JOHN 8:25 – THE ANTICHRIST ORIGINALITY OF SIAMAKIS (PART IΙΙ)

Θεσσαλονίκη 1-1-17 Αρχική δημοσίευση

28-11-21 Βελτιωμένη δημοσίευση

[Συνέχεια απ’ το ΜΕΡΟΣ Β΄ ]

Αξίζει ν’ αναφέρουμε ακόμη λίγα σχόλια του Χρυσοστόμου, στον συνεχιζόμενο διάλογο του Χριστού με τους φαρισαίους, και συγκεκριμένα στους στίχους 48-51 του ίδιου κεφ. 8, όπου οι φαρισαίοι κατηγορούν τον Κύριο ευθέως ως δαιμονισμένο Σαμαρείτη. Παραθέτουμε πρώτα το ευαγγελικό κείμενο:

Ιωάννου 8,48-51

«ἀπεκρίθησαν οὖν οἱ Ἰουδαῖοι καὶ εἶπον αὐτῷ· Οὐ καλῶς λέγομεν ἡμεῖς ὅτι Σαμαρείτης εἶ σὺ καὶ δαιμόνιον ἔχεις; 49 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· Ἐγὼ δαιμόνιον οὐκ ἔχω, ἀλλὰ τιμῶ τὸν πατέρα μου, καὶ ὑμεῖς ἀτιμάζετέ με. 50 ἐγὼ δὲ οὐ ζητῶ τὴν δόξαν μου· ἔστιν ὁ ζητῶν καὶ κρίνων. 51 ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐάν τις τὸν λόγον τὸν ἐμὸν τηρήσῃ, θάνατον οὐ μὴ θεωρήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα.», Ιω 8,48-51.

Χρυσοστόμου Ερμηνεία στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, Ομιλία νεʹ, 59,301-302.

α΄. … «οἱ δὲ καὶ ὑβρίζουσι, Σαμαρείτην καλοῦντες καὶ δαιμονῶντα λέγοντες, … Τί οὖν ὁ Χριστὸς, ἡ πραότης, ἡ ἐπιείκεια; Ἐγὼ δαιμόνιον οὐκ ἔχω, ἀλλὰ τιμῶ τὸν Πατέρα τὸν πέμψαντά με. Ἔνθα μὲν διδάξαι αὐτοὺς ἐχρῆν καὶ τὸν πολὺν αὐτῶν κατασπάσαι τύφον, καὶ παιδεῦσαι μὴ μέγα φρονεῖν ἐπὶ τῷ Ἀβραὰμ, σφοδρὸς ἦν· ἔνθα δὲ ὑβριζόμενον αὐτὸν ἔδει ἐνεγκεῖν, πολλῇ πραότητι κέχρηται. Ὅτε μὲν γὰρ ἔλεγον, ὅτι Πατέρα τὸν Θεὸν ἔχομεν καὶ τὸν Ἀβραὰμ, σφόδρα αὐτῶν καθήψατο· ὅτε δὲ αὐτὸν δαιμονῶντα ἐκάλουν, ὑφειμένως τῷ λόγῳ κέχρηται, παιδεύων ἡμᾶς, τὰ μὲν εἰς τὸν Θεὸν ἐκδικεῖν, τὰ δὲ εἰς ἡμᾶς παρορᾷν.»

Μετάφραση. «Τον περιφρονούν αποκαλώντας τον Σαμαρείτη και δαιμονισμένο, … Και τί (λέει) λοιπόν ο Χριστός, που αντιπροσωπεύει την πραότητα, την επιείκεια; Εγώ δεν έχω δαιμόνιο, αλλά τιμώ τον Πατέρα που μ’ έστειλε. Εδώ απ’ την μια χρειαζόταν να τους διδάξει και να τους σπάσει την μεγάλη τους πώρωση, κι απ’ την άλλη να τους παιδαγωγήσει να μην έχουν μεγάλο φρόνημα για την συγγένειά τους με τον Αβραάμ, και τους απαντά με δύναμη. Εδώ (ο Χριστός) υβριζόμενος, πρέπει να χρησιμοποιήσει πολλή πραότητα. Διότι όταν του έλεγαν ότι Πατέρα έχουμε τον Θεό και τον Αβραάμ, τους άγγιξε δυνατά. Όταν τον αποκαλούν δαιμονισμένο, χαλαρά χρησιμοποιεί τον λόγο, ώστε να μας παιδαγωγήσει, ν’ αποδώσει μεν στον Θεό το δίκιο, να παραβλέψει δε τα λάθη μας.»

«Ὥστε τῇ τιμῇ τῇ πρὸς ἐκεῖνον ταῦτα ἐφθεγξάμην, καὶ δι' ἐκεῖνον ταῦτα ἀκούω, καὶ δι' αὐτὸν ἀτιμάζετέ με. Ἀλλ' οὐδέν μοι μέλει τῆς ὕβρεως ταύτης· ἐκείνῳ γὰρ εὐθύνας ὀφείλετε τῶν λεχθέντων, δι' ὃν ταῦτα ἀκούω νῦν. Ἐγὼ οὐ ζητῶ τὴν δόξαν τὴν ἐμήν. Διὰ τοῦτο ἀφεὶς τὸ κολάζειν ὑμᾶς, ἐπὶ παραίνεσιν τρέπομαι, καὶ συμβουλεύω ταῦτα ποιεῖν, ἐξ ὧν οὐ μόνον τὴν κόλασιν διαφεύξεσθε, ἀλλὰ καὶ τῆς αἰωνίου ζωῆς ἐπιτεύξεσθε.»

