ως δικάζω, όπως στο χωρίο όπου απολογείται ο απ. Παύλος ως κατηγορούμενος στο Μεγάλο Συνέδριο των ιουδαίων στην Ιερουσαλήμ – σ’ αυτό αναφέρεται και ο Χριστός στο χωρίο Μθ 5,22 – λέγοντας:

«περὶ ἐλπίδος καὶ ἀναστάσεως νεκρῶν ἐγὼ κρίνομαι.», Πρξ 23,6. 

Το ρήμα κρίνω όμως μερικές φορές σημαίνει και καταδικάζω που φαίνεται τόσο στα λεξικά, όσο και στην Γραφή που λέει:

«ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν οὐ κρίνεται· ὁ δὲ μὴ πιστεύων ἤδη κέκριται, ὅτι μὴ πεπίστευκεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.», Ιω 3,18.

Με την σημασία του καταδικάζω το λέει και στην περικοπή μας ο Χριστός στους φαρισαίους: «Έχω πολλά για σας, να σας πω και να σας κρίνω.». Γι αυτό και ο Χρυσόστομος χρησιμοποιεί το ρήμα κολάσαι (απαρέμφατο μέλλοντος = να καταδικάσω με τιμωρία).

Παρακάτω ο Χρυσόστομος εξηγεί περισσότερο την λακωνική απάντηση του Χριστού «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν» δίνοντας διευκρινίσεις για τον σταυρικό του θάνατο και την ανάσταση που υπαινίσσεται ο Κύριος στον στίχο 28. Και συνεχίζει:

«Οὐκ ἔγνωσαν δὲ ὅτι τὸν Πατέρα αὐτοῖς λέγει. Ὢ τῆς ἀνοίας! οὐ διέλιπεν αὐτοῖς περὶ αὐτοῦ διαλεγόμενος, καὶ οὐκ ἐγίνωσκον. Εἶτα ἐπειδὴ πολλὰ σημεῖα ποιήσας καὶ διδάξας, οὐκ ἐπεσπάσατο, περὶ τοῦ σταυροῦ λοιπὸν διαλέγεται, λέγων· Ὅταν ὑψώσητε τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι, καὶ ἀπ' ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ, καὶ ὅτι μετ' ἐμοῦ ἐστιν ὁ πέμψας με, καὶ οὐκ ἀφῆκέ με μόνον ὁ Πατήρ. Δείκνυσιν ὅτι δικαίως ἔλεγε, Τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν. Οὕτως οὐ προσεῖχον τοῖς λεγομένοις. Ὅταν ὑψώσητε τὸν Υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. Οὐχ ὑμεῖς τότε μάλιστα προσδοκᾶτε ἀπαλλαγήσεσθαί μου καὶ ἀναιρήσειν; Ἐγὼ δὲ λέγω, ὅτι Τότε μάλιστα εἴσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι, τῶν τε σημείων ἕνεκεν, καὶ τῆς ἀναστάσεως καὶ τῆς ἁλώσεως. Πάντα γὰρ ταῦτα ἱκανὰ ἦν ἐμφῆναι αὐτοῦ τὴν ἰσχύν. Καὶ οὐκ εἶπε, Τότε γνώσεσθε τίς εἰμι. Ὅταν γὰρ ἴδητε, φησὶν, ὅτι οὐδὲν ἀπὸ τοῦ θανάτου πείσομαι, Τότε γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι· τουτέστιν, ὁ Χριστὸς ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ὁ πάντα φέρων καὶ ἄγων, καὶ οὐκ ἐναντίος ἐκείνῳ. Διὰ τοῦτο γοῦν ἐπήγαγε, Καὶ ἀπ' ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ οὐδέν. Ἀμφότερα γὰρ εἴσεσθε, καὶ τὴν ἰσχὺν τὴν ἐμὴν, καὶ τὴν ὁμόνοιαν τὴν πρὸς τὸν Πατέρα. Τὸ γὰρ, Ἀπ' ἐμαυτοῦ οὐ λαλῶ οὐδὲν, τὸ ἀπαράλλακτον τῆς οὐσίας δηλοῖ, καὶ τὸ οὐδὲν ἐκτὸς τῶν πατρικῶν νοημάτων φθέγγεσθαι.», PG 52,293.