Μετάφραση. «Ώστε αυτά τα είπα για ν’ αποδώσω την πρέπουσα τιμή σ’ Εκείνον, και ακούω για λογαριασμό του τ’ ατιμωτικά σας λόγια. Αλλά δεν με νοιάζει καθόλου γι αυτήν την ύβρη σας. Τις ευθύνες γι αυτά που λέτε τις οφείλετε σ’ Εκείνον, για λογαριασμό του οποίου εγώ τώρα ακούω αυτά (που λέτε). «Εγώ δεν ζητώ την δική μου δόξα». Γι αυτό αφήνω το να σας καταδικάσω, και γυρίζω σε παραίνεση, και σας συμβουλεύω αυτά να κάνετε, μέσω των οποίων όχι μόνο την κόλαση θα διαφύγετε, αλλά και την αιώνια ζωή θα επιτύχετε.

Ξαναβλέπουμε τον Χρυσόστομο να κατασκευάζει με τον γνωστό του πλέον τρόπο, υποτιθέμενα λόγια του Χριστού προκειμένου ν’ αναλύσει τα πραγματικά Του λόγια, εξυμνώντας την πραότητά Του για την οποία χαρακτηριστικά λέει ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει για να τους σώσει!

Και βλέπουμε επίσης ότι ο Κύριος συνεχίζει τον διάλογο με τους ιουδαίους απαντώντας σε κάθε ιουδαϊκή-φαρισαϊκή αντίρρηση και περιφρόνηση, και θα τον συνεχίσει αρκετά ακόμη, όπως φαίνεται στα επόμενα κεφάλαια του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, αποδεικνύοντας έτσι ότι ποτέ δεν αρνήθηκε και δεν έδειξε αντίστοιχη περιφρόνηση ο Ίδιος για τους συνομιλητές του, όσο εχθρικά ανένδοτοι προς Αυτόν υπήρξαν.

Η ερμηνεία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας στο Ιω 8,25

Ας δούμε τώρα την ερμηνεία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας που όπως είπαμε ακολουθεί τον Χρυσόστομο, καθώς είναι 20-30 χρόνια περίπου νεότερός του (δεν είμαστε σίγουροι για τις χρονολογίες γέννησης των 2 πατέρων: ο Κύριλλος γεννήθηκε γύρω στο 378 και ο Χρυσόστομος ανάμεσα στο διάστημα 344-354).

«Ἔλεγον οὖν αὐτῷ Σὺ τίς εἶ; … τοῦτο δὲ ἦν εἰπεῖν ἐναργῶς. Μὴ ἄρα τι μεῖζον ὧν ἴσμεν ἡμεῖς περὶ σεαυτοῦ φρονῆσαι τολμᾷς; … ἀλλ' οἱ μόναις ταῖς ἑαυτῶν δυσβουλίαις πειθόμενοι, τῆς δὲ θείας ἡμῶν καὶ θεοπνεύστου γραφῆς λόγον οὐδένα λαβόντες πώποτε, ἐφ' οἷς ἔδει μᾶλλον εὐχαριστεῖν, ἐπὶ τούτοις αὐτὸν κατασμικρύνουσι, … φασὶ γὰρ τό Σύ, οἱονεί Ὁ μηδεὶς ὢν ὅλως, καὶ τοῦτο παρ' ἡμῖν 2.23 γινωσκόμενος, ὁ εὐτελὴς καὶ ἐξ εὐτελῶν, τί περὶ σεαυτοῦ λαμπρὸν ἔχεις εἰπεῖν, τί δὲ ἄξιον λόγου τῶν περὶ σοῦ; τῆς γὰρ Ἰουδαϊκῆς ἀπονοίας οὐδὲν τῶν τοιούτων τολμημάτων ἀλλότριον.», PG 73,816.

Μετάφραση. «Του έλεγαν λοιπόν «Εσύ ποιός είσαι;» … αυτό που λένε φανερώνεται ως εξής. «Μήπως τολμάς να νομίζεις για τον εαυτό σου ότι είσαι ανώτερος από μας; … αλλά οι φαρισαίοι που πείθονταν με τις κακόβουλες σκέψεις τους, και κανέναν λόγο της θείας και θεοπνεύστου Γραφής ποτέ δεχόμενοι, για τις οποίες Γραφές έπρεπε να ευχαριστούν τον Θεό, παρόλα αυτά αυτοί τον κάνουν πολύ μικρό (τον Χριστό), … Διότι με το Εσύ εννοούν «Εσύ που δεν είσαι τίποτα απολύτως, και το γνωρίζουμε, που είσαι ευτελής εξ ευτελών ανθρώπων καταγόμενος, τί λαμπρό έχεις να πεις για τον εαυτό σου; Τί άξιον λόγου λες για σένα;». Διότι δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο απ’ το θράσος αυτό της ιουδαϊκής πώρωσής των.»

«Εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς “Τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν”. «Ἀτιμάζομαι, φησὶ, καίτοι καλῶν εἰς αἰώνιον ζωὴν, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, … καὶ εὐτελὴς οὕτω λελόγισμαι παρ' ὑμῖν· ἀλλὰ ναὶ δίκαια πάσχω, φησὶν, ὅτι καὶ λόγου παρ' ὑμῖν ἐποιησάμην ἀρχὴν ὅτι καὶ προσπεφώνηκά τι τῶν εἰδότων ὠφελεῖν, … Ἔοικε δέ τι καὶ ἕτερον ἡμῖν διὰ τούτων ὑποδηλοῦν ὁ Χριστός. ἔδει γάρ με, φησὶν, οὐχ ὑμῖν ὅλως προσλαλῆσαι κατὰ τὴν ἀρχὴν, ἐκείνοις δὲ μᾶλλον τοῦτο χαρίζεσθαι τοῖς μέλλουσι καὶ λίαν ἀσμένως ἐφήδεσθαι λόγοις, καὶ ἀμελλητὶ τὸν αὐχένα τοῖς εὐαγγελικοῖς ὑποζεῦξαι διατάγμασι. σημαίνει δὲ διὰ τούτων τῶν ἐθνῶν τὴν πληθύν.», PG 73,817.

Μετάφραση. «Τους είπε «Τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν». «Ατιμάζομαι», λέει (ο Ιησούς), «παρόλο που σας καλώ στην αιώνια ζωή, … και λογαριάζομαι ευτελής για σας. Αλλά ναι, δίκαια πάσχω», λέει, «διότι σας μιλάω απ’ την αρχή, λέγοντας κάτι να ωφελήσω στους ακροατές, …» Μας φαίνεται δε και κάτι άλλο που υποδηλώνει μ’ αυτά τα λόγια ο Χριστός. «Διότι θα έπρεπε», λέει, «απ’ την αρχή να μην σας μιλήσω καθόλου, και να χαρίσω το ευαγγέλιο μάλλον σ’ εκείνους (στα έθνη) που θα το πρόσεχαν με χαρά, και θα υποτάσσονταν χωρίς αναβολή στα διατάγματα του ευαγγελίου.». Μ’ αυτά τα λόγια ο Χριστός σημαίνει την πληθώρα των εθνών που θα γίνουν χριστιανοί.»

« … ἀλλ' 2.24 οὐδὲ ὡς ἔξω βεβηκὼς τοῦ πρέποντος τῇ οἰκονομίᾳ πράγματος, οὐ γὰρ ἂν ἐβουλεύσατό τι Θεὸς, ὃ μὴ πάντως ἦν γενέσθαι καὶ πρέπον· διὰ δὲ τοῦ λέγειν, ὡς «οὐχ ὑμῖν ἔδει λαλῆσαι κατὰ τὴν ἀρχὴν», οὐδὲ θεμέλιον ὥσπερ καταβαλέσθαι παρ' ὑμῖν τῆς σωτηριώδους διδασκαλίας, ἀληθῆ καὶ φιλάνθρωπον κατὰ φύσιν ὑπάρχοντα καὶ τὸν Πατέρα δεικνύει καὶ ἑαυτόν. ἰδοὺ γὰρ, καίτοι μὴ οὖσιν ἀξίοις τοῖς ἀνοσίοις Ἰουδαίοις τὸν σωτήριον ἐχαρίζετο λόγον, ἐν δευτέρῳ κατατάξας τόπῳ τῶν ἐθνῶν τὴν πληθὺν, καίτοι λίαν εὐπετέστερον καὶ πιστεύειν αὐτῷ καὶ πείθεσθαι μελετήσασαν.», PG 73,817.

Μετάφραση. « … αλλ’ ούτε εκτρεπόμενος του πρέποντος για την οικονομία του πράγματος, διότι δεν σκέφτηκε ο Θεός κάτι που δεν είναι πρέπον να γίνει. Και όταν λέει, ότι «δεν έπρεπε να μιλήσω απ’ την αρχή σε σας, ούτε να βάλω σε σας θεμέλιο της σωτηριώδους διδασκαλίας», δείχνει τον εαυτό του και τον Πατέρα, ως κατά φύση αληθή και φιλάνθρωπο. Διότι να, παρόλο που δεν είναι άξιοι οι ανόσιοι ιουδαίοι, τους χάρισε τον λόγο, και κατέταξε δεύτερα σ’ αυτό την πληθώρα των εθνών, παρόλο που αυτά είναι ευπειθέστερα και πιστεύουν και μελετούν το ευαγγέλιο.

Βλέπουμε κι εδώ τον Κύριλλο να σχολιάζει βάζοντας τις υποθετικές φράσεις του Χριστού: «αλλά ναι, δίκαια πάσχω», «διότι σας μιλάω απ’ την αρχή», «διότι θα έπρεπε απ’ την αρχή να μην σας μιλήσω καθόλου», «δεν έπρεπε να μιλήσω απ’ την αρχή σε σας», καταλήγοντας:

«Διότι να, παρόλο που δεν είναι άξιοι οι ανόσιοι ιουδαίοι, τους χάρισε τον λόγο, …», και «δείχνoντας φιλάνθρωπο και τον εαυτό του και τον Πατέρα».