Μετάφραση. «Δεν κατάλαβαν ότι για τον Πατέρα τους λέγει. Ώ, έλλειψη λογικής! Δεν έπαψε να τους μιλάει για τον Πατέρα, κι όμως δεν καταλάβαιναν. Έπειτα επειδή τα πολλά θαύματα που έκανε και αυτά που δίδαξε δεν τους αρκούσαν για να τον πιστέψουν, κάνει λόγο για τον σταυρό, λέγοντας. «Όταν θα υψώσετε τον Υιό του ανθρώπου, τότε θα καταλάβετε ότι είμαι εγώ, και δεν μιλώ από μόνος μου, και είναι μαζί μου αυτός που μ’ έστειλε, και δεν με άφησε μόνο μου ο Πατέρας.» Τους δείχνει ότι δίκαια είπε, «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Έτσι φαίνεται ότι δεν πρόσεχαν στα λεγόμενά του. «Όταν θα υψώσετε τον Υιό του ανθρώπου.». Τότε δεν είναι που προσδοκάτε ν’ απαλλαγείτε από μένα και να με σκοτώσετε; Έ, λοιπόν εγώ σας λέω, ότι τότε μάλιστα θα δείτε ότι εγώ είμαι, εξαιτίας των θαυμάτων δηλ. της αναστάσεως και του θανάτου. Διότι όλ’ αυτά είναι ικανά να του προσδώσουν ισχύ. Και δεν είπε, «Τότε θα γνωρίσετε ποιος είμαι. Διότι όταν θα δείτε», λέει, «ότι τίποτ’ απ’ τον θάνατο δεν παθαίνω, τότε θα γνωρίσετε ότι εγώ είμαι. Δηλαδή, ο Χριστός ο Υιός του Θεού, και αυτός που φέρνει και πηγαίνει τα πάντα, και δεν είμαι ενάντιος εκείνου (του Πατέρα)». Γι αυτό λοιπόν προσθέτει, «Και από μόνος μου δεν λέω τίποτα». Διότι θα τα δείτε και τα δύο, και την δύναμή μου, και την ομόνοιά μου με τον Πατέρα. Διότι το «Από μόνος μου δεν λέω τίποτα», δηλώνει το απαράλλακτο της ουσίας με τον Πατέρα, και το «τίποτα» δηλώνει την απουσία διδασκαλίας νοημάτων εκτός των πατρικών.», PG 52,293.

Βλέπουμε λοιπόν τον Χρυσόστομο να ολοκληρώνει το νόημα της απάντησης του Ιησού για το «ποιος είναι», και γιατί o Κύριος απάντησε λακωνικά με την φράση «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Οι φαρισαίοι τόσο καιρό έβλεπαν τον Ιησού να κάνει θαύματα όχι απλώς υπερφυσικά, αλλά θαύματα αγάπης με θεραπείες ανθρώπων που υπέφεραν. Ακούγανε την διδασκαλία του που καταργούσε το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» του μωσαϊκού νόμου, και έφερνε την αγάπη προς τους εχθρούς, κι έτσι οι φαρισαίοι αισθάνονταν άνετα να τον περιπαίζουν διότι ήξεραν ότι είναι άκακος και δεν θα τους ανταποδώσει καμιά κακία.

Και τους δηλώνει ποιο θα είναι το αποκορύφωμα της ακακίας και αγάπης του, η σταυρική του θυσία. Γι αυτό και σύμφωνα με τον Χρυσόστομο, ο Χριστός απάντησε έτσι (με ακακία) λέγοντας «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν», αφενός για να τους δείξει ότι είναι ένα με τον ελεήμονα και πράο Πατέρα αφού δεν κάνει τίποτα που δεν θέλει εκείνος, και αφετέρου να τους αποδείξει ότι δεν προσέχουν τα λόγια του, αφού τον αρνούνται και τον περιπαίζουν. Γι αυτό και ο Χρυσόστομος λέει τις 2 φράσεις μαζί «Τους δείχνει ότι δίκαια είπε, «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Έτσι φαίνεται ότι δεν πρόσεχαν στα λεγόμενά του.».

Λίγο παρακάτω ο Χρυσόστομος θα πει ότι δεν τον πρόσεχαν διότι δεν τον πίστευαν! Αν δηλαδή θέλουμε να μεταφράσουμε το χωρίο βάζοντας μόνο ένα μικρό βοηθητικό σχόλιο για περισσότερη κατανόηση, μας αρκεί να βάλουμε τα εξής λόγια του Χρυσοστόμου:

«τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν» = Αυτό που σας λέω απ’ την αρχή (ότι είμαι), αλλά εσείς δεν προσέχετε τα λόγια μου διότι δεν με πιστεύετε.

Θα παραθέσουμε ένα τελευταίο κομμάτι του Χρυσοστόμου, για να ολοκληρωθεί το νόημα της περικοπής που δένει με τα προηγούμενα.