Στην συνέχεια ο Κύριλλος σχολιάζει την κρίση την οποία ο Χριστός δεν είναι εξουσιοδοτημένος για να κάνει τώρα:

««Πολλὰ ἔχω περὶ ὑμῶν λαλεῖν καὶ κρίνειν». … διά τε τοῦτο τὸ μηδὲν εἶναι λεγόντων αὐτὸν, ἐδυσώπει πράως, καὶ ἐν τοῖς ἀνωτέρω γυμνότερον εἰπών "Ὑμεῖς κατὰ τὴν σάρκα κρίνετε, "ἐγὼ κρίνω οὐδένα." … ἐγὼ δὲ τὴν ὑμετέραν ἀπαιδευσίαν οὐ μιμήσομαι, οὐδὲ τοιαύτην περὶ ὑμῶν ἐξοίσω τὴν ψῆφον·

προστιθεὶς δὲ τό Πολλὰ ἔχω λέγειν περὶ ὑμῶν ἔτι καὶ κρίνειν, ὑπαπειλεῖ πως αὐτοῖς, ὡς ἀναδειχθήσεταί ποτε Κριτὴς, ὁ μηδὲν εἶναι δοκῶν παρ' ἐκείνοις διὰ τὴν σάρκα. … καὶ τὴν ἐπὶ τούτῳ παῤῥησίαν οὐ τῷ παρόντι μᾶλλον, ἀλλὰ τῷ πρέποντι τηρήσας καιρῷ, … καὶ τὸν εἰς σωτηρίαν καλοῦντα πάλιν ἀναμηρυσάμενος λόγον, ἐπιτείνει τὴν παραίνεσιν. ἐν τούτῳ 2.27 γὰρ μάλιστα θαυμάζειν ἄξιον τῆς τε ἀνεξικακίας τὸ μέτρον, καὶ τῆς ἐνούσης αὐτῷ φιλανθρωπίας τὴν ὑπερβολήν· … οὐκοῦν ἀναλώσω φησὶ τὸν πρὸς ὑμᾶς νῦν μάλιστα λόγον, οὐκ ἐφ' οἷς ὑμῖν ἔθος· εἰς φιλοψογίας δηλονότι καὶ τὴν ἐπ' οὐδενὶ τῶν χρησίμων τριβήν· », PG 73,817-821.

Μετάφραση. ««Πολλά έχω για σας, να σας πω και να σας κρίνω. … (γι αυτό) που του είπαν ότι δεν είναι τίποτα, ο Χριστός τους αποστόμωσε με πραότητα, και πιο πριν είπε, «Εσείς κατά την σάρκα κρίνετε. Εγώ δεν κρίνω κανένα. … Εγώ όμως δεν θα μιμηθώ την δική σας έλλειψη μάθησης προς καλοσύνη, ούτε θα ρίξω τέτοιου είδους ψήφο». Βάζοντας επιπλέον τον λόγο «Πολλά έχω για σας ακόμα και να κρίνω», τους απειλεί με υπονοούμενο, όταν θ’ αναδειχθεί κάποτε Κριτής, αυτός που τον θεωρούν μηδαμινό για την σαρκική καταγωγή του. … και να μιλήσει δυνατά για κάτι που δεν είναι του παρόντος μάλλον αλλά να το κρατήσει στον πρέποντα καιρό, … και τον λόγο της σωτηρίας πάλι ανασύρει, κι επιτείνει την παραίνεση. Σ’ αυτό λοιπόν είναι άξιο να θαυμάσεις το μέτρο της ανεξικακίας Του, και την υπερβολή της φιλανθρωπίας Του. … «Θα τον καταπιώ λοιπόν τώρα τον λόγο και δεν θα σας τον πω, και που εσείς έχετε συνήθεια να λέτε. Διότι σας αρέσει να βρίσκετε ψεγάδια στους άλλους, κάτι που δεν είναι ποτέ χρήσιμο.»

Ακολουθεί επομένως ο Κύριλλος την ερμηνεία του Χρυσοστόμου την οποία αλλάζει ελαφρώς. Ειδικά με τα τελευταία λόγια, «Θα τον καταπιώ λοιπόν τώρα τον λόγο και δεν θα σας τον πω, και που εσείς έχετε συνήθεια να λέτε. Διότι σας αρέσει να βρίσκετε ψεγάδια στους άλλους … ».

Ο Σιαμάκης όμως, με τον ίδιο επιλεκτικό τρόπο που χρησιμοποιεί στα λόγια του Χρυσοστόμου, κάνει και στον Κύριλλο. Παραθέτω μια χαρακτηριστική φράση του Κυρίλλου που την «εκμεταλλεύεται» για να την «κολλήσει» στο δικό του «πρωτότυπο» και αιρετικό κολάζ:

«Σὺ τίς εἶ; ἔδει τοίνυν τοῖς ἀκράτως οὕτως ἐγκεκυλισμένοις εἰς παράλογον θράσος τοῦ σωφρονίζοντος λόγου, καὶ μετριώτερον ἔχειν ἀναπείθοντος φρόνημα, χαλινὸν δὲ λοιπὸν ἐπιτιθέντος καὶ οὐχ ἑκούσῃ τῇ γλώττῃ.», PG 73,825.

Και αυτήν τη φράση σχολιάζει ο Σιαμάκης ως εξής (σελ. 241):

«Λίγο παρακάτω ο Κύριλλος, αναπτύσσοντας συνοπτικότερα το νόημα των στίχων 23-26, και επανερχόμενος στην εν λόγω φράση, λέει ότι το νόημά της είναι ότι, ο Χριστός ευρισκόμενος μπροστά σε τέτοια κακοήθεια, έπρεπε να χρησιμοποιήσει αυστηρότερους λόγους, και να περιορίσει την ακρατή γλώσσα των Ιουδαίων δια χαλινού (=χαλιναριού).».

Όμως ο Σιαμάκης που παριστάνει τον γλωσσολόγο, δεν ήθελε να προσέξει ότι στο χαλινὸν ἐπιτιθέντος του Κυρίλλου το ἐπιτιθέντος είναι η γενική πτώση της μετοχής του παθητικού αορίστου επιτιθείς (= αυτός που τοποθετήθηκε επάνω σε κάτι, ο τοποθετημένος, και βγαίνει απ’ το ρήμα επιτίθημι). Αυτού του είδους οι μετοχές λειτουργούν ως παθητικά ρηματικά επίθετα με κατάληξη -είς κατά τα ευρεθείς, γεννηθείς, δοθείς, [από]καλυφθείς και στην γενική τους πτώση τελειώνουν σε –θέντος. Αυτά συχνά δεν έχουν υποκείμενο ή στη βιβλική γλώσσα έχουν συνήθως υποκείμενο τον Θεό. Βάζουμε 2 παραδείγματα απ’ το ίδιο κείμενο του Κυρίλλου:

1.      «ἐν πᾶσι τοιγαροῦν ὁ Λόγος ἐσκήνωσε δι' ἑνὸς, ἵνα τοῦ ἑνὸς ὁρισθέντος υἱοῦ Θεοῦ ἐν δυνάμει κατὰ πνεῦμα ἁγιωσύνης» (= για όλους λοιπόν, ο Λόγος ενανθρώπησε μέσω ενός, ώστε με την δύναμη του ενός υιού του Θεού που ορίστηκε σύμφωνα με το πνεύμα της αγιοσύνης), 1.141.

2.      «τὸ γὰρ ἔσεσθαι προσδοκηθὲν, τοῦ μηδόλως ἐλπισθέντος ἁπαλωτέραν ἔχει τὴν ἔφοδον.» (= διότι αυτό που προσδοκάται, έχει απαλώτερη συνέπεια αυτού που δεν ελπίζεται καθόλου), 2.642.

Στο 1ο παράδειγμα ο ορισθείς υιός ορίζεται απ’ τον Πατέρα, και στο 2ο τα προσδοκηθέν και ελπισθέν έχουν υποκείμενα βέβαια τους πιστούς, αλλά η πηγή της προσδοκίας και ελπίδας είναι πάλι ο Θεός. Όταν όμως το υποκείμενο δεν φαίνεται, τότε το αντίστοιχο παθητικό επίθετο λειτουργεί απρόσωπα.

Έτσι λοιπόν και ο Κύριλλος το επίθετο ἐπιτιθέντος το γράφει ως παθητικό απρόσωπο, δηλ. χωρίς υποκείμενο. Συνεπώς η φράση του μεταφράζεται:

««Εσύ ποιος είσαι;» Έπρεπε λοιπόν … να έχουν τοποθετημένο χαλινάρι (στο στόμα) για να μην λέει η γλώσσα τους αυτά που θέλει.».

Πώς λοιπόν ο Σιαμάκης βάζει ως υποκείμενο τον Χριστό, αφού το παθητικό επίθετο ἐπιτιθέντος στον λόγο του Κυρίλλου δεν έχει υποκείμενο; Αλλ’ ο Σιαμάκης στην μετάφραση που κάνει και είδαμε παραπάνω, αλλάζει το παθητικό επίθετο ἐπιτιθέντος (= τοποθετημένου) στο ενεργητικό ρήμα περιορίσει, για να ταιριάξει καλύτερα ως υποκείμενο ο Χριστός, «που βάζει» χαλινάρι στην γλώσσα των Ιουδαίων! Και αποφεύγει φυσικά ο Σιαμάκης να «δει» τις επόμενες 2 σειρές του Κυρίλλου όπου λέει:

«διὰ ταύτην αὐτοῖς ἠπείλει τὴν αἰτίαν ἐναργέστατα λέγων ὡς οὐ διαφεύξονται τὴν ἐφ' οἷς δυσσεβοῦσι κόλασιν, ἀλλ' εἰ καὶ πρὸς τὸ παρὸν ἀνεξικακοῦντα βλέπουσιν, … »

Μετάφραση. «Γι αυτό τους απειλεί με την αιτία φανερά λέγοντας ότι δεν θ’ αποφύγουν την κόλαση που έχει ετοιμαστεί γι αυτούς που ασεβούν [εννοεί τον λόγο που τους είπε ο Χριστός «αν δεν πιστέψετε ότι είμαι εγώ, θα πεθάνετε στις αμαρτίες σας» (Ιω 8,24)], ακόμα κι αν προς το παρόν τον βλέπουν να τους μιλάει με ανεξικακία.».

Έγινε φανερή πιστεύουμε η προσπάθεια του Σιαμάκη να «κατασκευάσει» τα λόγια των πατέρων όπως τον βολεύουν!