«Ὅταν γὰρ ἐκπέσητε τῆς λατρείας, ὅταν μὴ συγχωρηθῇ ὑμῖν μηδὲ αὐτὸν θεραπεύειν, ὡς πρὸ τούτου, τότε εἴσεσθε ὅτι ἀμύνων ἐμοὶ ταῦτα ποιεῖ, καὶ παροξυνόμενος ὑπὲρ τῶν μὴ ἀκουσάντων μου· Τοῦτο καὶ Ἡσαΐας φησί· Δώσει τοὺς πονηροὺς ἀντὶ τῆς ταφῆς αὐτοῦ· καὶ ὁ Δαυῒδ, Τότε λαλήσει πρὸς αὐτοὺς ἐν ὀργῇ αὐτοῦ· καὶ αὐτὸς, Ἰδοὺ ἀφίεται ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος. Καὶ αἱ παραβολαὶ τὸ αὐτὸ δηλοῦσιν, ὅταν λέγῃ· Τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς ἐκείνοις ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος ἐκείνου; Κακοὺς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς. Ὁρᾷς ὅτι πανταχοῦ διὰ τὸ μηδέπω πιστεύεσθαι οὕτω φθέγγεται; Ἐπεὶ εἰ αὐτοὺς ἀπολεῖ, ὥσπερ οὖν καὶ ἀπολεῖ (Φέρετε γὰρ, φησὶν, αὐτοὺς ὧδε τοὺς μὴ θέλοντάς με βασιλεῦσαι, καὶ κατασφάξατε)· τίνος ἕνεκεν οὐκ αὐτοῦ φησιν ἔργον, ἀλλὰ τοῦ Πατρὸς τὸ γινόμενον; Πρὸς τὴν ἐκείνων ἀσθένειαν διαλεγόμενος· ὁμοῦ δὲ καὶ τιμῶν τὸν γεγεννηκότα. ... Διὰ δὲ τοῦ εἰπεῖν, Ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα ὑμῶν, καὶ οὐκ ἠθελήσατε; εἶτα ἐπαγαγεῖν, ὅτι Ἀφίεται, δείκνυσιν ὅτι αὐτὸς τὴν ἐρήμωσιν εἰργάζετο. Ἐπειδὴ γὰρ, φησὶν, εὐεργετούμενοι καὶ θεραπευόμενοι οὐκ ἠθελήσατε γνῶναι, κολαζόμενοι εἴσεσθε ὅστις ἐγώ. Καὶ μετ' ἐμοῦ ἐστιν ὁ Πατήρ. … Καὶ οὐκ ἀφῆκέ με μόνον, ὅτι ἐγὼ τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ ποιῶ πάντοτε. Πάλιν ἐπὶ τὸ ταπεινότερον τὸν λόγον κατήγαγε, … Τί οὖν οὐ λέγει. Δοκεῖτε ὅτι οὐ δύναμαι ὑμᾶς ἀπολέσαι, ἔργῳ τοῦτο ἐπιδειξάμενος; Πρὸς τὴν ἀσθένειαν αὐτῶν καταβαίνει. Πολλὴν γὰρ ἐποιεῖτο σπουδὴν, ὥστε δεῖξαι ὅτι οὐδὲν ἐναντίον ποιεῖ τῷ Πατρί. Οὕτω δὴ καὶ ἐνταῦθα ἀνθρωπινώτερον φθέγγεται. … Ταῦτα αὐτοῦ λαλήσαντος, πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν. Ὅτε εἰς τὸ ταπεινὸν τὸν λόγον κατήγαγε, τότε πολλοὶ ἐπίστευσαν.», PG 52,293-295.