Επομένως τόσο ο Χρυσόστομος όσο και ο Κύριλλος που ακολουθεί τον Χρυσόστομο λένε τα ίδια:

Ότι ο Ιησούς που δεν έγινε απ’ τους φαρισαίους πιστευτός ως Χριστός και Μεσσίας και Σωτήρας (ιδιότητες που μόνο ο μονογενής Υιός του Θεού θα μπορούσε να έχει), δέχεται ήρεμα την σκληρή αμφισβήτησή τους που φτάνει μέχρι χλευασμού, και ενώ θα μπορούσε να τους καταδικάσει ως ανάξιους εκείνη την στιγμή, δεν το κάνει διότι ασπάζεται πλήρως το θέλημα του Πατέρα του για την διδασκαλία του ευαγγελίου που δεν είναι άλλο απ’ την απόλυτη πραότητα, ανεξικακία και αγάπη προς όλους. Έτσι λοιπόν ο Χριστός, όχι μόνο δεν καταδικάζει κανέναν ως ανάξιο σωτηρίας απέναντι σε οποιαδήποτε κατηγορία και χλεύη κακίας που αντιμετωπίζει, αλλά γίνεται πρώτα ό ίδιος το ανεξίκακο θύμα που φαίνεται τόσο στην απάντησή του «τὴν ἀρχὴν ὅ τι καὶ λαλῶ ὑμῖν» (Ιω 8,25), όσο και σε όλες τις απαντήσεις του στα δόλια πειράγματα των φαρισαίων, όσο και σ’ όλο το μαρτυρικό του πάθος. Το μόνο που προειδοποιεί ο Κύριος είναι η καταδίκη στην αιώνια απώλεια για τους αμετανόητους, που την κρατάει για την Δευτέρα Παρουσία του.

Αλλά ο Κωνσταντίνος Σιαμάκης δεν έχει το πρότυπο του ανεξίκακου Χριστού, τον οποίο τόσο χαρακτηριστικά ζωγραφίζουν οι 2 πατέρες με τα υποθετικά λόγια που δεν λέει ο Κύριος, ακριβώς λόγω της ανεξικακίας του. Ο Σιαμάκης έχει άλλα πρότυπα. Έχει το πρότυπο της ανταπόδοσης της κακίας που φάνηκε στ’ Απομνημονεύματά του όπου μιλάει για τον Σάκκο που τον αδίκησε – και δίνει τις λεπτομέρειες συγγραφής των συγγραμμάτων του για ν’ αποδείξει ότι είναι αυτός ο συγγραφέας και όχι ο κακός Σάκκος που του παρέστησε τον προφήτη και τον εκμεταλλεύτηκε επί 12 χρόνια, και με τον οποίο συνεργαζόταν επί άλλα 13 χρόνια μετά την αμφισβήτηση που έκανε για τον Σάκκο, αλλά δεν ήθελε να τον καταγγείλει ως ψευδοπροφήτη γιατί είχε ατομικά συμφέροντα –, και το πρότυπο του υπερφίαλου εγωισμού του που δεν διστάζει να «κατασκευάζει» επίτηδες τις ερμηνείες των πατέρων, παρακάμπτοντας εκείνα τα λόγια τους που δεν τον συμφέρουν. Διότι επιπλέον ο Σιαμάκης προσθέτει (σελ. 241-242):

«Ο τρόπος ερμηνείας του Κυρίλλου, θα σκανδάλιζε ίσως μερικούς. Διότι εκ πρώτης όψεως φαίνεται σχεδόν υβριστικό ν’ αποδώσει κάποιος στο θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου, που είναι ξένο παντός σφάλματος και πάσης αμαρτίας, την έκφραση «δίκαια πάσχω», ή την σκέψη ότι κακώς έπραξε όταν άνοιξε συζήτηση με τους ιουδαίους, και ότι μετανιώνει γι αυτό.».

Τον καταφρονητή Σιαμάκη δηλαδή δεν τον ενοχλεί ο κατ’ αυτόν χαρακτηρισμός του Κυρίου προς τους φαρισαίους ως αναξίους να τον ακούσουν, αλλά θα μπορούσε να τον ενοχλήσει ότι ο Κύριος έκανε το λάθος και άνοιξε διάλογο με τους φαρισαίους! Και λίγο παραπάνω στη σελ. 241 λέει:

«Η ερμηνεία αυτή (του Κυρίλλου), που αποδίδει ακριβώς το ίδιο νόημα με την ερμηνεία του Χρυσοστόμου, δεν είναι λιγότερο τολμηρότερη στις εκφράσεις. Αλλ’ αυτό δεν αποτελεί υπερβολή, ούτε είναι ανάρμοστο για το πρόσωπο του Χριστού. Είναι απλώς τρόπος του λέγειν.»!

Αφού λοιπόν ο Σιαμάκης πήρε επιλεκτικά αυτά που ήθελε απ’ τους 2 πατέρες, τον Χρυσόστομο και τον Κύριλλο, εννοεί θριαμβευτικά ότι το δικό του συμπέρασμα, δεν μπορεί να είναι ανάρμοστο για το πρόσωπο του Κυρίου, αφού και οι 2 αυτοί πατέρες υποστηρίζουν το ίδιο!

Ακολούθως ο Σιαμάκης φέρνει τις ερμηνεία 2 ακόμη γνωστών παλαιών ερμηνευτών (σελ. 243), των Θεοφύλακτου (11ος αι.) και Ευθύμιου Ζιγαβηνού (11ος αι.). Οι ερμηνείες τους αποτελούν μια σύντομη περίληψη της ερμηνείας του Χρυσοστόμου με πολλές λέξεις ίδιες με αυτές που χρησιμοποιεί ο Χρυσόστομος.