Μετάφραση. «Διότι όταν θα ξεπέσετε από την αληθινή λατρεία, όταν δεν θα σας συγχωρηθεί το γεγονός ότι δεν αφήσατε (τον Χριστό) να σας θεραπεύσει, τότε θα δείτε ότι αμυνόμενος (ο Πατέρας) σε μένα κάνει αυτά που κάνει, κι εξοργισμένος γι αυτούς που δεν με άκουσαν. Αυτό λέει και ο Ησαΐας. «Θα δώσει τους πονηρούς αντί της ταφής αυτού». Και ο Δαυίδ. «Τότε θα τους μιλήσει με οργή». Και ο ίδιος ο Κύριος. «Να, ο οίκος σας αφήνεται έρημος». Και οι παραβολές το ίδιο δηλώνουν, όταν λέει. «Τί θα κάνει τους γεωργούς εκείνους ο αφέντης του αμπελώνα; Κακήν κακώς θα τους απολέσει.». Βλέπεις ότι παντού μιλάει έτσι γι αυτούς που δεν θα πιστέψουν; Αν λοιπόν τους απολέσει, που θα τους απολέσει (διότι λέει, φέρτε αυτούς εδώ, που δεν με ήθελαν για βασιλιά, και κατασφάξτε τους), εξαιτίας ποιανού έργο λέει θα είναι αυτό, αν δεν είναι του Πατέρα; Γι αυτό ο Ιησούς μιλάει έτσι (με πραότητα), για την ασθένειά τους. Και ταυτόχρονα τιμάει και αυτόν που τον γέννησε. … Όσον αφορά αυτό που είπε, «Πόσες φορές θέλησα να μαζέψω τα τέκνα σας, και δεν θελήσατε;». Έπειτα προσθέτει, ότι «Αφήνεται ο οίκος σας έρημος», δείχνοντας ότι αυτός την ερήμωση την έχει ήδη προγραμματισμένη. Διότι λέει, επειδή δεν θελήσατε να με γνωρίσετε ως ευεργετούμενοι και θεραπευόμενοι, θα δείτε ως κολαζόμενοι ποιος είμαι εγώ! «Και μαζί μου είναι ο Πατέρας.» … «Και δεν με άφησε μόνο μου, διότι εγώ κάνω πάντα αυτά που θέλει». Πάλι σε ταπεινότερο ύφος κατέβασε τον λόγο του. … Ποιο λοιπόν είναι αυτό που δεν λέει; Νομίζετε ότι δεν μπορώ να σας απολέσω, και να σας το δείξω με έργα; Αλλά κατεβαίνει ταπεινά σύμφωνα με την ασθένειά τους. Διότι με πολλή σπουδή θέλει να δείξει ότι δεν κάνει τίποτα ενάντια στο θέλημα του Πατέρα. Έτσι κι εδώ πρέπει να μιλήσει ανθρωπινότερα. … «Όταν είπε αυτά, πολλοί πίστεψαν σ’ αυτόν.». Όταν κατέβηκε σε ταπεινό λόγο, τότε πολλοί τον πίστεψαν.»

Επαναλαμβάνει ο Χρυσόστομος με περισσότερες λεπτομέρειες τις συνέπειες γι αυτούς που επιμένουν ν’ αρνούνται τον Χριστό φτιάχνοντας πάλι υποθετική ομιλία του Χριστού. Κι επαναλαμβάνει ότι ο Χριστός δεν αντιδράει εκείνη την στιγμή που δέχτηκε την προκλητική ερώτηση «ποιος είναι», εκφέροντας κρίση καταδίκης – μιας και η κρίση καταδίκης έχει προφητευθεί αρκετά όπως φαίνεται στα παραδείγματα που δίνει – αλλά μιλάει με πραότητα και κατεβαίνει ταπεινότερα και ανθρωπινότερα όπως λέει, σύμφωνα με την αδυναμία αντίληψής τους (ασθένεια όπως την αποκαλεί), και σύμφωνα με το θέλημα του Πατέρα που τον γέννησε, κερδίζοντας έτσι πολλούς ιουδαίους που τον πίστεψαν. Και βλέπουμε τον μεγάλο ερμηνευτή να βάζει προς το τέλος αυτούσια την φράση «Τί ουν ού λέγει;» (= Ποιό λοιπόν είναι αυτό που δεν λέει;)!

Επομένως όχι μόνο δεν ισχύει αυτό που λέει ο Σιαμάκης αλλά ισχύει ακριβώς το αντίθετο, αφού Χρυσόστομος φτιάχνει ένα ιδιότυπο υποθετικό σχήμα για να ερμηνεύσει αυτά που λέει ο Κύριος με το να αναλύσει αυτά που δεν λέει!

Στην ερμηνεία του Χρυσοστόμου η ανάλυση όλης της περικοπής που εξετάζουμε, είναι 73 σειρές κειμένου. Εμείς εδώ βάλαμε και μεταφράσαμε τις 43, διότι οι άλλες επαναλαμβάνουν περίπου τα ίδια νοήματα. Ο Σιαμάκης όμως για να φτιάξει την ερμηνεία του, έβαλε μόνο τις 9 σειρές κειμένου, κι εκείνες όχι συνεχόμενες. Αυτή ήταν η επιλεκτική μέθοδος του Σιαμάκη για να βγάλει το συμπέρασμα που θέλει!

[Συνέχεια στο ΜΕΡΟΣ Γ΄]