Ερμηνεία Θεοφύλακτου στο Ιω 8,25

«καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς. «Τὴν ἀρχὴν ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Ὑμεῖς φησὶ, τοῦ ὅλως ἀκούειν τῶν παρ’ ἐμοῦ λόγων ἀνάξιοι ἐστε, μήτι γε καὶ μανθάνειν τίς εἰμὶ. Πάντα γὰρ πειράζοντες λέγετε καὶ οὐδενὶ τῶν παρ’ ἐμοῦ προσέχειν θέλοντες, ἐγὼ δὲ ἠδυνάμην καὶ ὑμᾶς ἐλέγχειν καὶ μὴ μόνον ἐλέγχειν, ἀλλὰ καὶ κολάζειν. Ταῦτα γὰρ τὰ δύο αἰνίττεται εἰπών ὅτι «Πολλὰ ἔχω περὶ ὑμῶν λαλεῖν καὶ κρίνειν», διὰ μὲν τοῦ λαλεῖν τὸ ἐλέγχειν παραδηλῶν, διὰ δὲ τοῦ κρίνειν τὸ κατακρίνειν καὶ καταδικάζειν.», PG 124,20.

Μετάφραση. «και ο Ιησούς τους είπε: «Τὴν ἀρχὴν ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν». Εσείς λέει, το ν’ ακούσετε ολωσδιόλου τα λόγια μου είστε ανάξιοι, όχι και να μάθετε ποιος είμαι. Διότι πάντα μιλάτε για περιπαικτικά και δεν θέλετε να προσέξετε τίποτ’ απ’ αυτά που λέω, ενώ εγώ θα μπορούσα και να σας ελέγξω, κι όχι μόνο να σας ελέγξω αλλά και να σας καταδικάσω με τιμωρία. Αυτά τα δύο υπαινίσσεται λέγοντας «Πολλὰ ἔχω περὶ ὑμῶν λαλεῖν καὶ κρίνειν», με το λαλεῖν, εννοεί να τους ελέγξει, και με το κρίνειν εννοεί να τους καταδικάσει.»

Ερμηνεία Ευθύμιου Ζιγαβηνού στο Ιω 8,25

«Ἐλλειπτικὸν τὸ ῥῆμα κατ’ ἦθος. ὅ δε λέγει τοιοῦτον ἐστίν. «Ὅλως ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν περιττὸν ἐστιν. ἀνάξιοι γὰρ ἐστε παντὸς λόγου ὡς πειρασταὶ». … Οὐκ ἔγνωσαν ὅτι περὶ τοῦ Πατρὸς αὐτοῖς ἔλεγε τοῦ φύσει Πατρὸς αὐτοῦ. Εἰκὸς γὰρ αὐτοὺς διαπορεῖν πρὸς ἀλλήλους, λέγοντας, «Τίς ἐστίν ὁ πέμψας αὐτὸν;». Καίτοι πολλάκις αὐτοῖς διελέχθη περὶ ἐκείνου. Τοσοῦτον προσεῖχον τοῖς λόγοις αὐτοῦ, μάλλον δὲ τοσοῦτον ἦσαν φρενοβλαβεῖς. Εἰκότως οὖν εἶπεν αὐτοῖς, «Τὴν ἀρχὴν ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν».», PG 129,1288-1289.

Μετάφραση. «αυτό που λέει είναι το εξής: «Ολωσδιόλου που μιλώ μαζί σας είναι περιττό. Διότι είστε ανάξιοι κάθε λόγου ως πειραχτήρια». … Δεν κατάλαβαν ότι για τον Πατέρα τους έλεγε, τον φυσικό Πατέρα του. Γι αυτό και αυτοί απορούσαν μεταξύ τους, λέγοντας, «Ποιος είναι αυτός που τον έστειλε;». Παρόλο που (ο Χριστός) τους μίλησε πολλές φορές για τον Πατέρα. Τόσο πολύ έδιναν προσοχή στα λόγια του. Μάλλον τόσο πολύ ήταν φρενοβλαβείς. Γι αυτό λοιπόν τους είπε, «Τὴν ἀρχὴν ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν».»

Βλέπουμε στην ερμηνεία του Θεοφύλακτου ότι με τη λέξη αἰνίττεται (= υποννοεί) κάνει και αυτός όπως και ο Χρυσόστομος το υποθετικό σχήμα των λόγων του Χριστού, και άρα η ερμηνεία του δεν διαφέρει ουσιαστικά απ’ του Χρυσόστομου. Ο Ζιγαβηνός όμως, αν και χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις του Χρυσοστόμου, δεν κινείται στο ίδιο σχήμα, αλλά ξεκινάει με την φράση «Ἐλλειπτικὸν τὸ ῥῆμα κατ’ ἦθος», την οποία εκμεταλλεύεται ο Σιαμάκης δεόντως για να υποστηρίξει την δική του άποψη, ότι δηλ. η φράση «τὴν ἀρχὴν ὅτι καὶ λαλῶ ὑμῖν» είναι ελλιπής, δηλ. της λείπουν λέξεις για να φανεί καλύτερα το πραγματικό της νόημα! Αλλά δεν χρειάζεται να μας δείξει κάποιος αυτήν την σκόπιμη «μέθοδο ερμηνείας» του Σιαμάκη που θέλει να οδηγήσει τους αναγνώστες του στα συμπεράσματα που επιδιώκει αυτός. Διότι αν ήταν αυτή η σωστή ερμηνεία, τότε ας απαντήσει ο Σιαμάκης στα παρακάτω ερωτήματα:

1)      Πώς συμβιβάζεται απ’ την μια μεριά ο Χριστός να περιφρονεί ευθέως τους φαρισαίους ως αναξίους που δεν πρέπει να τους μιλάει καν, και απ’ την άλλη αμέσως παρακάτω να λέει ότι δεν ήρθε για να δικάσει και να καταδικάσει, αλλά για να σώσει, αφού αυτό είναι το θέλημα του Πατέρα του;

2)      Και πώς θα συμβιβαζόταν οι αρετές της πραότητας, αγάπης και ανεξικακίας προς τους εχθρούς που διδάσκει ο Κύριος στο ευαγγέλιό του – για να καταργήσει το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» της Παλαιάς Διαθήκης, συμπληρώνοντάς την έτσι τέλεια και παντοτινά –, με την καταδικαστική προσβολή προς τους φαρισαίους «είστε ανάξιοι ν’ ακούσετε τα λόγια μου»;

3)      Και πώς θα μπορούσε ο αλάθητος Κύριος να καταδικάσει τους φαρισαίους για την άκρατη μανία τους εναντίον του, όταν σε κάποια άλλη χρονική στιγμή, ένας απ’ αυτούς (Πρξ 26,5) που ήταν γεμάτος μανία και φόνο (Πρξ 9,1), θ’ άλλαζε ξαφνικά, και θα γινόταν ο απόστολος των εθνών Παύλος και το σκεύος εκλογής του Θεού (Πρξ 9,15).

4)      Και αν καταδίκασε περιφρονητικά τους φαρισαίους σ’ εκείνον τον διάλογο ο Κύριος, τότε γιατί όταν βρισκόταν πάνω στον σταυρό, και άρα πάνω στον πικρότερο πόνο του, είπε, «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι.», Λκ 23,34.

Δεν περιμένουμε απ’ τον Σιαμάκη ν’ απαντήσει, διότι δεν είναι ικανός ν’ απαντήσει, όπως δεν απάντησε στις κατηγορίες και στην πληθώρα των στοιχείων που φέρνουμε στις σελίδες μας, κι όπως δεν μπορεί ν’ απαντήσει ποτέ ένας ένοχος που δεν μετανοεί. Για τον απλούστατο λόγο ότι αποστομώνεται! Όπως αποστομώνονταν συνεχώς απ’ τον Κύριο οι ιουδαίοι, που με το φαρισαϊκό τους πείσμα ξαναγυρνούσαν με άλλα επιχειρήματα. Και αποστομώνονταν ξανά και ξανά!

Έτσι λοιπόν, η απάντηση σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα βγαίνει αβίαστα. Και η πρώτη εντύπωση που βγαίνει απ’ τις πατερικές παραθέσεις του Σιαμάκη είναι επιλεκτικά ψευδής όπως επιλεκτικές είναι και οι παραθέσεις του.

Η ερμηνεία του Χρυσοστόμου στο Ιω 8,25 την οποία αντιγράφουν όλοι οι επόμενοι ερμηνευτές, είναι ιδιαίτερη και πρέπει ο αναγνώστης να την διαβάσει προσεκτικά και ολοκληρωμένα και όχι βιαστικά, γι αυτό και παρεξηγήθηκε μερικώς. Και πρέπει να διαβάσει κάποιος με προσοχή όλη την ερμηνεία του των 75 σειρών κειμένου, που αφορά όλη την συνάφεια στην οποία βρίσκεται το εν λόγω χωρίο, για να καταλάβει ότι ο Χρυσόστομος συμβαδίζει απόλυτα με την πραότητα του Χριστού, ο οποίος δεν μπορεί να εκφραστεί περιφρονητικά, γιατί δεν θέλει! Διότι ο Κύριός μας όπως θεληματικά και ευγενικά θυσίασε την ζωή του για μας (Ιω 10,17-18), το ίδιο θεληματικά και με απαράμιλλη ευγένεια μίλησε και δίδαξε!

Αλλά την σωστή ερμηνεία του Χρυσοστόμου δεν μπορεί να την καταλάβει κάποιος που δεν έχει πραότητα. Κι ας παριστάνει τον ειδήμονα επί των αρχαίων κειμένων, και ας έχει ερμηνεύσει σωστά 2-3 βιβλικά χωρία. Διότι ένας τέτοιος τύπος ερμηνευτή, που θα διανοηθεί να βάλει στο στόμα του Χριστού προσβλητικά λόγια κακίας και περιφρόνησης, είναι μόνο εχθρός και καταφρονητής του σταυρού του Χριστού, είναι μόνο αντίχριστος. Και ο Κωνσταντίνος Σιαμάκης με όλ’ αυτά που γράφει και μπορεί κάποιος να διαβάσει στην ιστοσελίδα του ( www.philologus.gr ), έχει αποκαλυφθεί πλέον πόσο εχθρός του Χριστού είναι.